Với dấu ấn lịch sử gần bốn thế kỷ, chùa đã và đang là điểm tựa tâm linh, văn hóa, thu hút Phật tử và du khách đến tìm về sự an nhiên trong tâm hồn.
Cây Thị cổ thụ với niên đại gần 400 năm
Theo các tư liệu lịch sử và truyền thống dân gian, tên gọi “Chùa Cây Thị” bắt nguồn từ một cây thị cổ thụ đứng sừng sững trong khuôn viên chùa, với niên đại gần 400 năm. Cây thị không chỉ là minh chứng cho sự trường tồn của thiên nhiên mà còn là biểu tượng của lòng kiên trì, bền bỉ qua bao thăng trầm của lịch sử. Vùng đất nơi chùa tọa lạc vốn nổi tiếng với địa thế phong thủy đặc biệt, được bao quanh bởi những dãy núi tạo nên cảnh quan “tả Thanh Long, hữu Bạch Hổ”, khiến nơi đây càng thêm phần linh thiêng và thu hút những tâm hồn tìm kiếm sự thanh tịnh.
Theo các nghiên cứu lịch sử, chùa Cây Thị được cho là có từ thế kỷ XVII, khi vùng đất này đã được người dân địa phương xem là nơi linh thiêng để tu tập và cầu nguyện. Ban đầu, chùa chỉ có quy mô nhỏ, phục vụ nhu cầu tâm linh của cư dân địa phương. Sự xuất hiện của chùa đã tạo nên một mối liên kết đặc biệt giữa con người với thiên nhiên và đức tin, giúp họ vượt qua khó khăn trong cuộc sống.
Thế nhưng, lịch sử của chùa không tránh khỏi những biến cố lớn. Trong giai đoạn kháng chiến chống thực dân Pháp, đặc biệt là sau trận càn quét năm 1954, chùa Cây Thị chịu nhiều tổn thất nghiêm trọng. Công trình kiến trúc đã bị phá hủy nặng nề, chỉ còn lại những nền móng và cây thị cổ vẫn đứng vững như lời nhắc nhở về thời gian đã qua.
Dù vậy, tinh thần kiên cường của người dân địa phương đã sớm khiến cho ngọn lửa niềm tin không bao giờ tắt; họ đã cùng nhau góp sức phục dựng lại ngôi chùa với quy mô khiêm tốn, giữ gìn phần nào giá trị tinh thần của di tích này.
Tái hiện lại không gian linh thiêng
Một chương mới trong lịch sử của chùa Cây Thị bắt đầu từ năm 2020, khi Đại đức Thích Huệ Hạnh nhận nhiệm vụ trụ trì và khởi xướng công cuộc trùng tu, phục hồi ngôi chùa. Với tâm huyết và sự am hiểu sâu sắc về kiến trúc Phật giáo truyền thống, Đại đức đã chỉ đạo việc tái hiện lại không gian linh thiêng một cách khoa học và hài hòa giữa cổ điển và hiện đại. Chánh điện, gian thờ, khu vực thiền định và các công trình phụ trợ được quy hoạch một cách chặt chẽ, tạo nên một tổng thể kiến trúc đậm chất tâm linh nhưng vẫn tiện nghi, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của cộng đồng Phật tử hiện nay.
Giá trị văn hóa và tầm ảnh hưởng đối với cộng đồng
Chùa Cây Thị ngày nay không chỉ là nơi thờ tự, mà còn là trung tâm tổ chức các lễ hội Phật giáo truyền thống, góp phần quảng bá và bảo tồn giá trị văn hóa của địa phương.
Mỗi dịp lễ hội, hàng nghìn Phật tử từ khắp nơi đến đây chiêm bái, tìm kiếm sự bình an và giao hòa tâm linh. Không gian yên bình của chùa, kết hợp với kiến trúc tinh tế và di sản thiên nhiên độc đáo, đã tạo nên một bức tranh văn hóa đặc sắc, thể hiện sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại.
Sự phục hưng của chùa không chỉ đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc bảo tồn di sản văn hóa của Hà Nam mà còn thể hiện tinh thần đoàn kết, khát khao gìn giữ những giá trị tâm linh quý báu của người dân. Đây là minh chứng sống động cho khả năng vượt qua nghịch cảnh, khẳng định niềm tin vững chắc vào tương lai, khi con người biết trân trọng quá khứ và hướng tới xây dựng một cộng đồng đoàn kết, văn minh.
Chùa Cây Thị, với lịch sử gần 400 năm, đã trải qua nhiều thăng trầm, dưới sự dẫn dắt của Đại đức Thích Huệ Hạnh, ngôi chùa đã được tái sinh, không chỉ giữ nguyên giá trị tâm linh mà còn phát triển thành một điểm đến văn hóa – du lịch đầy sức hút. Sự kết hợp hài hòa giữa lịch sử, thiên nhiên và niềm tin đã làm nên một biểu tượng vượt thời gian, tiếp tục truyền cảm hứng cho những ai tìm về sự thanh tịnh và an lạc trong cuộc sống.
