Góp ý về xây dựng chính sách đối với người lao động
Cụ thể hóa sự đồng hành, gắn bó với người lao động, TS. Lê Đình Thăng - Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành II, KTNN cho biết: Trước hết, KTNN góp ý vào các chính sách liên quan đến người lao động như chính sách tiền lương, chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. KTNN cũng tham gia ý kiến đối với Bộ luật Lao động, Luật Công đoàn, các chính sách liên quan đến việc quản lý kinh phí công đoàn, việc quản lý bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế... Đây là một đóng góp rất quan trọng, rất căn bản, qua đó, KTNN bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động.
Một hoạt động quan trọng nữa, theo TS. Lê Đình Thăng, khi kiểm toán tại các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, kiểm toán viên nhà nước luôn luôn quan tâm đến vấn đề tuân thủ pháp luật và việc thực hiện chính sách đối với người lao động, như: Doanh nghiệp có nộp đầy đủ bảo hiểm xã hội cho người lao động không, có đóng đầy đủ bảo hiểm y tế không, có thực hiện bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động không; doanh nghiệp có đóng đầy đủ kinh phí công đoàn để tổ chức công đoàn hoạt động không... và quan tâm đến việc trả lương cho người lao động có đầy đủ, kịp thời, đúng hạn không, có nợ lương của người lao động hay không.
Từ việc đặt vấn đề như vậy, qua hoạt động kiểm toán, KTNN đã phát hiện nhiều doanh nghiệp không đóng đầy đủ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho người lao động và KTNN đã kiến nghị, yêu cầu cơ quan, đơn vị phải đóng đầy đủ cho người lao động; yêu cầu nhiều cơ quan, doanh nghiệp phải trả lương kịp thời, đúng hạn cho người lao động để họ yên tâm làm việc.
Thông thường, nhiều người vẫn hiểu là, KTNN chỉ lo đến quyền lợi của Nhà nước, bảo đảm việc quản lý tiền, tài sản đầy đủ, quản lý vốn nhà nước đầy đủ, thu thuế đầy đủ. Chính không ít đơn vị được kiểm toán cũng ngạc nhiên về việc tại sao KTNN lại quan tâm đến người lao động như vậy. Thế nhưng, theo KTNN, đây là việc tuân thủ pháp luật của các đơn vị đối với người lao động và cũng là việc bảo vệ quyền lợi người lao động. Hơn nữa, khi bảo vệ quyền lợi đầy đủ cho người lao động, người lao động sẽ phấn khởi làm việc và đó là động lực để phát triển nền kinh tế.
Khi kiểm toán Quỹ Công đoàn do Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam quản lý, KTNN luôn luôn đưa ra các ý kiến để công đoàn là tổ chức đại diện quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động, bảo vệ người lao động một cách tốt nhất. KTNN đã nêu rất nhiều vấn đề để bảo đảm người lao động được chăm lo. Chẳng hạn, KTNN nêu bất cập trong hệ thống văn bản quy định về quản lý Quỹ Công đoàn, quản lý tài sản công đoàn như rất nhiều doanh nghiệp chưa được kết nạp vào tổ chức công đoàn nhưng vẫn đóng 2% kinh phí công đoàn và khoản này đã được tính vào giá thành sản phẩm, tuy nhiên, người lao động trong đơn vị đó không được công đoàn bảo vệ, ốm đau không được thăm hỏi. Khi phát hiện điều này, KTNN đã kiến nghị Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam chỉ đạo liên đoàn lao động các địa phương phải nhanh chóng thành lập tổ chức công đoàn, nếu chưa thành lập được thì công đoàn lao động cấp trên phải trực tiếp chăm lo cho người lao động bởi vì họ đã đóng kinh phí công đoàn.
KTNN cũng đưa ra ý kiến đối với việc xây dựng các thiết chế công đoàn: Thiết chế có phù hợp với việc bảo vệ người lao động không? Tại sao một số thiết chế không sử dụng được trong khi đó, người lao động có nhu cầu. Chẳng hạn, các thiết chế công đoàn xây nhà cho công nhân ở nhưng nhà lại quá xa so với nơi công nhân làm việc. Hoặc ngay trong khu công nghiệp không có nơi chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho công nhân, không có nhà trẻ, trường học cho con công nhân... Qua kiểm toán, KTNN đã kiến nghị các cấp công đoàn chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho người lao động tốt hơn.
Tiếp tục sứ mệnh vì sự minh bạch chính sách đối với người lao động
Cũng theo TS. Lê Đình Thăng, KTNN còn đồng hành với người lao động khi kiểm toán việc quản lý, sử dụng Quỹ Bảo hiểm xã hội, Quỹ Bảo hiểm y tế, Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp. Các Quỹ này vốn dĩ do người lao động và người sử dụng lao động đóng góp thành quỹ công nên phải được kiểm toán để bảo đảm quỹ sử dụng đúng mục đích, phục vụ thiết thực cho người lao động. Các chế độ hưu trí, tử tuất, chế độ bảo hiểm xã hội, chế độ bảo hiểm thất nghiệp luôn luôn được kiểm toán để bảo đảm các quỹ của người lao động được thực hiện đúng mục đích và quyền lợi người lao động được bảo đảm.
Vấn đề nữa là khi kiểm toán tại các cơ quan, đơn vị, các doanh nghiệp, KTNN luôn luôn tập trung đến việc tuân thủ Bộ luật Lao động, đặc biệt là việc làm thêm giờ để người lao động không bị lạm dụng, bảo đảm sức khỏe. Đây là sự đồng hành của KTNN mà ít cơ quan thanh tra, kiểm tra nào lại quan tâm sát sao như cơ quan kiểm toán.
Việc công khai tài chính và công khai kết quả kiểm toán cũng được KTNN quan tâm. Khi kiểm toán tại các đơn vị, KTNN luôn yêu cầu đơn vị đó phải công khai để người lao động được tiếp cận thông tin. Thực tế, rất nhiều cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp không thực hiện công khai và người lao động không biết hoạt động tài chính của đơn vị như thế nào, quyền lợi của mình có bị ảnh hưởng không... Chính việc yêu cầu công khai, minh bạch này tạo ra sự minh bạch trong quản lý tài chính để người lao động được quyền tiếp cận với hệ thống quản lý cũng như tất cả những thông tin tài chính của đơn vị. Từ khi thành lập và thực hiện kiểm toán, chưa có một cuộc kiểm toán nào, chưa có năm nào KTNN không đề cập đến những vấn đề này. Trong những năm tiếp theo, KTNN cũng sẽ luôn luôn giữ được niềm tin và vị trí xứng đáng trong lòng người lao động, đó là kiểm toán xác nhận thông tin sử dụng, quản lý các quỹ công, trong đó có quỹ của người lao động như Quỹ Công đoàn, Quỹ Bảo hiểm xã hội, Quỹ Bảo hiểm y tế, Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp và các quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động. Đây là một trong những sứ mệnh mà KTNN phải tiếp tục thực hiện.
“Tôi hy vọng rằng, ở những chặng đường tiếp theo, người lao động cũng thấu hiểu được sự đồng hành của KTNN và chia sẻ với hoạt động của KTNN để KTNN bảo đảm thực hiện được sứ mệnh vì nền tài chính quốc gia minh bạch, bền vững, trong đó có sự minh bạch, bền vững về việc tuân thủ chính sách đối với người lao động, đồng hành với người lao động cũng như bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động, TS. Lê Đình Thăng chia sẻ.
