Tốc độ giảm cân của mỗi người khác nhau, vì sao?

Chúng ta đều biết rằng hoạt động thể chất thường xuyên rất quan trọng để duy trì cân nặng hợp lý và cơ thể khỏe mạnh. Tuy nhiên, một số người dễ dàng giảm cân hơn những người khác thông qua tập luyện thể dục, thể thao.

Phát hiện của nhóm nghiên cứu từ Đại học Kobe ở Nhật Bản, vừa được công bố trên tạp chí khoa học châu Âu Molecular Metabolism, cho thấy những người giảm cân chậm hơn những người khác khi hoạt động thể chất thường xuyên có thể do thiếu các biến thể của protein PGC-1α, giúp điều chỉnh quá trình trao đổi chất và phản ứng của cơ thể đối với các bài tập ngắn hạn. Các nhà khoa học tin rằng phát hiện này có thể mở ra cánh cửa cho một loại thuốc giảm cân hoàn toàn mới.

Chức năng kỳ diệu của protein PGC-1α

Trong nghiên cứu này, các nhà nghiên cứu đã tiến hành thí nghiệm trên cả chuột và người để tìm hiểu sâu hơn về cách protein PGC-1α tác động đến quá trình tập luyện và tác động của nó lên cơ thể.

"PGC-1α là một loại protein có chức năng kích thích biểu hiện gen", ông Wataru Ogawa, Tiến sĩ Y khoa, Giáo sư và chủ nhiệm khoa Tiểu đường và Nội tiết tại, thuộc Cao học Y khoa của Đại học Kobe Nhật Bản và là tác giả chính của nghiên cứu này giải thích với Medical News Today. "PGC-1α tăng cường biểu hiện của các gen liên quan đến ty thể - các gen liên quan đến quá trình oxy hóa axit béo và các gen liên quan đến quá trình sinh nhiệt, thúc đẩy quá trình tiêu thụ năng lượng hiệu quả ở cơ".

"Khi chúng ta tập thể dục, biểu hiện của PGC-1α trong cơ xương tăng lên, từ đó kích thích biểu hiện của các gen thúc đẩy quá trình tiêu thụ năng lượng hiệu quả", ông Ogawa cho biết thêm. “Đây được coi là cơ chế mà năng lượng trong cơ bắp được đốt cháy hiệu quả qua quá trình tập luyện”.

Vai trò của các protein bổ sung

Các nghiên cứu mà nhóm của ông Ogawa tiến hành cũng cho thấy, tình trạng thiếu các phiên bản protein bổ sung cũng làm giảm lợi ích của việc tập luyện.

Thông qua các nghiên cứu trước đây, các nhà khoa học đã xác định rằng cơ thể không chỉ có phiên bản “a” bình thường của protein PGC-1α mà còn có phiên bản “b” và “c” hơi khác một chút.

“Những phiên bản PGC-1α mới này, được gọi là “b” và “c”, có chức năng gần giống như phiên bản “a” thông thường, nhưng chúng được sản xuất trong cơ bắp nhiều hơn gấp 10 lần trong quá trình tập luyện, trong khi phiên bản “a” không cho thấy sự gia tăng như vậy”, giáo sư Ogawa giải thích.

Các nhà nghiên cứu đã thực hiện thí nghiệm bằng cách tạo ra những con chuột thiếu các phân tử tín hiệu “b” và “c”, chỉ hoạt động trên phiên bản “a”. Sau đó, họ đo sự phát triển của cơ, đốt cháy chất béo và tiêu thụ oxy trong ba giai đoạn: nghỉ ngơi, tập thể dục ngắn hạn và tập luyện dài hạn.

Bên cạnh đó, các nhà nghiên cứu cũng tuyển dụng những người tình nguyện có và không có bệnh tiểu đường loại 2 để tiến hành các thử nghiệm tương tự.

Kết quả thử nghiệm cho thấy những con chuột thiếu phân tử “b” và “c” của protein PGC-1⍺ không thể thích nghi nhanh với hoạt động ngắn hạn. Do đó, chúng tiêu thụ ít oxy hơn và đốt cháy ít chất béo hơn trong và sau khi tập luyện.

Các nhà khoa học đã thu được kết luận tương tự khi nghiên cứu những đối tượng tình nguyện viên. Cả những người khỏe mạnh và những người mắc bệnh tiểu đường loại 2 đều tiêu thụ nhiều oxy hơn và có ít mỡ cơ thể hơn khi họ sản xuất nhiều phiên bản "b" và "c" của protein PGC-1⍺.

"Những con chuột chỉ thiếu PGC-1α b/c không chỉ biểu hiện mức tiêu hao năng lượng giảm trong quá trình tập thể dục mà còn tăng cân ngay cả khi được nuôi trong điều kiện bình thường", ông Ogawa cho biết. "Lượng thức ăn mà những con chuột tiêu thụ không khác so với những con chuột đối chứng. Chúng tôi rất ngạc nhiên khi phát hiện ra kiểu hình mạnh này; những con chuột thiếu PGC-1α b/c thậm chí còn mắc chứng béo phì”.

“Những quan sát của chúng tôi rõ ràng ủng hộ giả thuyết rằng “hiệu quả của việc tiêu hao năng lượng trong cơ bắp quyết định xu hướng tăng cân”.

Khả năng ra đời một loại thuốc giảm cân hoàn toàn mới

Hiện nay, thế giới đang rất “nóng” với loại thần dược giảm cân mang tên “Wegovy” - tên thương hiệu khác nhau của cùng một loại thuốc tiêm có chứa semaglutide như Ozempic. Trong khi Ozempic được sử dụng cho các bệnh nhân tiểu đường loại 2 thì Wegovy được chỉ định như một chất hỗ trợ cho chế độ ăn kiêng, chống béo phì ở người lớn và trẻ em từ 12 tuổi trở lên. Hoạt chất Semaglutide trong thuốc Wegovy là một chất tương tự GLP-1 với 94% cấu trúc tương đồng với GLP-1 của con người, giúp ức chế sự thèm ăn.

Các nhà khoa học Nhật Bản cho rằng, những phát hiện mới có thể được sử dụng để thay đổi hoặc phát triển các loại thuốc giảm cân trong tương lai.

“Như câu nói: “tập thể dục là tiên dược” và tập thể dục góp phần chữa khỏi cũng như cải thiện nhiều loại bệnh khác nhau. Trong điều trị bệnh tiểu đường, vốn là chuyên môn của tôi, liệu pháp tập thể dục là phương pháp điều trị cơ bản và hiệu quả nhất. Nếu các cơ chế giảm cân thông qua tập thể dục trở nên rõ ràng, nghiên cứu này có thể đưa đến việc phát triển của các liệu pháp tập thể dục tốt hơn và quan trọng hơn là các loại thuốc mô phỏng tác dụng của việc tập thể dục”, ông Wataru Ogawa nhận xét.

Thuốc giảm cân mới khác với các loại thuốc như Wegovy như thế nào?

“Gần đây, một số loại thuốc chống béo phì đã được phát triển và bắt đầu được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới. Các loại thuốc này hoạt động trên nguyên tắc giúp ức chế cảm giác thèm ăn. Nói cách khác, chúng giúp mọi người giảm cân bằng cách giảm lượng thức ăn nạp vào. Tuy nhiên, một loại thuốc làm tăng biểu hiện của PGC-1α b/c, không giống như các loại thuốc ức chế cảm giác thèm ăn. Thay vào đó, chúng sẽ thúc đẩy giảm cân mà không cần ăn kiêng. Đây là một loại thuốc hoàn toàn mới”.

Giáo sư, Tiến sĩ Y khoa Wataru Ogawa

Đối với các bước tiếp theo trong nghiên cứu này, Giáo sư Ogawa cho biết họ đang tiến hành nghiên cứu về lý do tại sao sự gia tăng PGC-1α b/c lại khác nhau giữa các cá nhân và bắt đầu khám phá ra một số lý do.

“Hiện tượng methyl hóa DNA dường như giải thích được sự khác biệt này”, ông nói thêm. “Ngoài ra, chúng tôi đã xác định được một chất có thể làm tăng mức PGC-1α b/c. Việc phát triển một chất như vậy có khả năng dẫn đến sự phát triển của các loại thuốc chống béo phì mới”.

Chế độ ăn uống là yếu tố quyết định

Sau khi xem xét nghiên cứu này, Tiến sĩ Mir Ali, Giám đốc y khoa của Trung tâm giảm cân phẫu thuật MemorialCare tại Trung tâm y tế Orange Coast ở Fountain Valley, CA đã nói với Medical News Today rằng ông thấy nghiên cứu này rất thú vị.

“Rõ ràng là chúng ta đã biết từ lâu rằng di truyền đóng vai trò lớn trong một số trường hợp tăng và giảm cân, vì vậy thật thú vị khi phát hiện ra rằng yếu tố di truyền cũng ảnh hưởng đến hiệu quả tập luyện”, ông Ali cho biết.

Mặc dù quá trình tập luyện có thể giúp giảm cân, nhưng ông Ali cho biết, ông thường nhấn mạnh với bệnh nhân của mình rằng, yếu tố quan trọng nhất trong quá trình giảm cân là chế độ ăn uống của họ.

“Ngay cả khi một người tập tập luyện thường xuyên nhưng lại chọn chế độ ăn uống không phù hợp, họ vẫn sẽ không thấy kết quả tốt của quá trình giảm cân”, ông lưu ý. “Tập luyện thể dục, thể thao là một biện pháp bổ sung quan trọng cho quá trình giảm cân, rất có lợi cho sức khỏe tim mạch và mang lại nhiều lợi ích khác. Nhưng đối với một người đang cố gắng giảm cân, điều quan trọng nhất chính là chế độ ăn uống thực tế mà họ đang áp dụng”.