Tích hợp không đầy đủ, không toàn diện
Triển khai Luật Quy hoạch 2017, đến nay đã có hơn 50 quy hoạch tỉnh được phê duyệt. Thế nhưng, quy hoạch về hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao được đề cập đến rất khác nhau. “Khi tôi tiếp cận tài liệu một số quy hoạch tỉnh được phê duyệt gần đây, tại các phụ lục về phương án phát triển mạng lưới cơ sở văn hóa, thể thao thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050, có địa phương thiết chế thể thao chủ yếu nghiêng về một môn với số lượng rất lớn, chiếm diện tích nhiều”. Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Trần Việt Anh băn khoăn.
Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Phước Điểu Huỳnh Sang cũng phản ánh, Quy hoạch tỉnh Bình Phước giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050 không có phương án phát triển hệ thống thiết chế văn hóa (trong khi có phương án phát triển các khu thể thao - PV). “Các đơn vị cấp xã hiện nay cũng chưa có quy hoạch riêng về thiết chế văn hóa, thể thao mà chủ yếu sử dụng lại các công trình đã có sẵn, hoặc có bố trí quỹ đất nhưng mà chưa phù hợp với tình hình thực tế. Chẳng hạn như, nhà văn hóa được bố trí xây dựng sát nghĩa trang, hay trên một quả đồi không có nhà dân nào, liệu người dân có dám đến đó để sinh hoạt văn hóa hay không?”
Trong phương án phát triển mạng lưới cơ sở văn hóa của một số quy hoạch tỉnh thì không thấy bảo tàng hay nhà hát mà chủ yếu là di tích, đền, chùa... Thực tế đó cho thấy sự không đầy đủ, không toàn diện khi thực hiện các nội dung tích hợp liên quan đến thiết chế văn hóa, thể thao trong quy hoạch tỉnh, vừa không thể hiện được cấp, vừa không phủ hết các lĩnh vực. “Nếu đúng theo Luật Quy hoạch, những công trình này không được quy hoạch thì khi phê duyệt các đề án sẽ rất khó. Sau này triển khai chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa mà các công trình, thiết chế văn hóa, thể thao không nằm trong quy hoạch nào, làm thủ tục vô cùng khó khăn”, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh nêu thực tế.
Thực trạng trên được đặt ra tại Phiên giải trình "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về xây dựng, quản lý và sử dụng thiết chế văn hóa, thể thao giai đoạn 2013 - 2023" do Ủy ban Văn hóa, Giáo dục tổ chức ngày 18.1 vừa qua. Các đại biểu Quốc hội mong muốn Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết quan điểm, “để các thiết chế văn hóa, thể thao tại tỉnh bảo đảm toàn diện, cân đối giữa các loại hình phân bố ở các địa bàn trong khu vực, nhất là khi có điều kiện đầu tư trong tương lai thì các dự án về thiết chế văn hóa, thể thao có cơ sở, đủ điều kiện trong danh mục quy hoạch và phù hợp với quy hoạch”.
Hạn chế tối đa khác biệt, mâu thuẫn giữa các quy hoạch
Trước băn khoăn của các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng khẳng định, khi các tỉnh lập quy hoạch đều xin ý kiến Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, và Bộ có trách nhiệm nghiên cứu quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, đối chiếu với quy hoạch của tỉnh, kết hợp với quy hoạch của ngành (bản dự thảo - PV), sau đó tham gia đóng góp ý kiến để hoàn thiện, tránh mâu thuẫn giữa quy hoạch này với quy hoạch khác. “Những nội dung thuộc về văn hóa, thể thao và du lịch đã được đề cập một cách đầy đủ và nhất là bám sát tinh thần 6 nghị quyết chuyên đề của Bộ Chính trị về kinh tế vùng và phát triển kinh tế - xã hội các vùng. Đó là cơ sở để chúng ta tập trung đầu tư và huy động nguồn lực hình thành thiết chế văn hóa, thể thao”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cũng cho rằng, quy hoạch có thể được điều chỉnh khi bất hợp lý, bảo đảm tính linh hoạt, chứ không phải không được thay đổi và bao giờ trong quy hoạch cũng có khu dự trữ để có thể tính toán bổ sung. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng kế thừa các nội dung đã góp ý cho địa phương để đưa vào quy hoạch ngành quốc gia, hạn chế tối đa khác biệt, mâu thuẫn giữa quy hoạch ngành quốc gia với quy hoạch tỉnh, không phải điều chỉnh nhiều.
Làm rõ thêm vấn đề các đại biểu Quốc hội quan tâm, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, quá trình xây dựng các quy hoạch tỉnh bám sát nguyên tắc tích hợp các nội dung của ngành, lĩnh vực khác liên quan. Trên cơ sở những ngành đã có quy hoạch thì sẽ nghiên cứu các nội dung phù hợp đưa vào quy hoạch tỉnh. Tuy nhiên đối với một số ngành chưa có quy hoạch (như ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch) thì Nghị quyết 61 của Quốc hội cho phép làm trước, tức là làm đồng thời, đến khi quy hoạch ngành được phê duyệt thì sẽ đối chiếu, rà soát, nếu có mâu thuẫn, khác biệt thì quy hoạch tỉnh phải điều chỉnh.
Sân golf - dự án thể thao hay dịch vụ?
Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương thừa nhận, có thực tế như các đại biểu Quốc hội đã nêu, đó là có sự khác nhau rất lớn và không đồng đều giữa các địa phương trong quy hoạch về cơ sở văn hóa, thể thao. Có 2 lý do. Một là, khi xây dựng quy hoạch, rà soát hiện trạng của tỉnh, có địa phương đã có cơ sở văn hóa, thể thao thì giai đoạn mới không đề cập đến vấn đề phải xây thêm. Do vậy, cơ sở văn hóa, thể thao không xuất hiện trong quy hoạch giai đoạn mới. Hai là, do nhu cầu, những nơi là vùng văn hóa truyền thống thì rất quan tâm, đưa cơ sở văn hóa vào quy hoạch.
Hay với thiết chế thể thao, có tỉnh định hướng trở thành thủ phủ sân golf của Việt Nam, nên ưu tiên phát triển sân golf và có đến hơn 20 sân golf trong quy hoạch. Tất nhiên đấy là quy hoạch, còn thực tế đến đâu phụ thuộc rất nhiều vào thu hút nhà đầu tư. Có điều, chúng ta ứng xử với sân golf là công trình thể thao hay dự án dịch vụ? Theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, đây là chuyện rất lớn. Khi giao đất thực hiện sân golf, các tỉnh rất thận trọng, tham khảo nhiều nơi và chắc chắn đây là đất dịch vụ, nhưng khi đưa vào quy hoạch lại chuyển sang thể thao, đất là đất thể thao. Bởi thực chất golf là một môn thể thao.
“Trong khi lập quy hoạch, chúng tôi rất bối rối về ứng xử đối với sân golf. Trước mắt trong quy hoạch tỉnh vẫn coi đấy là thể thao nhưng khi đi vào dự án cụ thể, vận hành cụ thể thì sẽ là một dự án kinh doanh dịch vụ”, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho biết.
