Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan điều hành phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển
Cắt giảm nhiều thủ tục hành chính
Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định cho biết, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá được xây dựng nhằm thể chế hóa quan điểm, đường lối của Đảng về việc hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tạo môi trường thuận lợi để huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, thúc đẩy đầu tư, sản xuất kinh doanh; nêu cao ý chí độc lập, tự chủ, chủ động, tích cực hội nhập và nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế; chủ động và tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, có hiệu quả; giữ vững môi trường hoà bình, ổn định, không ngừng nâng cao vị thế, uy tín quốc tế của Việt Nam.
Đồng thời, xây dựng khung pháp lý nhằm triển khai hoạt động quản lý nhà nước về chất lượng sản phẩm, hàng hóa; hoạt động đánh giá sự phù hợp; giải thưởng chất lượng quốc gia; mã số mã vạch, truy xuất nguồn gốc..., bảo đảm sự thống nhất trong việc áp dụng pháp luật về chất lượng sản phẩm, hàng hoá, góp phần tạo lập môi trường đầu tư, kinh doanh lành mạnh, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người tiêu dùng…
Cũng theo Tờ trình, tại dự thảo Luật sửa đổi khoản 1 Điều 3 quy định khái niệm về “sản phẩm”, khoản 2 quy định khái niệm về “hàng hoá” để phù hợp với thực tế, đặc biệt là loại sản phẩm, hàng hoá vô hình.
Dự thảo Luật cũng sửa đổi, bổ sung điểm b khoản 1 Điều 5 của Luật hiện hành về nguyên tắc quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa theo hướng quy định cụ thể nguyên tắc xác định những sản phẩm, hàng hoá có khả năng gây mất an toàn (sản phẩm, hàng hóa nhóm 2) tại luật cần căn cứ trên cơ sở mức độ rủi ro của sản phẩm, hàng hóa, trong đó bao gồm tất cả các loại sản phẩm, hàng hoá như nông sản, thực phẩm, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, máy móc, thiết bị....
Những sản phẩm, hàng hóa có mức độ rủi ro cao sẽ quy định biện pháp quản lý trước khi thông quan (tiền kiểm) và sản phẩm, hàng hóa có mức độ rủi ro trung bình, thấp sẽ quy định biện pháp quản lý sau thông quan trước khi lưu thông trên thị trường hoặc cho phép tự công bố hợp quy (hậu kiểm). Khả năng gây mất an toàn có thể xảy ra đối với sản phẩm, hàng hoá nhóm 2 được xác định dựa trên một hoặc những yếu tố sau: bản chất hoá học, vật lý, sinh học; kết cấu, nguyên lý hoạt động; quá trình vận chuyển, lưu giữ, bảo quản, sử dụng.
Về điều kiện bảo đảm chất lượng hàng hóa nhập khẩu, theo quy định của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, việc công bố hợp quy dựa trên kết quả tự đánh giá sự phù hợp hoặc kết quả chứng nhận của tổ chức chứng nhận được chỉ định. Do đó, để thống nhất, nội dung này được sửa đổi, bổ sung theo hướng căn cứ vào tính chất rủi ro của hàng hóa để áp dụng biện pháp quản lý tiền kiểm đối với hàng hóa có tính chất rủi ro cao, biện pháp quản lý hậu kiểm đối với các hàng hóa nhóm 2 khác.
Theo Tờ trình của Chính phủ, với quy định này các thủ tục hành chính sẽ được cắt giảm, đơn giản hóa như sau: các hàng hóa mà tại quy chuẩn kỹ thuật quốc gia tương ứng quy định biện pháp quản lý dựa trên kết quả giám định, chứng nhận của tổ chức giám định, tổ chức chứng nhận được chỉ định hoặc được thừa nhận theo quy định của pháp luật (hàng hóa có tính chất rủi ro cao) chỉ phải thực hiện thủ tục hành chính về kiểm tra chất lượng hàng hóa nhập khẩu, không phải thực hiện thủ tục hành chính “công bố hợp quy” tại cơ quan quản lý có thẩm quyền (trong Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa hiện hành quy định là toàn bộ các hàng hóa nhóm 2 phải thực hiện 2 thủ tục hành chính, gồm thủ tục đăng ký kiểm tra chất lượng hàng hóa nhập khẩu và thủ tục hành chính công bố hợp quy).
Đồng thời, hàng hóa nhập khẩu thuộc nhóm 2 mà tại quy chuẩn kỹ thuật quốc gia tương ứng quy định biện pháp quản lý dựa trên kết quả tự đánh giá sự phù hợp (hàng hóa có tính chất rủi ro trung bình, thấp) chỉ thực hiện thủ tục hành chính công bố hợp quy trước khi đưa hàng hóa lưu thông trên thị trường, không phải thực hiện thủ tục hành chính về đăng ký kiểm tra nhà nước về chất lượng hàng hóa nhập khẩu. Tại dự thảo Luật cũng đưa quy định phải thực hiện kiểm tra chất lượng khi nhập khẩu trên Cổng thông tin một cửa quốc gia để thống nhất với các quy định hiện hành, chủ trương của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong thời gian vừa qua.
Cần rõ trách nhiệm trong phân công, phân cấp quản lý
Trình bày Báo cáo thẩm tra sơ bộ, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cơ bản tán thành với phạm vi sửa đổi, bổ sung; tên gọi của Luật là phù hợp. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, cần sửa đổi toàn diện. Theo hướng này, tên gọi của Luật nên là Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa (sửa đổi); có ý kiến đề nghị đổi tên thành Luật Chất lượng và an toàn sản phẩm, hàng hóa.
Do đó, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị, tiếp tục rà soát các nội dung cần sửa đổi, bổ sung theo 4 nhóm chính đã được Quốc hội thông qua. Đồng thời, trong quá trình quá trình tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật, nếu phạm vi sửa đổi vượt ra khỏi 4 nhóm chính sách này thì cần bổ sung đánh giá tác động chính sách.
Về nguyên tắc quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa (Điều 5 dự thảo Luật hợp nhất), Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị, làm rõ cơ sở để quy định các tiêu chí xác định hàng hóa Nhóm 2 (hàng hóa có nguy cơ gây mất an toàn), ngoài tiêu chí “khả năng gây mất an toàn” thì còn những tiêu chí nào trong quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa cần quản lý.
Về nguyên tắc quản lý chất lượng sản phẩm hàng hóa, Thường trực Ủy ban đề nghị cần bám sát, thể chế hóa quan điểm đổi mới theo 4 nhóm chính sách; bổ sung nguyên tắc hoạt động quản lý nhà nước về chất lượng sản phẩm hàng hóa phải bảo đảm hiệu quả, rõ trách nhiệm trong phân công, phân cấp quản lý vào khoản 3 Điều 5 dự thảo Luật.
Nội dung quy định về sản phẩm hàng hóa Nhóm 2 nên tách thành một điều riêng để làm rõ nội hàm, phương thức quản lý chất lượng sản phẩm hàng hóa thay vì bổ sung một khổ tại điểm b khoản 1 Điều 5 như dự thảo Luật, để tránh gây nhầm lẫn là quản lý chất lượng sản phẩm hàng hóa Nhóm 2 chỉ quản về mặt an toàn.
Về chính sách của nhà nước về hoạt động liên quan đến chất lượng sản phẩm, hàng hóa (Điều 6 dự thảo Luật hợp nhất), Thường trực Ủy ban nhận thấy, các chính sách tại Điều 6 dự thảo Luật còn chưa rõ nét, chưa cụ thể hóa đầy đủ tại các điều khoản cụ thể, dẫn đến khó áp dụng.
"Đề nghị cần làm rõ nội dung nào ngân sách nhà nước đầu tư, nội dung nào nhà nước hỗ trợ, nội dung nào khuyến khích xã hội hóa; bổ sung một số chính sách và luật hóa thành các điều luật trong dự thảo Luật như tăng cường ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong quản lý truy xuất nguồn gốc sản phẩm; quản lý chất lượng đối với sản phẩm hàng hóa trọng điểm, chiến lược quốc gia", Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhấn mạnh.
Một số hình ảnh tại phiên thảo luận:
