Đền bù chưa thoả đáng?
TAND TP. Hồ Chí Minh vừa thông báo thụ lý vụ án hành chính sơ thẩm về việc “khiếu kiện quyết định hành chính” của ông Lê Ngọc Tuấn và bà Tô Hải Yến (cùng trú tại 417 Lã Xuân Oai, phường Trường Thạnh, TP. Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh), người bị kiện là UBND TP. Thủ Đức.
Ngày 27.3 vừa qua, TAND TP. Hồ Chí Minh cũng đã tổ chức họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và đối thoại.
Theo đơn khởi kiện của ông Tuấn và bà Yến, gia đình ông bà có thửa đất rộng hơn 301m2 nằm trong quy hoạch để thực hiện dự án mở rộng đường Lã Xuân Oai.
Ngày 28.12.2023, UBND TP. Thủ Đức ban hành Quyết định số 20387/QĐ-UBND về việc bồi thường, hỗ trợ tái định cư đối với hộ gia đình ông Tuấn, bà Yến với tổng mức bồi thường, hỗ trợ hơn 1,7 tỷ đồng.
Ông Tuấn, bà Yến cho biết, việc tính toán giá bồi thường theo các quyết định nêu trên là không thỏa đáng vì tổng diện tích đất của ông bà đủ điều kiện được hưởng bồi thường 100% với mức giá đất ở 73,97 triệu đồng/m2.
Cũng theo đơn khởi kiện của ông Tuấn, bà Yến, giấy xác nhận pháp lý nguồn gốc nhà đất thời điểm tạo lập và sửa chữa, vật kiến trúc số 666/GXN-UBND, ngày 17.7.2023 của UBND phường Trường Thạnh thì diện tích đất thổ cư, đất nông nghiệp theo giấy chứng nhận được cấp cho ông Lê Văn Cả (cha ông Tuấn) đã sử dụng ổn định trước năm 1975 và đã được cấp giấy tờ (ngày 31/8/1995), không tranh chấp với ai.
Theo xác nhận của UBND phường Trường Thạnh, căn nhà nằm tại thửa đất nói trên giải toả thuộc một phần thửa 986, 988 tờ bản đồ số 5 (theo tài liệu 02/CT-UB) - nay thuộc một phần thửa 87, 513 và đường, tờ bản đồ số 14 (theo tài liệu Bản đồ địa chính năm 2003).
Ông Tuấn cho rằng, thửa đất số 986, loại đất thủy lợi cũng là loại đất phi nông nghiệp (vị trí số 5) gia đình đã xây dựng công trình sân xi măng, theo bản đồ vị trí để phục vụ công tác thu hồi giải phóng mặt bằng, cũng được xác định để bồi thường vì gia đình sử dụng ổn định từ trước năm 1975. Nên khi Nhà nước ra phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư không tính thửa đất 986 để bồi thường làm thiệt thòi cho gia đình.
Ngoài ra, diện tích đất nông nghiệp tại các thửa 986, 988 đã đủ điều kiện chuyển đổi sang đất thổ cư nên ông Tuấn đồng ý việc nộp tiền sử dụng đất theo quy định chuyển đổi. Và như vậy thì việc áp dụng mức giá đền bù sẽ là đất thổ cư. Tuy nhiên, theo các quyết định đền bù tính theo mức giá đất trồng cây lâu năm là không thỏa đáng.
Từ đó, gia đình ông Tuấn quyết định khởi kiện các Quyết định hành chính trên lên TAND TP. Hồ Chí Minh.
Ngày 31.12.2024, TAND TP. Hồ Chí Minh thông báo thụ lý vụ án hành chính sơ thẩm số 429/2024/TLST-HC về việc “khiếu kiện quyết định hành chính”.
Ngày 10.2.2025, TAND TP. Hồ Chí Minh ban hành Thông báo số 1750/TB-TA về việc họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và đối thoại đồng thời yêu cầu các đương sự có mặt tại tòa để giải quyết.
Đến ngày 27.3.2025, tại buổi họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và đối thoại, lãnh đạo UBND TP. Thủ Đức có đơn xin vắng mặt và cử 2 cán bộ đại diện dự buổi đối thoại.
Tại buổi đối thoại, TAND TP. Hồ Chí Minh nhấn mạnh cần xem xét đền bù thoả đáng để bảo đảm quyền lợi cho người dân có đất bị thu hồi để thực hiện dự án.
Cần xem xét lại mức giá bồi thường
Nêu quan điểm pháp lý về vụ việc, Luật sư Nguyễn Văn Thịnh, Văn phòng Luật sư Công ty Luật TNHH MTV Thiên Quý, Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh cho rằng, “khoản 2, khoản 3, Điều 174, Luật Đất đai 2013 quy định nguyên tắc bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất là: “việc bồi thường được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi, nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do UBND cấp tỉnh quyết định tại thời điểm quyết định thu hồi đất”.
Bên cạnh đó, việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, kịp thời và đúng quy định của pháp luật.
Về căn cứ xác định loại đất, căn cứ bồi thường và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ), căn cứ các quy định tại khoản 1,2,3 Điều 11, khoản 1,2,3 Điều 80, khoản 1,2,3 Điều 100 Luật Đất Đai 2013 đã có những quy định hết sức cụ thể để đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho người dân có đất bị thu hồi.
Ngoài ra trong trường hợp này, khoản 1, Điều 45, Nghị định Số:181/2004/NĐ-CP ngày 29.10.2004 của Chính phủ cũng quy định rõ về việc cấp GCNQSDĐ ở cho hộ gia đình, cá nhân trong trường hợp thửa đất ở có vườn, ao.
Hiện tại, Luật Đất Đai 2024 cũng đã sửa đổi, bổ sung những điều khoản mới nhằm bảo đảm quyền lợi tốt nhất cho người dân có đất bị thu hồi.
Như vậy, đối với trường hợp của gia đình ông Tuấn và bà Yến, cơ quan Nhà nước khi thu hồi đất cần phải xác định rõ các thửa đất số 986, 988 thuộc loại đất gì, có đủ điều kiện được cấp giấy chứng nhận đất thổ cư hay không? Cơ quan nào xác định? Vì sao khi thu hồi lại không tính giá đền bù đất thổ cho các thửa 986, 988?... để tránh thiệt thòi cho người dân.
Trong trường hợp dù chưa phải đất thổ cư, nhưng Nhà nước cho phép áp dụng kết hợp hai loại giá khi đền bù là giá Nhà nước và giá thị trường để tính giá đền bù hợp lý nhất.
Do đó, Nhà nước thu hồi đất của người có mặt tiền cần tham khảo giá thị trường xung quanh để tính giá đền bù phù hợp. Mặt khác, người dân bị thu hồi đất làm đường là đã chấp nhận hy sinh một phần quyền lợi để phục vụ lợi ích công cộng. Thế nên, khi đền bù cần có giá cả tương xứng tránh thiệt thòi cho người dân.
