Sáng nay, 7.11, dưới sự điều hành của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Quốc hội tiếp tục phiên chất vấn và trả lời chất vấn với nhóm lĩnh vực kinh tế ngành. Trong đầu giờ sáng, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh đã trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc hội.
Việc phân loại, xử lý rác tại các nhà máy còn khó khăn
Theo báo cáo hiện nay, tỷ lệ về thu gom và xử lý chất thải rắn sinh hoạt rất cao. Tổng hợp từ nguồn báo cáo của 57/63 địa phương cho thấy, ở đô thị tỷ lệ này đạt 96%, vượt chỉ tiêu Quốc hội đề ra là 89%, nông thôn đạt 71%.
Tuy nhiên, ĐBQH Nguyễn Thị Ngọc Xuân (Bình Dương) cho biết, qua giám sát và thực tế cử tri phản ánh, con số này chưa chuẩn xác, vì hệ thống quy trình phân loại, thu gom, vận chuyển xử lý chất thải rắn sinh hoạt chưa tốt và thiếu các tiêu chuẩn định mức kinh tế kỹ thuật về vấn đề này. Tại phiên họp thứ 9 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Khóa XV đã kết luận: Năm 2022 phải ban hành quy chuẩn tiêu chuẩn kỹ thuật định mức kinh tế kỹ thuật hướng dẫn xử lý rác thải để các địa phương có cơ sở thực hiện. Do đó, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân đề nghị, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết kết quả thực hiện, nguyên nhân và giải pháp để giải quyết vấn đề này?
Trả lời vấn đề chất vấn này, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh cho biết, đến năm 2022 tổng lượng rác thải sinh hoạt phát sinh trên toàn quốc khoảng 67.110 tấn/ngày, trong đó ở khu vực đô thị là 36.870 tấn, khu vực nông thôn khoảng 29.455 tấn.
Trong những năm vừa qua, các địa phương đã đẩy mạnh việc thu gom, xử lý rác thải, nhiều nhà máy đốt rác phát triển hoặc là xử lý rác làm vật liệu xây dựng. Hiện cả nước có khoảng 1.326 cơ sở xử lý rác sinh hoạt và 1.207 bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt. Và hiện còn khoảng 65% số rác thải của cả nước cần chôn lấp, còn khoảng 16% tổng số rác thải được các nhà máy chế biến thu hồi và phát triển năng lượng. Do đó, thực tế rác thải sinh hoạt như đại biểu trao đổi là những con số được xử lý bằng hình thức chôn lấp.
Theo Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, khó khăn hiện nay là trong việc kêu gọi xã hội hóa để xây dựng các nhà máy xử lý rác thải đốt, phát điện. Bên cạnh đó, việc phân loại, xử lý rác tại các nhà máy còn khó khăn. Cụ thể, chúng ta chưa có phân loại rác tại nguồn, làm cũng chưa được triệt để; có một số địa phương không đủ lượng rác để xây dựng các nhà máy xử lý rác thải tập trung…
Chính vì vậy, hiện nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã thực hiện một số giải pháp và ra một số hướng dẫn. Thứ nhất là, ban hành nội dung yêu cầu về kỹ thuật bảo vệ môi trường đối với điểm tập kết trạm trung chuyển chất thải rắn sinh hoạt. Thứ hai là, ban hành yêu cầu kỹ thuật về bảo vệ môi trường đối với phương tiện vận chuyển chất thải, rác sinh hoạt. Thứ ba là, tiêu chí về công nghệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Thứ tư là, giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Thứ năm là, hình thức về số giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo khối lượng hoặc thể chất, thể tích chất thải. Thứ sáu là, phương pháp định giá dịch vụ xử lý chất thải rắn sinh hoạt áp dụng đối với các nhà đầu tư và cung cấp dịch vụ xử lý chất thải. Thứ bảy là, đóng bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt. Bên cạnh đó, vừa qua, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có văn bản hướng dẫn về phân loại rác tại nguồn gồm 3 nguồn chính để cho các địa phương chủ động trong việc phân loại rác tại nguồn.
Trong thời gian tới, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh đề nghị, các địa phương căn cứ vào hướng dẫn của Bộ quan tâm, tập trung tuyên truyền, vận động nhân dân phân loại rác tại nguồn để việc xử lý rác thải được triệt để. Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng sẽ tiếp tục rà soát, hoàn thiện chính sách, quy định các chất thải rắn sinh hoạt trong thời gian tới. Trong đó, ưu tiên của Bộ là cố gắng năm 2024 ban hành bộ định mức kinh tế kỹ thuật về thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt; tiếp tục rà soát, ban hành các quy chuẩn của quốc gia về lò đốt chất thải rắn sinh hoạt… Đây là những nội dung thực hiện theo lộ trình triển khai Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.
Ngoài ra, Bộ sẽ tiếp tục hỗ trợ kỹ thuật và nghiên cứu phát triển công nghệ, trong đó tập trung vào nghiên cứu chuyển giao công nghệ, xử lý chất thải, rác sinh hoạt và đẩy mạnh hợp tác quốc tế, kêu gọi thu hút đầu tư.
Xử lý nước thải tại các cụm công nghiệp mới chỉ được 24,4%
Cùng quan tâm đến vấn đề môi trường, ĐBQH Lưu Bá Mạc (Lạng Sơn) nêu rõ, hiện nay có nơi, có lúc vẫn có khu công nghiệp thải nước thải trực tiếp chưa qua xử lý ra môi trường, gây ô nhiễm môi trường và gây bức xúc cho người dân.
Theo quy định tại Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và Nghị định số 08 năm 2022 của Chính phủ thì khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung và cục, cụm công nghiệp phải có hệ thống xử lý nước thải tập trung để bảo đảm nước thải phải được xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường trước khi thải ra nguồn tiếp nhận. Do đó, đại biểu Lưu Bá Mạc đề nghị Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết tình hình kiểm soát việc xây dựng sự vận hành của các hệ thống xử lý nước thải tập trung, chỉ rõ khó khăn cũng như giải pháp khắc phục trong thời gian tới.
Trả lời chất vấn của đại biểu, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh nêu rõ, năm 2022, cả nước có 291 khu công nghiệp nhưng chỉ có 265 khu công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải tập trung; trong 734 cụm công nghiệp thì chỉ có 179 cụm công nghiệp có khu xử lý nước thải tập trung. Trong 26 khu công nghiệp chưa có xử lý nước thải hiện có 7 khu đang trong quá trình hoàn thành song hầu hết được xây dựng từ trước đây (năm 2005 – 2013) nên chưa có tiêu chuẩn quy định về yêu cầu bắt buộc trong việc này.
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, thời gian qua, Bộ đã có nhiều văn bản đôn đốc, tăng cường hoạt động bảo vệ môi trường và xử lý nước thải trong khu công nghiệp và cụm công nghiệp. Trong đó có yêu cầu theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 là lắp đặt hệ thống giám sát, hệ thống quan trắc tự động kết nối với các Sở Tài nguyên Môi trường và về Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Theo Bộ trưởng, khó khăn hiện nay là tại các cụm công nghiệp mới chỉ xử lý 24,4%. Ở các khu công nghiệp chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung thì có các nhà máy, cơ sở kinh doanh có hệ thống xử lý nước thải.
Trong thời gian tới, Bộ Tài nguyên và Môi trường xác định: một là, kiên quyết và chỉ cho phép các khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trong khu công nghiệp và cụm công nghiệp mới muốn đi vào hoạt động, vận hành thì phải hoàn thành bảo vệ môi trường như là xử lý nước thải; khuyến khích các khu công nghiệp mới vận hành tuần hoàn hệ thống nước để tiết kiệm nước. Hai là, kiên quyết không tiếp nhận thêm hoặc nâng công suất các dự án đầu tư có phát sinh nước thải trong khu sản xuất kinh doanh tập trung, cụm công nghiệp chưa có hệ thống thu gom. Ba là, đề nghị các tỉnh, thành phố tiếp tục quan tâm chỉ đạo đầu tư hệ thống xử lý nước thải tập trung, đặc biệt là các cụm công nghiệp. Bốn là, tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát và xử phạt hành chính trong vấn đề này; tiếp tục rà soát toàn bộ các phương án để đầu tư đồng bộ cho các khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên các địa phương.
