Nghị quyết số 172/2024/QH15 được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội Khóa XV, quyết nghị chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam với mục tiêu: xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao hiện đại, đồng bộ nhằm đáp ứng nhu cầu vận tải, tạo động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững, phát huy lợi thế trên hành lang kinh tế Bắc - Nam, bảo đảm kết nối hiệu quả các hành lang Đông - Tây và các nước trong khu vực, gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, thúc đẩy tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, góp phần hiện thực hóa mục tiêu, nhiệm vụ theo Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII và các Nghị quyết của Đảng.
Theo Nghị quyết, Dự án có tổng chiều dài tuyến khoảng 1.541km; điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Thủ đô Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (Thành phố Hồ Chí Minh), đi qua địa phận 20 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương gồm: Thủ đô Hà Nội, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai, Thành phố Hồ Chí Minh.
Về quy mô: đầu tư mới toàn tuyến đường đôi khổ 1.435mm, tốc độ thiết kế 350 km/h, tải trọng 22,5 tấn/trục; 23 ga hành khách, 5 ga hàng hóa; phương tiện, thiết bị; đường sắt tốc độ cao vận chuyển hành khách, đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể vận tải hàng hóa khi cần thiết.
Dự án được thực hiện theo hình thức đầu tư công, áp dụng công nghệ đường sắt chạy trên ray, điện khí hóa; bảo đảm hiện đại, đồng bộ, an toàn và hiệu quả.
Nghị quyết cũng xác định: sơ bộ tổng nhu cầu sử dụng đất của Dự án khoảng 10.827ha, gồm đất trồng lúa khoảng 3.655ha, đất lâm nghiệp khoảng 2.567ha và các loại đất khác theo quy định của pháp luật về đất đai khoảng 4.605ha, trong đó, đất trồng lúa nước từ hai vụ trở lên khoảng 3.102ha, rừng đặc dụng khoảng 243ha, rừng phòng hộ khoảng 653ha, rừng sản xuất khoảng 1.671ha; sơ bộ số dân tái định cư khoảng 120.836 người; sơ bộ tổng mức đầu tư của Dự án là 1.713.548 tỷ đồng, nguồn vốn ngân sách nhà nước bố trí trong các kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn và nguồn vốn hợp pháp khác.
Về tiến độ thực hiện: lập báo cáo nghiên cứu khả thi từ năm 2025, phấn đấu cơ bản hoàn thành Dự án năm 2035.
Quốc hội cũng quyết nghị Dự án được áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt. Cụ thể, trong quá trình thực hiện Dự án, Thủ tướng Chính phủ được quyết định: phát hành trái phiếu Chính phủ để bổ sung dự toán và kế hoạch đầu tư hằng năm cho Dự án trong trường hợp dự toán ngân sách nhà nước bố trí hằng năm không đáp ứng tiến độ; huy động vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA), vốn vay ưu đãi nước ngoài để thực hiện Dự án và không phải lập Đề xuất dự án sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài, áp dụng theo quy định của nhà tài trợ nước ngoài trong trường hợp pháp luật Việt Nam chưa có quy định hoặc đã có quy định nhưng khác với quy định của nhà tài trợ nước ngoài; sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương hằng năm (nếu có) và các nguồn vốn hợp pháp khác cho Dự án trong trường hợp dự toán ngân sách nhà nước bố trí hằng năm không đáp ứng tiến độ. Việc sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi không phải thực hiện theo thứ tự ưu tiên theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.
Dự án được bố trí vốn qua các kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn, mức vốn bố trí mỗi kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn phù hợp với tiến độ thực hiện Dự án và không giới hạn phần vốn chuyển tiếp của Dự án sang kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn tiếp theo. Thủ tướng Chính phủ quyết định điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm vốn ngân sách trung ương giữa các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương để bố trí vốn cho Dự án. Dự án không phải thực hiện việc thẩm định khả năng cân đối vốn theo quy định của Luật Đầu tư công.
Nghị quyết cũng quy định về phát triển, khai thác quỹ đất và giá trị tăng thêm từ đất vùng phụ cận ga đường sắt tốc độ cao; về khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường phục vụ Dự án; về bãi đổ chất thải rắn xây dựng và tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa nước; phát triển khoa học, công nghệ và đào tạo phát triển nguồn nhân lực cho Dự án; về phát triển công nghiệp và chuyển giao công nghệ; về thẩm quyền quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án, điều chỉnh Dự án; về công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư...
Tại Nghị quyết số 59/2024/UBTVQH15, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết nghị bổ sung vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025: dự thảo Nghị quyết về kéo dài thời hạn miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp được quy định tại Nghị quyết số 55/2010/QH12 của Quốc hội về miễn, giảm thuế sử dụng đất nông nghiệp đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Nghị quyết số 28/2016/QH14 và Nghị quyết số 107/2020/QH14, trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ Chín (tháng 5.2025) theo quy trình một kỳ họp; dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi), trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ Chín (tháng 5.2025) theo quy trình một kỳ họp; dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, dự án Luật Báo chí (sửa đổi) và dự án Luật Phá sản (sửa đổi), trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ Chín (tháng 5.2025) và thông qua tại Kỳ họp thứ Mười (tháng 10.2025).
Tại Nghị quyết số 1321/NQ-UBTVQH15, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết nghị:
Điều chỉnh giảm 52,26 tỷ đồng Kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn trong nước nguồn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025 đã phân bổ cho Bộ Khoa học và Công nghệ để điều chỉnh tăng tương ứng Kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn trong nước nguồn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025 cho Văn phòng Trung ương Đảng là 42 tỷ đồng và Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh là 10,26 tỷ đồng.
Điều chỉnh giảm 310,772 tỷ đồng Kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn nước ngoài nguồn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 đã phân bổ cho Bộ Khoa học và Công nghệ để điều chỉnh tăng tương ứng Kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn nước ngoài nguồn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025 cho các địa phương: Ninh Thuận 103 tỷ đồng, Đắk Nông 69,772 tỷ đồng, Kiên Giang 138 tỷ đồng.
Điều chỉnh giảm 1.000,369 tỷ đồng Kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn trong nước nguồn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 – 2025 và 180,230 tỷ đồng Kế hoạch đầu tư công vốn ngân sách trung ương năm 2024 đã phân bổ cho Ban Quản lý Khu Công nghệ cao Hòa Lạc để điều chỉnh tăng tương ứng Kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn trong nước nguồn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025 và Kế hoạch đầu tư công vốn ngân sách trung ương năm 2024 cho Thành phố Hà Nội.
Điều chỉnh giảm 187,71 tỷ đồng Kế hoạch đầu tư công trung hạn nguồn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025 (vốn trong nước là 95,15 tỷ đồng, vốn nước ngoài là 92,56 tỷ đồng) đã phân bổ cho Bộ Xây dựng để điều chỉnh tăng tương ứng Kế hoạch đầu tư công trung hạn nguồn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025 cho Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.
