Văn miếu Mao Điền nằm ở phía Đông Bắc của làng Mao, hay còn gọi là làng Mậu Tài, xã Cẩm Điền, huyện Cẩm Giàng, Hải Dương.
Theo tài liệu của Ban quản lý di tích huyện Cẩm Giàng, Văn miếu Mao Điền là nơi kế thừa và nối tiếp Văn miếu trấn Hải Dương xưa (nguyên ở xã Vĩnh Lại, huyện Đường An), có 3 gian chính tẩm, 5 gian bái đường. Hiện nay nền đất cũ vẫn còn, nằm bên hữu ngạn dòng sông Mao, người dân gọi đây là nền Văn miếu xưa.
Trước khi dời về vị trí hiện nay, Văn miếu trấn Hải Dương được xây dựng từ trước năm 1800 thuộc thôn Vĩnh Lại, xã Vĩnh Tuy, huyện Bình Giang. Đến thời Tây Sơn, Văn miếu chuyển về sáp nhập với trường thi Hương trấn Hải Dương tạo thành trung tâm văn hóa lớn tọa lạc trên diện tích đất ngang dọc rộng 36.000m2, với các hạng mục công trình nguy nga như nhà bái đường, hậu cung, đông vu, tây vu, đài nghiên, tháp bút…
Trải qua thời gian và biến thiên lịch sử, Văn miếu Mao Điền bị hư hại, xuống cấp nặng nề. Đến thời Nguyễn, Văn miếu trấn Hải Dương được trùng tu, tôn tạo nhiều lần. Năm 1947, các hạng mục công trình của Văn miếu Mao Điền khá hoàn chỉnh, hàng năm 2 kỳ xuân - thu, quan Tổng đốc từ thị xã Hải Dương về tế lễ trang nghiêm.
Đến năm 1948, thực dân Pháp chiếm đóng Văn miếu, xây dựng tường hào, lô cốt (hiện nay vẫn còn dấu tích) và đóng quân lập quận Mao Điền. Đầu năm 1952, bộ đội địa phương và dân quân du kích tiến công quận Mao Điền. Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Văn miếu dùng làm nơi chứa lương thực, vật tư của Nhà nước phục vụ kháng chiến. Những năm 1977 - 1990 khu di tích bị xuống cấp nặng nề, các công trình như nhà khải thánh, tháp bút, gác khuê văn… bị phá bỏ, chỉ còn lại 2 tòa tiền tế, hậu cung, nhà đông vu, chiếc khánh đá và 3 tấm bia đá.
Những đợt trùng tu liên tiếp sau này từng bước trả lại cho Văn miếu Mao Điền diện mạo xưa. Ngày 25.12.2017, Thủ tướng Chính phủ đã xếp hạng Văn miếu Mao Điền là Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt.
Tại Văn miếu Mao Điền, bên cạnh việc thờ tự đức thánh Khổng Tử còn phối thờ 8 vị đại khoa người Việt, trong đó có đúc tượng đồng 5 danh nhân là đức Khổng Tử, Tư nghiệp Quốc Tử giám Chu Văn An, Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi, anh hùng dân tộc - danh nhân Văn hóa thế giới Nguyễn Trãi, Trình Quốc công Nguyễn Bỉnh Khiêm. Đồng thời lập bài vị 4 danh nhân là đại danh y, thái học sinh Tuệ Tĩnh, thần toán Việt Nam Vũ Hữu, Nhập nội Hành khiển Phạm Sư Mệnh, Nghi Ái quan Nguyễn Thị Duệ.
Từ lâu, Văn miếu Mao Điền trở thành thiết chế văn hóa, giáo dục, khuyến học, khuyến tài của tỉnh Hải Dương. Lễ hội truyền thống Văn miếu Mao Điền là sự kiện thu hút đông đảo người dân, du khách, đặc biệt là học sinh, sinh viên đến tham quan, chiêm bái…
Lễ hội năm nay bắt đầu từ ngày 23.3 với lễ tế cáo yết. Chương trình khai hội ngày 24.3 gồm có các hoạt động văn nghệ chào mừng, diễn văn khai hội, tiến chữ dâng Thánh, cung tuyên văn tế đức thánh Khổng Tử cùng các vị đại khoa. Trong khuôn khổ lễ hội còn diễn ra Ngày hội sách năm 2024 do Sở Thông tin và Truyền thông Hải Dương phối hợp với UBND huyện Cẩm Giàng thực hiện; thi Viết chữ đẹp, thi Rung chuông vàng; giao lưu biểu diễn dưỡng sinh; thi đấu cờ người và một số trò chơi dân gian như đi cầu kiều, bịt mắt bắt vịt, kéo co...
Ngoài ra, trong những ngày diễn ra lễ hội sẽ có trưng bày các chuyên đề: "Văn miếu Mao Điền xưa và nay"; "Giới thiệu thân thế sự nghiệp đức thánh Khổng Tử và các vị đại khoa phối thờ tại di tích"; "Trường thi Hương trấn Hải Dương tại Mao Điền". Bên cạnh đó là hoạt động thư pháp cùng các gian hàng giới thiệu, quảng bá sản phẩm OCOP huyện Cẩm Giàng...
