Ngày 4 - 5.10, tại Hà Nội, diễn Hội nghị tham vấn Nam - Nam về sự ưa thích con trai và đánh giá thấp con gái, và lựa chọn giới tính trên cơ sở định kiến giới, có sự tham dự của đại diện chính quyền và các chuyên gia từ các nước: Armenia, Azerbaijan, Trung Quốc, Bangladesh, Ấn Độ, Nepal, Georgia và Việt Nam.
Hội nghị diễn ra theo hình thức trực tiếp và trực tuyến, cung cấp thông tin nhằm phát triển các kế hoạch hành động quốc gia, khu vực và toàn cầu tại các quốc gia thường xuyên xảy ra tình trạng lựa chọn giới tính trên cơ sở định kiến giới. Các đại biểu cũng chia sẻ kinh nghiệm về việc xây dựng các kế hoạch hành động cấp quốc gia, khu vực và toàn cầu nhằm ngăn chặn tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh, từ đó góp phần tăng cường hợp tác xuyên biên giới, hợp tác Nam - Nam trong thúc đẩy bình đẳng giới và quyền về giới, để có thể đạt được các Mục tiêu phát triển bền vững.
Báo động tình trạng lựa chọn giới tính khi sinh
Năm 2020, thế giới “thiếu hụt” khoảng 142,6 triệu phụ nữ là hậu quả của sự ưa thích con trai và lựa chọn giới tính trên cơ sở định kiến giới. Đây là một hình thức phân biệt giới tính phổ biến. Kể từ những năm 1990, một số khu vực đã chứng kiến tỷ lệ sinh con trai nhiều hơn đến 25% so với tỷ lệ sinh con gái.
Sự gia tăng việc lựa chọn giới tính khi sinh đang ở mức đáng báo động vì nó phản ánh sự đánh giá thấp vị thế của phụ nữ và trẻ em gái kéo dài liên tục, dẫn đến mất cân bằng giới tính, đồng thời có tác động có hại đến xã hội. Các trường hợp bạo lực tình dục và buôn bán người gia tăng cũng liên quan đến hiện tượng này.
Phát biểu tại phiên khai mạc Hội nghị tham vấn Nam - Nam về sự ưa thích con trai và đánh giá thấp con gái, và lựa chọn giới tính trên cơ sở định kiến giới sáng 4.10, ông Bjorn Andersson, Giám đốc khu vực châu Á - Thái Bình Dương của UNFPA nhấn mạnh: Chúng ta cần hiểu rõ rằng, tâm lý ưa thích con trai và lựa chọn giới tính trên cơ sở định kiến giới trước hết là vấn đề bất bình đẳng giới và vi phạm nhân quyền của phụ nữ. Trẻ em gái và phụ nữ liên tục bị đánh giá thấp. Và họ tiếp tục phải đối mặt với sự phân biệt đối xử. Thậm chí nhiều gia đình chọn không sinh con gái.
“Trong bối cảnh đó, một lần nữa, UNFPA kêu gọi sự quan tâm, đồng thời đẩy mạnh nỗ lực xây dựng các chính sách và chương trình nhằm chấm dứt mọi hình thức phân biệt đối xử trên cơ sở giới, bao gồm cả sự ưa thích con trai và lựa chọn giới tính trên cơ sở định kiến giới”, ông Bjorn Andersson nói.
Việt Nam thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp kiểm soát tỷ số giới tính khi sinh
Ông Bjorn Andersson đánh giá Việt Nam có thành tích rất tốt trong việc giải quyết vấn đề ưa thích con trai và lựa chọn giới tính trên cơ sở định kiến giới trong suốt 15 năm qua, và đã có nhiều mô hình hiệu quả, từ xây dựng chính sách, sửa đổi pháp luật như Luật Dân số, Luật Bảo hiểm xã hội… đến các chương trình sáng tạo như chương trình Làm cha trách nhiệm. Nhờ đó, Việt Nam trở thành quốc gia kiểu mẫu về thực hành tốt vì mục tiêu hợp tác Nam - Nam (hình thức hợp tác thúc đẩy phát triển hiệu quả thông qua học hỏi và chia sẻ kinh nghiệm, thực tiễn và công nghệ giữa các nước đang phát triển).
Theo Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Nguyễn Thị Hà, bình đẳng giới là chủ trương lớn, xuyên suốt của Đảng và Nhà nước Việt Nam, đồng thời là nhiệm vụ trọng tâm của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đất nước, xây dựng quốc gia ổn định, đồng thuận và phát triển bền vững.
Sự chênh lệch tỷ số giới tính khi sinh ở Việt Nam có xu hướng giảm, song vẫn thuộc nhóm các nước cao nhất thế giới. Năm 2021, tỷ số giới tính khi sinh ở Việt Nam là 112 bé trai/100 bé gái, và theo dữ liệu của Tổng cục Thống kê điều tra năm 2019, đến năm 2034 Việt Nam sẽ dư thừa 1,5 triệu nam giới tuổi từ 15 - 49 và tới năm 2059, con số này lên đến 2,5 triệu người (tương ứng 9,5% dân số). Một số tỉnh ở miền Bắc có số bé trai gấp đôi số bé gái.
Sự mất cân bằng giới tính khi sinh nếu không có sự can thiệp tích cực ngay từ bây giờ sẽ để lại những hệ lụy khôn lường cho sự phát triển bền vững của quốc gia, dân tộc và cũng tác động nghiêm trọng đến bất bình đẳng giới, đến sự tiến bộ và vị thế của người phụ nữ trong xã hội
Để kiểm soát tỷ số giới tính khi sinh theo mục tiêu đề ra, theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà, Việt Nam đã tăng cường hoàn thiện chính sách, pháp luật, triển khai nhiều giải pháp can thiệp như Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới; Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030; Đề án kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh giai đoạn 2016 - 2025; Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021 - 2030…
Việt Nam cũng thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó đẩy mạnh các giải pháp liên quan đến tuyên truyền, vận động để thay đổi tư tưởng “trọng nam, khinh nữ”.
