Theo bác sĩ Nguyễn Công Nguyên, Khoa Phẫu thuật tiêu hóa – Gan mật tụy, Bệnh viện Bạch Mai, xương cá là một dị vật thường gặp ở đường tiêu hoá trên.

Mặc dù, xương cá ban đầu có thể chỉ gây vướng mắc ở hầu họng, nhưng sau đó có thể di chuyển xuống thực quản, dạ dày, ruột non hoặc đại tràng gây các biến chứng nặng nề.

Hóc xương cá nếu không xử lý kịp thời có thể dẫn tới các biến chứng nặng như: nhiễm trùng áp xe vùng cổ, trung thất; rò thực quản; tụ máu hầu họng, tràn mủ màng phổi, màng tim; viêm phổi thậm chí tử vong.

Do đó, hóc xương cá cần được chẩn đoán sớm và chính xác để xử lý kịp thời bằng nội soi tai mũi họng hoặc nội soi thực quản dạ dày ống mềm để gắp bỏ dị vật; từ đó tránh được biến chứng nặng, tử vong.

Điển hình, trường hợp nam bênh nhân H.V.Q (55 tuổi) nhập viện với các biến chứng nặng nguy hiểm tới tính mạng. Người bệnh bị hóc xương khi ăn canh cá. Sau 1 ngày, bệnh nhân đau ngực, khó thở, sốt cao 39 độ.

Tại bệnh viện, bệnh nhân được thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng, các bác sĩ  đánh giá đây là 1 trường hợp hóc xương cá gây biến chứng thủng thực quản, gây áp xe trung thất, tràn mủ màng tim.

Các bác sĩ nhanh chóng tiến hành thủ thuật dẫn lưu màng ngoài tim ra nhiều dịch mủ trắng, nhịn ăn, đặt sonde dạ dày; phối hợp điều trị kháng sinh. Tuy nhiên, bệnh nhân vẫn sốt cao, đau ngực khó thở nhiều.

Nội soi thực quản dạ dày thấy tổn thương là xương cá gây thủng thực quản, chảy mủ vào lòng thực quản; nhưng không thể can thiệp gắp bỏ dị vật qua nội soi.

Qua đó, bệnh nhân được phẫu thuật nội soi ngực phải xác định tổn thương là dị vật - xương cá (mang cá) đâm thủng thực quản, màng tim gây áp xe trung thất và tràn mủ màng ngoài tim.

Kíp phẫu thuật chuyên khoa Lồng ngực phối hợp với chuyên khoa Tiêu hóa đã làm sạch áp xe trung thất; lấy dị vật xương cá; mở màng tim; dẫn lưu màng phổi 2 bên, dẫn lưu màng tim; nội soi ổ bụng mở thông hỗng tràng để nuôi dưỡng.

Sau mổ, bệnh nhân được bơm rửa màng tim; phối hợp điều trị kháng sinh, nuôi dưỡng qua mở thông hỗng tràng. Khoảng 2 tuần sau mổ, bệnh nhân được rút dẫn lưu màng phổi và dẫn lưu màng tim.

Bệnh nhân được ra viện, về nhà tiếp tục dinh dưỡng qua mở thông hỗng tràng. Khám lại sau 1 tháng, bệnh nhân được nội soi thực quản dạ dày lỗ thủng thực quản đã liền, không còn thấy tổn thương; bắt đầu được ăn uống đường miệng và rút mở thông hỗng tràng sau 2 tuần.

Bác sĩ Nguyễn Công Nguyên, Khoa Phẫu thuật tiêu hóa – Gan mật tụy, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, đây là trường hợp biến chứng nặng nguy hiểm tới tính mạng nhưng đã được phẫu thuật nội soi hoàn toàn với sự phối hợp của 2 chuyên khoa: Phẫu thuật Tiêu hoá - Gan mật tuỵ và Phẫu thuật Lồng ngực - Mạch máu.

Trường hợp khác, bệnh nhân T.T.V (nam, 57 tuổi), vào phòng khám cấp cứu do sốt, đau bụng quanh rốn xuất hiện sau khi hóc xương cá 4 ngày.

Qua thăm khám lâm sàng, bệnh nhân có đau bụng khu trú cạnh rốn. Sau khi siêu âm, chụp cắt lớp vi tính, các bác sĩ nhận thấy có hình ảnh dị vật cản quang hình que, nghi ngờ là xương đâm thủng ruột non ra ngoài gây thâm nhiễm tổ chức xung quanh.

Ngay sau đó, bệnh nhân được được phẫu thuật nội soi ổ bụng, xác định tổn thương là thủng ruột non do dị vật xương cá; 1 đầu còn nằm trong lòng ruột non và 1 đầu đâm thủng ruột non ra ngoài; được mạc nối lớn bọc lại. Tiến hành gắp dị vật (xương cá); khâu lại lỗ thủng ruột non. Hiện, sau 5 ngày sức khỏe bệnh nhân ổn định và ra viện.

Thêm trường hợp, bệnh nhân N.V.L (nam, 68 tuổi), không rõ thời điểm hóc xương, đau bụng âm ỉ 1 tháng, có sốt nhẹ, vẫn ăn uống được.

Sau khi thăm khám lâm sàng, chụp cắt lớp vi tính, các bác sĩ xác định bệnh nhân có dị vật cản quang trong ổ bụng, thâm nhiễm tổ chức xung quanh.

Bệnh nhân được phẫu thuật nội soi, tổn thương là dị vật xương cá dài khoảng 2cm nằm hoàn toàn trong mạc nối lớn; kiểm tra toàn bộ ruột non, đại tràng không thấy tổn thương thủng, rò dịch tiêu hoá. Sau mổ 3 ngày, bệnh nhân ổn định và ra viện.

Bác sĩ Nguyễn Công Nguyên, Khoa Phẫu thuật tiêu hóa – Gan mật tụy, Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ, qua 3 trường hợp bệnh nhân với 3 hình thái tổn thương biến chứng thủng đường tiêu hoá do xương cá.

Trong đó, có 2 bệnh nhân thủng ruột non và 1 bệnh nhân thủng thực quản. Tất cả những bệnh nhân này đều được phẫu thuật nội soi xử lý tổn thương, lấy dị vật.

Riêng trường hợp thủng thực quản gây áp xe trung thất và tràn mủ màng tim là trường hợp biến chứng nặng, hiếm gặp, nguy cơ tử vong cao nhưng đã được phẫu thuật nội soi hoàn toàn làm sạch áp xe, lấy dị vật xương cá; khâu thực quản; mở màng tim; dẫn lưu màng phổi 2 bên dẫn lưu màng tim.

Mặc dù, bệnh nhân trở về cuộc sống bình thường sau 2 tháng. Tuy nhiên, những trường hợp này thường đến muộn lúc đã có biến chứng, trong khi phần lớn hóc xương cá có thể xử lý đơn giản bằng nội soi tai mũi họng gắp dị vật khi đến sớm.

Bác sĩ Nguyên khuyến cáo, hóc xương là tai nạn sinh hoạt khá thường gặp, có thể xử lý đơn giản nếu đến khám sớm để có thể lấy dị vật qua nội soi họng, hoặc nội soi thực quản dạ dày.

Không nên chữa mẹo theo dân gian hoặc ăn miếng thức ăn to để xương trôi xuống dưới vì xương cá càng di chuyển sâu hơn xuống dưới, càng khó xử lý qua nội soi và càng có nguy cơ biến chứng nặng nếu xương cá chọc thủng đường tiêu hoá.

Bên cạnh đó, thủng đường tiêu hoá là biến chứng hiếm gặp hơn, tuy nhiên đây là biến chứng nặng, nguy cơ tử vong cao. Trường hợp có các biểu hiện bất thường, đau tức ngực, đau bụng, sốt hoặc có các biểu hiện khác cần đến khám ngay tại các cơ sở y tế để kiểm tra phát hiện kịp thời và xử lý biến chứng.