Công nghiệp hóa trên nền tảng 4.0 gặp nhiều trở ngại
Ngày 6.12, Ban Kinh tế Trung ương tổ chức Diễn đàn cấp cao thường niên lần thứ 3 về Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4 với chủ đề “Phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội bền vững thời kỳ hậu Covid-19 và đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong kỷ nguyên số”.
Theo Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh, dự báo dịch Covid-19 còn tiếp tục kéo dài, khó lường; nền kinh tế đất nước phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Nhu cầu cấp bách, khẩn trương hiện nay là tìm kiếm những giải pháp hiệu quả nhằm phục hồi và phát triển kinh tế, xã hội bền vững thời kỳ hậu Covid-19; đồng thời tạo nền tảng, hỗ trợ các động lực tăng trưởng trong dài hạn thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa phù hợp với bối cảnh và yêu cầu phát triển mới.
Giai đoạn vừa qua, Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tuy nhiên, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh cho rằng, quá trình phục hồi sau dịch và thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa trên nền tảng công nghiệp 4.0 đang gặp phải những trở ngại lớn. Điển hình như mô hình tăng trưởng chưa dựa nhiều trên nền tảng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo; cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng còn chậm; tính tự chủ của nền kinh tế còn thấp; chính sách phát triển các ngành công nghiệp chậm được cụ thể hóa; công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn còn thiếu chiến lược phát triển rõ ràng…
“Yêu cầu cấp bách đặt ra là phải xác định rõ triết lý phát triển, mô hình và chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa phù hợp với bối cảnh và yêu cầu phát triển mới của giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Hiện nay, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4 đang diễn biến rất nhanh với nhiều đột phá, tác động sâu rộng, đa chiều trên phạm vi toàn cầu, làm thay đổi căn bản tư duy về công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Công nghệ sản xuất kỹ thuật số tiên tiến có thể thúc đẩy phát triển bao trùm và bền vững trong tất cả các ngành công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ…”, ông Trần Tuấn Anh nói.
Mở rộng áp dụng công nghệ số trong sản xuất
Theo TS. Mary C. Hallward - Driemeir, Cố vấn Kinh tế cấp cao về tài chính, năng lực cạnh tranh và đổi mới sáng tạo, Ngân hàng Thế giới (WB), quá trình phục hồi sau Covid-19 của Việt Nam cần lưu ý tới ba xu hướng công nghiệp 4.0 đang diễn ra trên toàn cầu. Một là, công nghiệp 4.0 đang tăng tốc nhưng không đồng đều giữa các ngành, lĩnh vực và phân khúc của các chuỗi giá trị toàn cầu. Hai là, toàn cầu hóa và các mô hình của chuỗi giá trị toàn cầu đang điều chỉnh theo chủ nghĩa dân túy gia tăng, căng thẳng thương mại, cũng như những quan ngại lớn hơn về khả năng chống chịu, thích ứng với các cú sốc. Ba là, dịch vụ hóa cũng đang tăng tốc, đặc biệt là với mức độ số hóa sâu sắc hơn.
“Để bắt kịp được xu thế này, Việt Nam cần tập trung vào mô hình 3C. Đó là khả năng cạnh tranh (Copetitiveness), năng lực (Capabilities) và tính kết nối (Connectedness)”, TS. Mary C. Hallward-Driemeir nhấn mạnh. Theo đó, Việt Nam cần dỡ bỏ hạn chế trong kinh doanh dịch vụ, bao gồm cả đối với đầu tư FDI; và có nhiều giải pháp để tăng khả năng tiếp cận công nghệ trong các chính sách khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. “Việt Nam phải bảo đảm ngành dịch vụ hậu cần (logistics) phát triển vững mạnh và duy trì sự kết nối với các trung tâm sản xuất. Trong đó, mở rộng áp dụng công nghệ số trong sản xuất và dịch vụ hậu sản xuất để đạt được mức giá cả hợp lý và cạnh tranh”, đại diện WB khẳng định.
Dự báo xu hướng sắp tới sẽ là nghiên cứu khoa học, hình thành sản phẩm và dịch vụ và thương mại hóa kết quả nghiên cứu, ông Yong Hongtaek, Thứ trưởng Bộ Khoa học, Công nghệ thông tin và Truyền thông Hàn Quốc cho rằng, Việt Nam cần chuẩn bị cho sự hình thành của những công nghệ được dự báo như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (big data)… Chia sẻ kinh nghiệm của Hàn Quốc, ông cho biết mới đây, nước này đã ban hành luật khung về dữ liệu, đưa ra các giải pháp giải quyết tình huống trong việc khởi tạo, chia sẻ, sử dụng dữ liệu. Ngoài ra, Hàn Quốc cũng xây dựng các đặc khu về nghiên cứu phát triển để từ đó hình thành hệ sinh thái gồm viện, trường nghiên cứu, các doanh nghiệp, các quỹ đầu tư và công ty đại chúng.
Không có điện và sóng thì không có chuyển đổi số
Phát biểu tại Diễn đàn, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng, việc thích ứng và phát triển của mỗi quốc gia dưới tác động của đại dịch Covid-19 trong kỷ nguyên số và toàn cầu hóa hiện nay là vấn đề lớn, vừa cấp bách, vừa lâu dài. Đặc biệt, tác động của cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4 ngày càng sâu rộng tới mọi mặt của đời sống kinh tế, xã hội.
Thủ tướng nhấn mạnh một số định hướng như đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, xã hội số, tạo động lực đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Cùng với hoàn thiện thể chế, phải đẩy mạnh xây dựng và hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng, nhất là hạ tầng chiến lược, trong đó có hạ tầng giao thông, viễn thông… “Bảo đảm điện và sóng cho các vùng sâu, vùng xa dù khó mấy cũng phải làm. Không có điện và sóng thì không có chuyển đổi số, xã hội số, kinh tế số, công dân số…”, Thủ tướng nói.
