Băn khoăn về mức đãi ngộ
Công tác xây dựng pháp luật đòi hỏi tư duy hệ thống, đánh giá tác động liên ngành, khả năng ngôn ngữ và kĩ năng soạn thảo chuẩn xác. Thế nhưng, theo rà soát của Bộ Tư pháp (cơ quan soạn thảo) cho thấy cán bộ, công chức trực tiếp làm công tác xây dựng pháp luật, thu nhập cơ bản là tiền lương (1 lần lương) và chế độ phụ cấp công vụ (25% với cán bộ ở trung ương).
Trong nhóm cán bộ, công chức làm công tác xây dựng pháp luật chỉ có cán bộ, công chức làm công tác pháp chế ở bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ được hưởng mức hỗ trợ 60.000 đồng/ngày làm việc, ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh được hưởng mức hỗ trợ 40.000 đồng/ngày làm việc. Trong khi đó, hiện có khoảng 40 loại vị trí việc làm hoặc cơ quan có cơ chế đặc thù về tiền lương.
Theo các chuyên gia, đây là khoản hỗ trợ rất thấp so với khối lượng và yêu cầu công việc, vốn đòi hỏi khả năng tư duy hệ thống, xử lý tình huống liên ngành và kiến thức chuyên sâu về luật - chính sách.
Lực lượng pháp chế Công an tỉnh Nghệ An thường xuyên nghiên cứu, cập nhật quy định pháp luật để nâng cao hiệu quả công tác tham mưu xây dựng văn bản.
Mặt khác, công tác xây dựng pháp luật phần lớn vẫn mang tính thủ công, thiếu các phần mềm chuyên biệt để rà soát mâu thuẫn, chồng chéo văn bản. Hệ thống cơ sở dữ liệu phục vụ lập pháp chưa đầy đủ, dẫn tới còn nhiều vướng mắc trong việc tra cứu lịch sử ban hành, giải trình, tiếp thu ý kiến. Trong khi, nguồn lực tài chính dành cho hoạt động xây dựng pháp luật vẫn mang tính ngắn hạn, bị chia nhỏ theo đầu mối thực hiện, thiếu một cơ chế phân bổ ổn định và lâu dài.
Trước thực trạng đãi ngộ chưa tương xứng và hệ thống hỗ trợ còn nhiều bất cập, Bộ Tư pháp đã soạn thảo Dự thảo "Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong công tác xây dựng pháp luật", với trọng tâm là nhóm chính sách đãi ngộ tài chính vượt trội. Đây được xem là nỗ lực lớn đầu tiên nhằm công khai công nhận tính đặc thù và giá trị đóng góp của đội ngũ "kiến trúc sư thể chế".
Đề xuất phụ cấp đặc thù và miễn thuế thu nhập
Theo Dự thảo, cán bộ, công chức giữ vị trí việc làm về xây dựng pháp luật hoặc pháp chế tại các đơn vị cấp vụ, cấp sở, cũng như công chức tư pháp ở cơ sở, cán bộ có nhiệm vụ phòng ngừa và giải quyết tranh chấp đầu tư quốc tế, sẽ được hưởng phụ cấp đặc thù bằng 150% mức lương theo hệ số hiện hưởng, cộng thêm phụ cấp thâm niên vượt khung và phụ cấp chức vụ lãnh đạo (nếu có).
Ngoài ra, những người trực tiếp thực hiện nhiệm vụ xây dựng văn bản quy phạm pháp luật còn được hưởng thù lao và kinh phí thuê khoán chuyên môn, theo từng sản phẩm hoặc hoạt động cụ thể. Dự thảo nhấn mạnh nguyên tắc “mức chi phải mang tính vượt trội”, tương xứng với chất lượng, khối lượng và tính chất công việc.
Lực lượng pháp chế Công an tỉnh Nghệ An thường xuyên nghiên cứu, cập nhật quy định pháp luật để nâng cao hiệu quả công tác tham mưu xây dựng văn bản.
Đặc biệt, thu nhập từ công tác xây dựng pháp luật sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân và các nghĩa vụ tài chính khác đối với Nhà nước. Chính phủ cũng sẽ ban hành cơ chế đặc biệt về điều kiện và môi trường làm việc cho đội ngũ cán bộ xây dựng pháp luật, bao gồm chế độ xét thi đua, khen thưởng, đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu để thu hút và trọng dụng nhân lực chất lượng cao...
Một điểm nhấn đáng chú ý khác là đề xuất xây dựng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý (Bộ Tư pháp) thành cơ sở nghiên cứu trọng điểm quốc gia, hướng tới nhóm dẫn đầu ASEAN trong lĩnh vực chính sách - pháp luật. Các nghiên cứu viên tại đây phải đạt trình độ thạc sĩ luật trở lên, sử dụng thành thạo ít nhất một ngoại ngữ và được hưởng mức lương gấp đôi theo ngạch bậc, chức danh nghề nghiệp hiện hành.
Cần cơ chế khích lệ đủ mạnh và minh bạch
Tại cuộc họp thẩm định dự thảo Nghị quyết mới đây, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh khẳng định, chính sách phụ cấp đặc thù không chỉ là một khoản thu nhập tăng thêm, mà là sự nhìn nhận rõ ràng của Nhà nước về vai trò trung tâm của công tác xây dựng pháp luật. Muốn có chính sách tốt, phải có người làm luật giỏi - và để giữ chân họ, cần có cơ chế khích lệ đủ mạnh và minh bạch.
Bày tỏ sự đồng tình cao về nội dung dự thảo, đại diện Bộ Công Thương cho rằng, cần có cơ chế giữ chân cán bộ, có chính sách đãi ngộ phù hợp, có thể áp dụng theo Nghị định số 179/2024/NĐ-CP quy định chính sách thu hút, trọng dụng người có tài năng làm việc trong cơ quan, tổ chức, đơn vị của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Theo đó, sử dụng nguồn kinh phí 0,5% theo quy định, tránh chi từ nguồn chi thường xuyên.
Bên cạnh đó, xem xét cơ chế bổ sung thêm thu nhập cho những người trực tiếp tham gia xây dựng pháp luật, đồng thời, cần có quy định mở, mang tính bao quát hơn để bảo đảm công bằng giữa các đơn vị, cá nhân cùng làm nhiệm vụ xây dựng pháp luật, kể cả khi không nằm trong vị trí việc làm pháp chế.
Về cơ chế thu hút và đãi ngộ nhân tài, Nghị định 179 đang mở ra cơ chế đột phá trong việc thu hút và giữ chân người có tài năng trong lĩnh vực xây dựng pháp luật. Đại diện Bộ Công Thương đề xuất cần lập và công bố danh sách những cá nhân đủ tiêu chuẩn, được hưởng chính sách đãi ngộ đặc thù, tạo động lực làm việc lâu dài trong khu vực công.
Theo các chuyên gia, một chính sách mở, bao quát và công bằng sẽ góp phần phát huy nguồn lực hiện có, tạo động lực để các cơ quan, đơn vị nâng cao chất lượng lập pháp trong bối cảnh hội nhập và cải cách thể chế ngày càng sâu rộng.
