Trường hợp mắc cúm A (H9) đầu tiên của Việt Nam 

Bệnh nhân là nam giới, 37 tuổi, cư trú tại xã Tân Lý Đông, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang.

Ngày 10.3, người đàn ông xuất hiện triệu chứng sốt và tự mua thuốc điều trị nhưng không thường xuyên. Bệnh nhân đến khám và điều trị tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP. Hồ Chí Minh vào ngày 16.3, được chẩn đoán viêm phổi nặng, nghi do virus.Kết quả xét nghiệm bước đầu tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP. Hồ Chí Minh phát hiện dương tính cúm A và có các đoạn gene tương đồng virus cúm A phân tuýp H9.

Mẫu bệnh phẩm được gửi tới Viện Pasteur TP. Hồ Chí Minh để xét nghiệm khẳng định. Ngày 1.4, Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh phát hiện mẫu bệnh phẩm dương tính với cúm A phân tuýp H9. Hiện tại, Viện đang tiếp tục thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu để xác định phân nhóm. Bệnh nhân đang được điều trị tích cực tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP. Hồ Chí Minh.

Theo kết quả điều tra dịch tễ, nơi bệnh nhân sinh sống thuộc khu chợ buôn bán gia cầm, đồng thời trước cửa nhà có buôn bán gia cầm; xung quanh khu vực gia đình sinh sống chưa ghi nhận gia cầm ốm, chết.

Các trường hợp tiếp xúc gần với trường hợp này đã được lập danh sách và theo dõi sức khỏe; đến nay chưa phát hiện triệu chứng viêm đường hô hấp; chưa ghi nhận ổ dịch viêm đường hô hấp trong cộng đồng nơi người bệnh sinh sống.

Theo Bộ Y tế, đây là trường hợp mắc cúm A (H9) đầu tiên của Việt Nam từ trước đến nay.

Trước đó, vào tháng 3.2024, tại Khánh Hòa đã ghi nhận 1 trường hợp tử vong do mắc cúm A (H5N1) trên người. Từ năm 2015 đến nay, ở khu vực Tây Thái Bình Dương ghi nhận 98 trường hợp mắc cúm A (H9N2), bao gồm 2 trường hợp tử vong (cả hai đều là các bệnh nhân có bệnh nền). Trong đó, 96 trường hợp bệnh được ghi nhận ở Trung Quốc và 2trường hợp bệnh được nghi nhận tại Campuchia.

Hiện tại, chưa có bằng chứng cho thấy cúm A (H9N2) lây từ người sang người.

Khuyến cáo người dân không ăn gia cầm ốm, chết và không rõ nguồn gốc

Trên thế giới, từ cuối năm 2023 đến nay, tình hình dịch cúm gia cầm trên động vật diễn biến phức tạp, không chỉ ghi nhận nhiều đợt bùng phát cúm trên gia cầm ở tất cả các khu vực mà còn ghi nhận sự lây truyền cho các loại động vật có vú ngày càng gia tăng.

Tại Mỹ, ghi nhận rải rác các trường hợp nhiễm cúm A(H5N1) lây từ gia súc ở nhiều bang. Tại châu Á, tiếp tục ghi nhận các đợt bùng phát dịch cúm trên gia cầm gây ra bởi nhiều chủng virus cúm A như H5N1, H5N6, H5N8, H3N2, H9N2, H10N3...Một số quốc gia giáp biên giới với Việt Nam tiếp tục ghi nhận các ca cúm gia cầm trên người bao gồm H5N1, H9N2.

Trong nước, theo thông tin từ Cục Thú y - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trước đây có phát hiện virus cúm A(H9N2) lưu hành trên đàn gia cầm. Đây là virus cúm gia cầm độc lực thấp, thường gây triệu chứng nhẹ và không gây chết gia cầm hàng loạt. Tuy nhiên, con người vẫn có thể bị lây nhiễm và mắc bệnh cúm gia cầm A(H9N2) nếu tiếp xúc và sử dụng gia cầm và các sản phẩm gia cầm nhiễm bệnh.

Bộ Y tế nhận định, thời điểm này đang là giai đoạn chuyển mùa, thời tiết thay đổi bất thường là điều kiện thuận lợi cho các loại mầm bệnh phát triển, gia tăng sự tương tác giữa các chủng virus cúm cùng với nguy cơ lây nhiễm sang các loài động vật có vú.

Theo Bộ Y tế, trong thời gian tới vẫn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm các chủng virus cúm gia cầm sang người. Bệnh cúm gia cầm trên người hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cũng như chưa có vaccine phòng bệnh.

Để chủ động phòng, chống bệnh cúm lây từ gia cầm sang người, người dân cần thực hiện tốt một số biện pháp.

Cụ thể: Không ăn gia cầm, các sản phẩm gia cầm ốm, chết và không rõ nguồn gốc; đảm bảo ăn chín, uống sôi; rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn. Không giết mổ, vận chuyển, mua bán gia cầm và sản phẩm gia cầm không rõ nguồn gốc;hạn chế tiếp xúc, giết mổ, ăn các loại động vật hoang dã, đặc biệt là chim.

Khi phát hiện gia cầm ốm, chết, tuyệt đối không được giết mổ và sử dụng mà phải thông báo ngay cho chính quyền địa phương và đơn vị thú y trên địa bàn. Người chăn nuôi, buôn bán, vận chuyển và giết mổ gia cầm tuyệt đối tuân thủ các biện pháp dự phòng dịch bệnh thường quy.

Khuyến khích đeo khẩu trang khi đi vào chợ gia cầm sống hoặc khu vực buôn bán gia cầm sống; rửa tay bằng xà phòng sau khi tiếp xúc với gia cầm hoặc sau khi đi vào chợ.  Khi có biểu hiện giống cúm như sốt, ho, đau ngực, khó thở phải đến ngay cơ sở y tế để được tư vấn, khám và điều trị kịp thời.

Yêu cầu tăng cường công tác phòng, chống cúm gia cầm lây sang người

Trước tình hình trên, Bộ Y tế vừa có công văn gửi Sở Y tế tỉnh Tiền Giang và Viện Pasteur TP. Hồ Chí Minh, yêu cầu tăng cường công tác phòng, chống cúm gia cầm lây sang người.

Theo đó, Bộ Y tế đề nghị Giám đốc Sở Y tế Tiền Giang chỉ đạo các đơn vị trực thuộc khẩn trương tổ chức điều tra nguồn lây và xử lý triệt để ổ dịch; tăng cường giám sát phát hiện các trường hợp mắc mới, sẵn sàng thu dung, cách ly, điều trị theo quy định của Bộ Y tế và chỉ đạo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật kịp thời triển khai các biện pháp phòng, chống dịch. 

Phối hợp chặt chẽ với ngành nông nghiệp và chính quyền địa phương trong việc  giám sát phát hiện sớm các ổ dịch cúm trên gia cầm, kịp thời chia sẻ thông tin và phối  hợp xử lý triệt để ổ dịch. Tăng cường tuyên truyền các biện pháp phòng lây nhiễm cúm gia cầm sang người, đặc biệt tại khu vực có gia cầm ốm, chết và những khu vực có nguy cơ cao. 

Bên cạnh đó, sẵn sàng thuốc, vật tư, hóa chất, phương tiện hỗ trợ kịp thời cho địa phương triển  khai các biện pháp xử lý ổ dịch. Thực hiện việc phối hợp trong công tác phòng, chống bệnh lây truyền từ động vật sang người theo quy định.

Viện trưởng Viện Pasteur TP. Hồ Chí Minh cần chỉ đạo các đơn vị trực thuộc tiếp tục điều tra, giám sát và theo dõi các trường hợp tiếp xúc gần với ca bệnh, phát hiện kịp thời các trường hợp mắc mới. Tiếp tục thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu để xác định phân nhóm virus. 

Đồng thời, hướng dẫn và hỗ trợ địa phương xét nghiệm khẳng định các mẫu bệnh phẩm  từ các ca nghi nhiễm trên người và xử lý ổ dịch theo quy định. Xem xét tập huấn nâng cao năng lực cho địa phương trong giám sát, phát hiện, điều tra và xử lý ổ dịch cúm gia cầm trên người cũng như hướng dẫn phối  hợp với ngành thú y. 

Hướng dẫn và hỗ trợ địa phương trong xây dựng thông điệp truyền thông và  triển khai truyền thông về phòng, chống cúm gia cầm.