Chiều 12.7, Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục đã làm việc với Cục Trẻ em, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, về việc thực hiện chính sách, pháp luật trong phòng, chống đuối nước ở trẻ em.
Mỗi năm khoảng 2,7 triệu trẻ em biết bơi
Báo cáo với Đoàn công tác, Phó cục trưởng Cục Trẻ em Vũ Thị Kim Hoa cho biết, đuối nước ở trẻ em là một vấn đề y tế công cộng quan trọng trên thế giới. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do tai nạn thương tích ở trẻ em và người chưa thành niên tại Việt Nam.
Thời gian qua, công tác phòng chống tai nạn thương tích, phòng chống đuối nước ở trẻ em được sự quan tâm chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban quốc gia về trẻ em. Hệ thống pháp luật, chính sách về phòng chống tai nạn thương tích, phòng, chống đuối nước trẻ em ngày càng được hoàn thiện. Quốc hội đã phê chuẩn 3 Luật, Bộ luật trong đó có nội dung về phòng chống tai nạn, thương tích, phòng chống đuối nước trẻ em, gồm: Luật Trẻ em 2016, Luật Giao thông đường thủy 2015, Bộ luật Hình sự năm 2015. Chính phủ ban hành nghị định 2 nghị định xử phạt vi phạm hành chính liên quan đến phòng chống tai nạn thương tích, phòng chống đuối nước.
Để chỉ đạo việc triển khai đồng bộ các mục tiêu giải pháp, đảm bảo an toàn phòng chống tai nạn thương tích trẻ em, phòng chống đuối nước trẻ em trên toàn quốc, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành 2 Quyết định phê duyệt Chương trình phòng chống tai nạn thương tích trẻ em và 1 Quyết định ban hành quy định tiêu chuẩn, trình tự đánh giá và công nhận xã, phường, thị trấn phù hợp trẻ em. Gần đây nhất, ngày 2.5, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện số 398/CĐ-TTg về tăng ường công tác phòng, chống đuối nước trẻ em.
Ngay sau khi các Chương trình, Chỉ thị, Công điện về công tác phòng, chống tai nạn, thương tích trẻ em và phòng, chống đuối nước trẻ em được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đã kịp thời ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các bộ, ngành, đoàn thể triển khai thực hiện. Hàng năm, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành hướng dẫn Ủy ban nhân dân các tỉnh thành phố trực thuộc trung ương triển khai công tác bảo vệ chăm sóc trẻ em trong đó có công tác phòng, chống tai nạn, thương tích trẻ em.
Công tác truyền thông về phòng chống đuối nước trẻ em được quan tâm và triển khai thường xuyên từ trung ương đến địa phương. Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đã phối hợp xây dựng 6 bộ tài liệu tập huấn về phòng chống tai nạn thương tích trẻ em, phòng chống đuối nước trẻ em. Công tác xây dựng và nhân rộng các mô hình an toàn như “Ngôi nhà an toàn”, “Cộng đồng an toàn”, “Trường học an toàn” đã được quan tâm triển khai thực hiện trên toàn quốc.
“Trong giai đoạn 2016 - 2020, trung bình mỗi năm hơn 8,5 triệu trẻ em lứa tuổi tiểu học, trung học cơ sở được dạy và biết kỹ năng an toàn trong môi trường nước (đạt 50%), khoảng 2,7 triệu trẻ em biết bơi (17%). 100% tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, hơn 2.500 quận, huyện, thị xã thí điểm chương trình bơi an toàn; 2.900 bể bơi được sử dụng để dạy bơi cho trẻ em” - bà Vũ Thị Kim Hoa thông tin.
Tỷ lệ trẻ tử vong do đuối nước vẫn còn cao
Tuy vậy, báo cáo của Cục Trẻ em cũng chỉ ra rằng, tình hình tử vong do đuối nước ở trẻ em đã có chiều hướng giảm song giảm chậm và vẫn còn cao, gấp 10 lần các nước phát triển. Nhận thức của cộng đồng, cha mẹ, người chăm sóc trẻ và bản thân trẻ về các nguy cơ gây đuối nước còn hạn chế. Nhiều trường hợp tai nạn thương tích, đuối nước ở trẻ em xảy ra do sự thiếu kiến thức của người lớn và của bản thân trẻ.
Môi trường sống ngay trong từng gia đình và ngoài cộng đồng chưa an toàn, tiềm ẩn các nguy cơ gây đuối nước trẻ em. Nhiều nơi giếng khơi và bể nước không có nắp đậy, nhiều công trình xây dựng không có rào chắn, thiếu biển báo tại các hố nước hoặc không lấp bỏ các hố nước sau khi kết thúc xây dựng. Các khúc sông, hồ nước sâu, nước xoáy gần khu dân cư không có rào chắn, biển cảnh báo nguy hiểm.
Đặc biệt, trẻ em thiếu các kỹ năng an toàn trong môi trường nước, nhiều trẻ em chưa biết bơi an toàn. Chính do thiếu kỹ năng nên các em không nhận biết được môi trường nước nguy hiểm vẫn xuống bơi, không biết cách cứu đuối gián tiếp mà nhảy xuống cứu đuối trực tiếp khi thấy bạn bị đuối nước, dẫn đến tử vong nhiều em cùng một lúc.
Việc dạy bơi cho trẻ em các địa phương gặp nhiều khó khăn, nhất là ở các tỉnh miền núi nhiều trường tiểu học, trung học cơ sở không có bể bơi; ngoài cộng đồng, phần lớn ao, hồ, sông, suối thì ô nhiễm, không thể sử dụng để dạy bơi được. Thiếu hướng dẫn viên dạy bơi, nhiều giáo viên thể dục không biết bơi.
Kinh phí hỗ trợ cho công tác phòng chống tai nạn thương tích trẻ em, đuối nước trẻ em được hỗ trợ từ ngân sách trung ương, địa phương và vận động các tổ chức quốc tế, cộng đồng. Tuy nhiên, nguồn lực vẫn hạn chế, một số địa phương chưa quan tâm hỗ trợ kinh phí. Năm 2022, 21 tỉnh không bố trí kinh phí riêng mà lồng ghép trong kinh phí bảo vệ trẻ em, 10 tỉnh bố trí kinh phí dưới 100 triệu đồng.
Hoàn thiện khung pháp lý
Để phòng, chống tai nạn thương tích, phòng chống đuối nước ở trẻ em, Cục Trẻ em kiến nghị các bộ, ngành, địa phương triển khai quyết liệt và hiệu quả các chương trình của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ như: Chương trình hành động quốc gia vì trẻ em giai đoạn 2021 - 2030; Chương trình phòng, chống tai nạn, thương tích trẻ em giai đoạn 2021 -2030; Công điện số 398/CĐ-TTg và các công điện, công văn của Ủy ban Quốc gia về trẻ em có nội dung về công tác phòng, chống đuối nước ở trẻ em. Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quan tâm phân bổ, đầu tư nguồn lực để tăng độ bao phủ số trẻ em được dạy kỹ năng an toàn phòng, chống đuối nước ở trẻ em, dạy bơi an toàn...
Đặc biệt, cần rà soát các quy định, chính sách liên quan, hoàn thiện khung pháp lý về phòng, chống tai nạn thương tích trẻ em, phòng, chống đuối nước ở trẻ em. Đồng thời nghiên cứu rà soát tiêu chí “Ngôi nhà an toàn”, “Trường học an toàn”, “Cộng đồng an toàn”; xây dựng chính sách về dạy bơi, dạy kỹ năng an toàn phòng chống đuối nước cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, các vùng khó khăn.
“Tăng cường kiểm tra, thanh tra, kịp thời phát hiện và loại bỏ ngay các nguy cơ gây đuối nước ở trẻ em. Thanh tra, kiểm tra gắn với trách nhiệm của người đứng đầu trong phòng, chống đuối nước ở trẻ em; xử lý nghiêm trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân, đặc biệt là các vụ trẻ em tử vong do đuối nước” - Cục trưởng Cục Trẻ em Đặng Hoa Nam kiến nghị.
Ủy ban Văn hóa, Giáo dục sẽ khảo sát về phòng, chống đuối nước ở trẻ em
Theo Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Thị Mai Thoa, đuối nước ở trẻ em không phải là vấn đề mới. Các cấp, ngành từ Trung ương đến địa phương cũng đã vào cuộc và triển khai nhiều giải pháp, song tỷ lệ trẻ em bị đuối nước vẫn ở mức cao. “Những nguyên nhân được Cục Trẻ em chỉ ra chủ quan nhiều hơn khách quan, cho thấy chúng ta còn dư địa để có thể làm tốt hơn nữa lĩnh vực này”.
Bà Nguyễn Thị Mai Thoa cho biết, sắp tới Ủy ban Văn hóa, Giáo dục sẽ tổ chức khảo sát về việc thực hiện chính sách, pháp luật trong phòng, chống đuối nước ở trẻ em. Những thông tin Cục Trẻ em cung cấp sẽ giúp ích rất nhiều cho Đoàn khảo sát trong quá trình làm việc với các bộ, ngành, địa phương. Ủy ban dự kiến cũng sẽ tổ chức hội thảo nhằm tham vấn các chuyên gia đánh giá thực trạng, kiến nghị giải pháp, qua đó góp phần thúc đẩy việc thực hiện phòng, chống tai nạn thương tích nói chung, đuối nước nói riêng ở trẻ em, bảo vệ trẻ em tốt hơn.
