Cung cấp dịch vụ y tế công bằng, chất lượng và hội nhập quốc tế

Sẽ cấp giấy phép cho người hành nghề khám, chữa bệnh

Trình bày Tờ trình dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, dự án Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi) được xây dựng nhằm cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước, khắc phục những hạn chế, bất cập, giải quyết những vấn đề mới phát sinh để phát triển và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế cho người dân theo định hướng công bằng, chất lượng, hiệu quả, phát triển và hội nhập quốc tế; tăng cường hiệu lực, hiệu quả, trật tự, kỷ cương, kỷ luật của quản lý nhà nước về hoạt động khám bệnh, chữa bệnh. Dự thảo Luật gồm 10 chương và 102 điều, thêm một chương (chương IX) so với Luật Khám bệnh, chữa bệnh hiện hành. 

Để khắc phục những hạn chế, bất cập phát sinh trong thời gian qua, trên cơ sở các chính sách đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua, theo Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, Bộ Y tế đã xây dựng nội dung dự án Luật theo hướng "lấy người bệnh làm trung tâm" thông qua việc quy định đồng thời các giải pháp về nâng cao kỹ năng hành nghề, tăng cường quản lý hoạt động của người hành nghề; nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ của người dân với dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh; tăng cường phân cấp, phân quyền, cải cách thủ tục hành chính trong khám bệnh, chữa bệnh; đổi mới một số quy định liên quan điều kiện bảo đảm thực hiện.

Về nâng cao, chuẩn hóa kỹ năng của người hành nghề, dự thảo Luật quy định phải đánh giá năng lực hành nghề trước khi cấp giấy phép hành nghề trừ các đối tượng là lương y, người có bài thuốc gia truyền, người có phương pháp chữa bệnh gia truyền tiếp tục áp dụng hình thức xét cấp dựa vào hồ sơ. Tuy nhiên, người hành nghề phải cập nhật kiến thức y khoa liên tục trong quá trình hành nghề. Đồng thời, thay vì quy định người có văn bằng chuyên môn phải có chứng chỉ hành nghề như Luật Khám bệnh, chữa bệnh hiện hành, dự thảo Luật thay thế bằng quy định chức danh nghề nghiệp phải có giấy phép hành nghề. Người hành nghề bắt buộc phải đăng ký hành nghề trên Hệ thống thông tin về quản lý hoạt động khám bệnh, chữa bệnh. Giấy phép hành nghề có giá trị trong 5 năm, được gia hạn khi cập nhật kiến thức y khoa; có đủ sức khỏe và không bị cấm hành nghề.

Cũng trong nội dung này, dự thảo Luật quy định, người nước ngoài hành nghề lâu dài tại Việt Nam và khám bệnh, chữa bệnh cho người Việt Nam phải thành thạo sử dụng tiếng Việt trong khám bệnh, chữa bệnh. Tuy nhiên, để phù hợp với thực tiễn cũng như quy định của pháp luật về đầu tư, dự thảo Luật vẫn quy định cho phép sử dụng phiên dịch trong một số trường hợp như hợp tác trong đào tạo, nghiên cứu khoa học, chuyển giao kỹ thuật, khám bệnh, chữa bệnh nhân đạo, khám bệnh, chữa bệnh cho người có cùng ngôn ngữ và các hoạt động khám bệnh, chữa bệnh có tính chất ngắn hạn khác. Người hành nghề là người nước ngoài đã được cấp chứng chỉ hành nghề theo quy định của Luật năm 2009 sẽ tiếp tục được sử dụng phiên dịch đến hết ngày 31.12.2032 (9 năm sau ngày Luật có hiệu lực).

Trong nhóm chính sách này cũng có điểm mới khi dự thảo Luật quy định không cấp mới giấy phép hành nghề cho đối tượng là y sỹ từ ngày 1.1.2025. Tuy nhiên, y sỹ đã được cấp chứng chỉ hành nghề theo Luật năm 2009 tiếp tục hành nghề trọn đời. Lực lượng vũ trang tiếp tục được tuyển dụng, sử dụng y sỹ để thực hiện nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe cho cán bộ, chiến sỹ của lực lượng vũ trang và của người dân tại các vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.

Bên cạnh đó, dự án Luật Khám chữa bệnh (sửa đổi) cũng bổ sung, sửa đổi quy định về tăng cường phân cấp, phân quyền, cải cách thủ tục hành chính trong khám bệnh, chữa bệnh; đổi mới một số quy định liên quan điều kiện bảo đảm thực hiện cho hoạt động khám bệnh, chữa bệnh…

Đề nghị bỏ quy định về hoạt động dự phòng y tế

Trình bày Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho rằng, dự án Luật đã thể chế hóa được quan điểm, đường lối của Đảng, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, đảm bảo chính sách dân tộc cũng như đã được lồng ghép vấn đề bình đẳng giới theo quy định. Hồ sơ dự án Luật (sửa đổi) cơ bản đáp ứng yêu cầu theo quy định tại Điều 64 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. 

Về các nội dung cụ thể, theo Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội, dự thảo Luật quy định 9 chức danh phải có giấy phép hành nghề, bổ sung 3 chức danh so với đề nghị xây dựng Luật. Thường trực Ủy ban đề nghị cơ quan soạn thảo cần bổ sung đánh giá tác động, thuyết minh rõ lý do bổ sung, vai trò cũng như phạm vi hoạt động chuyên môn của ‟kỹ thuật y”, “dinh dưỡng”, “cấp cứu viên ngoại viện” trong hoạt động khám chữa bệnh; tiếp tục rà soát để không bỏ sót các chức danh tham gia trực tiếp hoạt động khám chữa bệnh cần được cấp giấy phép hành nghề.

Đối với ‟y sỹ”, Thường trực Ủy ban Xã hội nhận thấy, việc dự thảo Luật quy định chỉ tiếp tục cấp giấy phép hành nghề cho chức danh “y sỹ thuộc lực lượng vũ trang nhân dân” mà không tiếp tục cấp cho các đối tượng y sỹ khác, một mặt, sẽ ảnh hưởng đến nguồn nhân lực y tế của hệ thống y tế cơ sở, mặt khác, chưa thể hiện sự liên thông giữa nguồn nhân lực dân y và quân y. Do đó, nhiều ý kiến trong Thường trực Ủy ban Xã hội cho rằng, cần tiếp tục cấp giấy phép hành nghề đối với chức danh y sỹ, quy định cụ thể về phạm vi hành nghề đối với nhóm đối tượng này. Bên cạnh đó, Chính phủ và Bộ Y tế phải có định hướng và tiến hành đồng thời các giải pháp để nâng cao chất lượng đào tạo đối với lực lượng y sỹ nhằm đáp ứng nguồn nhân lực y tế chăm sóc sức khỏe nhân dân tại tuyến cơ sở.

Thường trực Ủy ban Xã hội nhất trí việc quy định kiểm tra đánh giá năng lực hành nghề khám chữa bệnh; nhưng đề nghị cần cân nhắc với quy định giao Hội đồng Y khoa quốc gia được cấp và thu hồi giấy phép hành nghề; thực hiện kiểm tra đánh giá năng lực để cấp giấy phép này từ ngày 1.1.2028. Thường trực Ủy ban Xã hội thấy rằng, đây là tổ chức mới nên cần bổ sung quy định tại dự thảo Luật về địa vị pháp lý, mối quan hệ của tổ chức này với các cơ quan quản lý cấp giấy phép hành nghề, quản lý nhà nước trong lĩnh vực khám chữa bệnh. Chỉ nên giao Hội đồng Y khoa quốc gia hoặc các tổ chức xã hội - nghề nghiệp y tế (nếu đủ điều kiện) thực hiện việc tổ chức kiểm tra và cấp giấy chứng nhận đạt yêu cầu tại kỳ kiểm tra đánh giá năng lực hành nghề khám chữa bệnh, còn thẩm quyền cấp và thu hồi giấy phép hành nghề cần giao cho các cơ quan quản lý nhà nước. Trong Thường trực Ủy ban Xã hội cũng có ý kiến cho rằng chưa nên quy định nội dung này vào dự thảo Luật mà cần triển khai ‟thí điểm giao cho cơ quan độc lập tổ chức cấp chứng chỉ hành nghề” như Nghị quyết 20 của Ban Chấp hành Trung ương Khóa XII về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới đã nêu, trên cơ sở thực hiện thí điểm sẽ tổng kết, đánh giá để có căn cứ luật hóa.

Riêng đối với chức danh lương y, người có bài thuốc gia truyền hoặc có phương pháp chữa bệnh gia truyền, Thường trực Ủy ban Xã hội đề nghị Cơ quan soạn thảo cân nhắc việc quy định thời hạn giấy phép hành nghề đối với các chức danh này. Nếu giữ quan điểm cần quy định thời hạn, đề nghị thuyết minh rõ việc thay đổi nội dung tại chính sách này, tiến hành tổng kết thi hành và đánh giá tác động theo quy định, đồng thời làm rõ căn cứ để xác định thời hạn của giấy phép hành nghề.

Chỉ sửa đổi vấn đề đã chín, đã rõ, được thực tế chứng minh

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao quá trình chuẩn bị dự án Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi), sự nỗ lực của Chính phủ, trực tiếp là Bộ Y tế đã chủ động phối hợp với các bộ ngành có liên quan và Ủy ban Xã hội. Dự thảo Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi) có thay đổi tích cực, tiếp thu nhiều ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Xã hội, cập nhật nhiều vấn đề mới phát sinh trong thời gian qua. Hồ sơ dự án Luật đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ Ba tới. Tuy nhiên, còn nhiều ý kiến liên quan đến người hành nghề khám chữa bệnh, cơ sở khám chữa bệnh; quy định chuyên môn kỹ thuật, nguồn tài chính, giá dịch vụ trong khám chữa bệnh; về giải thích từ ngữ, nội hàm, câu từ bảo đảm thống nhất với các luật hiện hành.

Ghi nhận các điểm mới của dự thảo Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi), Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh 5 vấn đề cần được chú ý khi hoàn thiện dự thảo Luật. Thứ nhất, quan điểm bảo vệ tốt người sử dụng dịch vụ khám chữa bệnh và tránh được nguy cơ lạm dụng khoa học công nghệ, kỹ thuật cao. Thứ hai, bảo vệ người thầy thuốc trước nguy cơ vi phạm y đức, thương mại hóa trong chăm sóc y tế. Thứ ba, phải rõ ràng minh bạch và giải trình trách nhiệm của các bên tham gia vào hệ thống y tế, cũng như hoạt động khám chữa bệnh. Thứ tư, cơ chế đánh giá dịch vụ khám chữa bệnh bảo đảm khoa học, khách quan. Thứ năm, tuân thủ khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới về bảo đảm hệ thống khám bệnh, chữa bệnh, thiết kế luật này phải lấy bệnh nhân làm trung tâm, thực thi hành động toàn cầu về an toàn bệnh nhân trong công tác khám bệnh, chữa bệnh để loại trừ sai sót, lạm dụng khám chữa bệnh trong kinh tế thị trường, gây tổn thương thêm cho bệnh nhân trong chăm sóc y tế.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo cần căn cứ trên 5 vấn đề nêu trên để rà soát các quy định, xác định vấn đề nào điều chỉnh trong dự thảo Luật này, cũng như trong pháp luật liên quan. Chủ tịch Quốc hội cũng tán thành cao với phạm vi điều chỉnh, nhất là việc không điều chỉnh với y tế dự phòng do Nhà nước chi trả.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ nghiên cứu kỹ lưỡng tinh thần Nghị quyết 20 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XII, để bổ sung vào dự thảo Luật các nội dung đã đủ cơ sở pháp lý, cơ sở chính trị và đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội lưu ý, cần khẳng định tính kế thừa Luật hiện hành, chỉ sửa đổi cái gì đã chín, đã rõ, được thực tiễn chứng minh. Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục lấy ý kiến các chuyên gia, đối tượng chịu ảnh hưởng, qua đó bổ sung giải trình thuyết phục về những vấn đề cụ thể còn ý kiến khác nhau như quy định về đánh giá, kiểm tra năng lực hành nghề khám chữa bệnh, thẩm quyền cấp giấy phép hành nghề, để không bỏ sót các chức danh trực tiếp tham gia khám chữa bệnh, tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân nhưng không quy định phải cấp giấy phép hành nghề; có giải pháp để nâng cao chất lượng lực lượng y tế trực tiếp tham gia khám chữa bệnh ở cơ sở. Việc quy định chặt chẽ việc sử dụng ngôn ngữ trong khám, chữa bệnh cần có lập luận chặt chẽ, thuyết phục, để bảo đảm tính khả thi, tạo điều kiện tiếp thu tiến bộ y khoa, kỹ thuật khám chữa bệnh thế giới.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ đánh giá mục đích của phân tuyến, lộ trình phân tuyến khám chữa bệnh; nghiên cứu bổ sung quy định nguyên tắc về giá dịch vụ khám chữa bệnh; khẩn trương tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cơ quan thẩm tra, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội để bảo đảm chất lượng dự án Luật khi trình Quốc hội. Ủy ban Xã hội chủ trì phối hợp với cơ quan có liên quan tiếp tục lấy ý kiến rộng rãi về các nội dung của dự luật.