Chủ trương đúng và trúng, rất lớn và hệ trọng

Việc triển khai mạnh mẽ, ứng dụng những thành tựu tiên tiến, hiện đại của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, công cuộc chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, xã hội số, công dân số... một cách quyết liệt, có hiệu quả trong thực tiễn cũng là tiền đề quan trọng để nước ta sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 2 cấp; và không ảnh hưởng đến sự nghiệp phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

PGS.TS Vũ Văn Phúc

- Ông đánh giá thế nào về chủ trương nghiên cứu định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã trong Kết luận số 127 – KL/TW của Bộ Chính trị?

- Đây là chủ trương đúng và trúng, rất lớn và hệ trọng. Bởi vì, cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy đang được triển khai quyết liệt, mạnh mẽ và đã làm xong ở các cơ quan Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội ở cấp Trung ương và cấp tỉnh, không thể không tiếp tục triển khai việc tinh gọn đầu mối cấp tỉnh, bỏ cấp trung gian là cấp huyện, củng cố, tăng cường cấp xã để bảo đảm tổ chức bộ máy từ Trung ương tới cơ sở hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.

Chủ trương này được đa số cán bộ, đảng viên và Nhân dân đồng tình, ủng hộ. Hơn nữa, sau gần 40 năm đổi mới, đất nước ta có thế và lực mới, cao hơn; đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, trưởng thành hơn, đủ phẩm chất, năng lực, trình độ để đáp ứng yêu cầu lãnh đạo, quản lý khi sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 2 cấp bảo đảm tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Đây còn là yêu cầu cấp thiết của thời kỳ phát triển mới, đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Việc triển khai mạnh mẽ, ứng dụng những thành tựu tiên tiến, hiện đại của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, công cuộc chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, xã hội số, công dân số... một cách quyết liệt, có hiệu quả trong thực tiễn cũng là tiền đề quan trọng để nước ta sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 2 cấp; và không ảnh hưởng đến sự nghiệp phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

- Việc bỏ khâu trung gian là cấp huyện sẽ giúp cấp tỉnh và cấp cơ sở (xã, phường, thị trấn) mạnh lên, thưa ông?

- Khi sáp nhập, hợp nhất một số tỉnh, thì cấp tỉnh có không gian phát triển như một vùng của đất nước, sẽ không bị chia cắt bởi địa giới hành chính cấp tỉnh nhiều như hiện nay. Sau khi tiếp thu, triển khai chủ trương, đường lối, chính sách... của Trung ương, cấp tỉnh sẽ triển khai ngay xuống cơ sở là cấp xã, phường, thị trấn, mà không cần phải qua cấp trung gian là huyện như hiện nay.

Việc bỏ khâu trung gian là cấp huyện cũng giúp giảm tổ chức bộ máy, cán bộ, công chức, viên chức cấp huyện, nghĩa là giảm được nguồn lực rất lớn đang chi cho cấp huyện cả nước hiện nay, dành nguồn lực này để tăng cường cho cấp tỉnh và cấp cơ sở, một phần dành cho đầu tư phát triển đất nước, đầu tư cho người dân như khám, chữa bệnh không mất tiền. Mới đây, Bộ Chính trị đã quyết định miễn học phí cho học sinh từ mầm non, mẫu giáo đến phổ thông trung học ở các trường công lập từ năm học 2025 – 2026.

Bỏ khâu trung gian là cấp huyện còn giúp cấp tỉnh trực tiếp định hướng, chỉ đạo, quản lý, kiểm tra, giám sát sâu sát đến từng cơ sở, ngược lại, cấp cơ sở sẽ làm việc, báo cáo, xin ý kiến chỉ đạo... trực tiếp từ cấp tỉnh. Như vậy, mọi việc sẽ thông suốt từ cấp Trung ương, cấp tỉnh đến cấp cơ sở.

Có thể thấy, cấp cơ sở là cấp gần dân, sát dân nhất cần được tăng cường đầu tư về nhân lực, vật lực, tài lực để phục vụ Nhân dân tốt hơn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả hơn, đưa phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” nhanh chóng đi vào cuộc sống. Đồng thời, cấp cơ sở tiếp thu ý kiến Nhân dân phản ánh kịp thời cho cấp tỉnh. Như vậy, quyền và lợi ích hợp pháp của Nhân dân được giải quyết nhanh chóng, kịp thời.

- Khi bộ máy liên thông từ tỉnh xuống xã, công tác quản lý nhà nước nên được thực hiện như thế nào, thưa ông?

- Trung ương đã khẳng định, phải đẩy mạnh phân cấp, phân quyền theo tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”. Khi bộ máy liên thông từ cấp tỉnh xuống cấp cơ sở thì cấp tỉnh không thể bao biện làm thay hết mọi việc của cấp cơ sở. Cấp cơ sở hàng ngày phải giải quyết rất nhiều công việc thì mới đáp ứng được yêu cầu, nguyện vọng của người dân, doanh nghiệp.

Ngoài những nhu cầu giải quyết công việc thường xuyên, người dân, doanh nghiệp còn có rất nhiều việc phát sinh, đột xuất. Không phải công việc nào cấp cơ sở cũng phải xin ý kiến cấp tỉnh, mà cấp Trung ương, cấp tỉnh chỉ ra những quy định khung, còn phân cấp, phân quyền mạnh cho cấp cơ sở giải quyết công việc, thì mới đáp ứng được nhu cầu giải quyết công việc của người dân, doanh nghiệp hàng ngày... Nhưng cấp cơ sở, nhất là người đứng đầu phải chịu trách nhiệm trước cấp tỉnh, trước Nhân dân về việc giải quyết công việc của cấp mình.

Tính đến sự tương đồng về yếu tố tự nhiên, nguồn lực phát triển

- Theo ông, việc sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh cần lưu ý những gì?

- Trước đây, chúng ta đã có một số lần sáp nhập, chia tách các tỉnh, thành phố. Từ thực tiễn đó, cần rút ra bài học kinh nghiệm là phải tính toán, cân nhắc nhiều chiều và đánh giá tác động về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại khi quyết định sáp nhập, hợp nhất các tỉnh để tạo điều kiện cho đất nước, cho vùng, cho tỉnh mới phát triển nhanh và bền vững hơn; đời sống của Nhân dân được nâng cao hơn; các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại của đất nước, của tỉnh mới phát triển vững chắc hơn và đặc biệt sẽ không có chuyện sau một thời gian lại phải chia tách tỉnh.

Vì vậy, phải tính đến sự tương đồng về yếu tố tự nhiên, nguồn lực phát triển, giao thông, lợi thế so sánh, văn hóa, xã hội, phong tục, tập quán của người dân; phải tính các yếu tố về quốc phòng, an ninh, đối ngoại... của các tỉnh khi sáp nhập, hợp nhất thành tỉnh mới.

- Sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị liên quan đến con người. Để bảo đảm thống nhất trong nhận thức và hành động, theo ông cần lưu ý vấn đề gì?

- Việc sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị có liên quan đến hàng triệu con người. Do vậy, phải triển khai việc tuyên truyền rộng rãi, đậm nét, có luận cứ, có chiều sâu chủ trương của Đảng về tinh gọn tổ chức bộ máy nhằm đảm bảo hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, bảo đảm phục vụ Nhân dân tốt nhất, làm cho đất nước phát triển nhanh, bền vững trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, tạo sự thống nhất cao trong Đảng, sự đồng thuận cao trong xã hội cả về nhận thức và hành động.

- Xin cảm ơn ông!