Tiếp tục hoàn thiện thể chế

Theo Trưởng ban Tôn giáo, Sở Nội vụ Thanh Hóa Hồ Việt Anh, công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động tín ngưỡng hiện nay mới tập trung tại các cơ sở tín ngưỡng là di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh, các lễ hội tín ngưỡng... Ở cấp tỉnh chưa có văn bản pháp luật giao nhiệm vụ quản lý nhà nước về tín ngưỡng cho cơ quan chuyên môn nào chịu trách nhiệm, trong khi các hoạt động tín ngưỡng, cơ sở tín ngưỡng ngày càng đa dạng và phức tạp về loại hình, quy mô. Một số địa phương chưa quản lý chặt chẽ đối với hoạt động tín ngưỡng, dẫn đến sự phát triển tràn lan, lệch chuẩn của nhiều loại hình tín ngưỡng.

Chương III, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo chỉ quy định những vấn đề liên quan đến nhân sự (người đại diện, ban quản lý) của cơ sở tín ngưỡng và hoạt động tín ngưỡng. Vì vậy, chính quyền địa phương gặp không ít khó khăn khi giải quyết những vấn đề liên quan đến địa vị pháp lý của cơ sở tín ngưỡng.

Một số địa phương coi di tích và lễ hội là nguồn lợi riêng của địa phương nên tập trung khai thác giá trị kinh tế, có hiện tượng thương mại hóa các dịch vụ, chưa chú trọng đến việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa của tín ngưỡng.

Nhằm tăng cường hiệu quả thi hành Luật Tín ngưỡng, tôn giáo, Thanh Hóa kiến nghị cơ quan quản lý nhà nước về tôn giáo, tín ngưỡng cấp Trung ương có văn bản hướng dẫn cụ thể, thống nhất một số từ ngữ như “cơ sở tín ngưỡng”, “công trình tôn giáo”, “công trình phụ trợ”, “địa điểm hợp pháp” cho dễ hiểu, thống nhất với quy định của pháp luật về đất đai, xây dựng để các địa phương triển khai đồng bộ ở cơ sở, tránh tình trạng mỗi địa phương hiểu và thực hiện một cách khác nhau. Nhanh chóng sửa đổi, bổ sung nội dung liên quan đến tín ngưỡng, tôn giáo trong các văn bản pháp luật về giáo dục, y tế, đất đai, cụ thể hóa kịp thời chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước.

Việc xây dựng, cải tạo, sửa chữa, nâng cấp công trình thờ tự của cơ sở tín ngưỡng, tôn giáo, nếu theo đúng Luật Tín ngưỡng, tôn giáo, Luật Xây dựng và các văn bản pháp luật khác liên quan thì có nhiều trở ngại trong thủ tục. Do đó cần cải cách thủ tục hành chính và thời gian thực hiện hơn nữa, phân cấp cấp phép xây dựng cụ thể hơn, bảo đảm cho các tổ chức, cá nhân thực hiện, tránh trường hợp cơ sở tín ngưỡng, tôn giáo không đáp ứng các quy định về thủ tục dễ dẫn tới vi phạm cấp phép xây dựng đối với cơ sở tín ngưỡng, tôn giáo.

Bên cạnh đó, rà soát các điều, khoản của Luật Tín ngưỡng, tôn giáo để sửa đổi, bổ sung phù hợp với thực tiễn. Chẳng hạn, Điểm c, Khoản 2, Điều 29, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo quy định: “Danh sách, sơ yếu lý lịch, phiếu lý lịch tư pháp, bản tóm tắt quá trình hoạt động tôn giáo của người đại diện và những người dự kiến lãnh đạo tổ chức tôn giáo trực thuộc”. Đối với Giáo hội Công giáo, việc thành lập tổ chức tôn giáo trực thuộc trên cơ sở giáo họ nâng thành giáo xứ thì người đại diện là Chủ tịch Hội đồng Mục vụ hay Linh mục quản xứ? Việc bổ nhiệm địa bàn hoạt động tôn giáo cho các linh mục được Giám mục phân công rất kín kẽ không để lộ, lọt thông tin, linh mục không được biết trước cá nhân mình sẽ mục vụ tại giáo xứ nào. Vì vậy, Luật quy định “dự kiến lãnh đạo tổ chức” là chưa phù hợp.

Hay theo quy định tại Điều 35, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo khi thuyên chuyển chức sắc, chức việc, nhà tu hành chỉ cần thông báo bằng văn bản đến cơ quan chuyên môn làm công tác tín ngưỡng, tôn giáo cấp tỉnh nơi đi và nơi đến, không gửi kèm lý lịch cá nhân và lý lịch tư pháp (gồm cả chức sắc, chức việc, nhà tu hành đang bị buộc tội hoặc chưa được xóa án tích). Quy định này dẫn đến cơ quan quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo không có đầy đủ thông tin phục vụ công tác quản lý chức sắc, chức việc, nhà tu hành, nhất là trường hợp thuyên chuyển từ tỉnh, thành phố khác đến.