Thông tin trên được Tổng giám đốc Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VPCMC) Đinh Trung Cẩn đưa ra tại Lễ tổng kết hoạt động sáng 19.1.
Lạm dụng cơ chế thỏa thuận, trì hoãn trả tiền bản quyền
Báo cáo của VCPMC cho thấy, năm 2023, nhiều đơn vị tổ chức biểu diễn có tình trạng trì hoãn trả tiền bản quyền, lạm dụng cơ chế thỏa thuận để cố ý làm mờ nhạt quyền “độc quyền” của tác giả đã được pháp luật quy định cũng như né tránh nghĩa vụ thuộc về bên sử dụng, gây khó khăn, tốn kém về chi phí xử lý, thời gian và nhân lực của VCPMC.
Điển hình một số vụ việc như ở "BlackPink", "Mắt Biếc - Tình ca Ngô Thụy Miên", "BamBam The 1st World Tour Area 52" (các show này tuy kéo dài thỏa thuận nhưng cũng đã trả tiền trước giờ biểu diễn), "Mây Sài Gòn", "Mây lang thang" (Đà Lạt, Hà Nội), "Lululola"… (các show này không thiện chí trả tiền bản quyền, bộ phận pháp lý đang lập hồ sơ khởi kiện)...
Những sự việc trên đây, theo nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn, đã khiến Trung tâm gặp thêm khó khăn và bị chi phối thời gian, nhân lực trong khi nguồn lực này đang tập trung vào các hoạt động chính là cấp phép, khai thác và thu tiền bản quyền.
"Tác hại hơn, sự việc còn gây tác động tiêu cực đến ý thức, nhận thức của nhiều đơn vị sử dụng nói chung, đơn vị tổ chức biểu diễn nói riêng, tiếp tay cho tình trạng trốn tránh, chậm trễ thực hiện nghĩa vụ trả tiền bản quyền cho tác giả. Vì vậy mà kể từ khi Nghị định số 144/2020/NĐ-CP được ban hành, mặc dù tình hình biểu diễn trên cả nước khá sôi động, nhưng nguồn thu ở lĩnh vực này vẫn thấp, tỷ trọng chỉ khoảng 4% tổng nguồn thu của VCPMC", ông Cẩn cho biết.
Bên cạnh đó, nguồn thu ở lĩnh vực kinh doanh dịch vụ nhà hàng, cà phê, khách sạn (sử dụng nhạc nền) đến nay vẫn chưa được khôi phục tốt sau ảnh hưởng của đại dịch khiến cho tình hình kinh doanh khó khăn và biến động. Việc nhiều công ty tự ý đứng ra bảo đảm về bản quyền nhằm mục đích thu lợi nhuận từ việc kinh doanh, phân phối bản ghi cũng khiến cho hoạt động cấp phép gặp trở ngại.
Nhiều đơn vị truyền hình trả tiền chưa thực hiện nghĩa vụ, chậm trễ việc thỏa thuận trả tiền và gây khó khăn cho VCPMC, thậm chí chưa thống nhất việc áp dụng Biểu mức quy định tại Phụ lục I của Nghị định số 17/2023/NĐ-CP để thực hiện nghĩa vụ trả tiền bản quyền...
Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tác giả thành viên
Tuy nhiên, theo nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn, VPCMC vẫn nỗ lực bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp theo quy định cho các tác giả, thu trên 344 tỷ đồng tiền sử dụng quyền tác giả trong năm 2023, chưa tính nguồn thu quốc tế, tăng khoảng 29% so với năm 2022, vượt 10% so với chỉ tiêu đề ra. VCPMC đã thực hiện 4 kỳ phân phối, chi trả đến các chủ sở hữu quyền tác giả với số tiền phân phối gần 306 tỷ đồng, tăng 90% so với năm 2022.
Nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn thông tin, Trung tâm vẫn hỗ trợ và tư vấn pháp lý, giải quyết khiếu nại của các tác giả thành viên nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp theo quy định. Tăng cường rà soát, xử lý vi phạm về quyền tác giả, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các tác giả, đặc biệt ở lĩnh vực biểu diễn và trực tuyến. Giải quyết khiếu nại, hỗ trợ tư vấn pháp lý, tổ chức hòa giải khi có tranh chấp và kiến nghị; củng cố cơ sở pháp lý nhằm quản lý khai thác và bảo vệ tốt nhất quyền, lợi ích hợp pháp của tác giả thành viên VCPMC.
Đánh giá vai trò và hoạt động của Trung tâm, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam, PGS.TS. Đỗ Hồng Quân cho rằng, thành tích này cho thấy những cố gắng không ngừng của các thành viên Trung tâm trong lĩnh vực bản quyền, bảo vệ quyền tác giả, bảo vệ lợi ích chính đáng cho người làm sáng tạo; cho giá trị tinh thần của các thế hệ nhạc sĩ Việt Nam.
"Khi các tác giả được bảo đảm về quyền tác phẩm dẫn đến môi trường âm nhạc trong sạch hơn. Khán giả là người thụ hưởng cuối cùng sẽ được nhận tác phẩm tốt hơn, ở một chừng mực nào đó", nhạc sĩ Võ Hoài Phúc cho biết thêm.
Còn theo nhạc sĩ Nguyễn Thắng: "Tác giả khi bán đứt tác phẩm hoặc bán quyền chuyển nhượng, sử dụng tác phẩm thì phải nghiên cứu kỹ hợp đồng, nhất là trong thời điểm có quá nhiều nền tảng số như hiện nay. Với bên mua quyền sử dụng tác phẩm, họ có quyền kinh doanh trên nhiều nền tảng. Vì vậy, nếu tác giả không xem xét kỹ sẽ có những điều khoản dẫn đến thiệt thòi, thậm chí mất tác phẩm". Đó là lý do cần sự trợ giúp của VCPMC trong các công việc này.
Với nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung, VCPMC là nơi tạo cho anh động lực, niềm tin để sống được với nghề, đặc biệt có thêm tinh thần để tiếp tục cống hiến, sáng tạo các tác phẩm mới, hay hơn, cống hiến nhiều hơn cho xã hội.
VCPMC đã ký thỏa thuận ủy quyền với 86 tổ chức quản lý tập thể quyền với phạm vi điều chỉnh ở 154 quốc gia và vùng lãnh thổ. Trung tâm thường xuyên cập nhật dữ liệu tác giả - tác phẩm trên hệ thống lưu trữ, đối soát và phân phối. Rà soát các quy định mới được sửa đổi, bổ sung của Luật Sở hữu trí tuệ, Nghị định số 17/2023/NĐ-CP ngày 26.4.2023 của Chính phủ nhằm từng bước triển khai, điều chỉnh, hoàn thiện các mặt hoạt động phù hợp với quy định mới, cụ thể trong việc cấp phép sử dụng quyền tác giả, ký hợp đồng ủy quyền, xây dựng biểu mức tiền bản quyền, tổ chức bộ máy, quản lý nội bộ…
