Chuẩn bị kỹ câu hỏi chất vấn
Trước mỗi kỳ họp, phiếu chất vấn luôn được gửi kèm với giấy triệu tập, tài liệu kỳ họp để đại biểu chủ động nghiên cứu và nêu nội dung chất vấn. Thường trực HĐND thành phố yêu cầu các đại biểu gửi câu hỏi chất vấn sớm (5 ngày trước ngày khai mạc kỳ họp) để thuận lợi trong quá trình tổng hợp, chuẩn bị nội dung cho Chủ tọa kỳ họp. Các tổ đại biểu, các ban HĐND thành phố cũng tổ chức họp để phân công các đại biểu của tổ, thành viên của ban chất vấn những vấn đề nóng thuộc địa bàn, lĩnh vực của từng tổ, từng ban.
Ngoài ra, Thường trực HĐND thành phố chỉ đạo, phân công các tổ đại biểu phối hợp với Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND thành phố kiểm tra, xác minh thực tế các câu hỏi chất vấn của đại biểu, có chụp ảnh minh họa. Riêng đối với những vấn đề nóng, bức xúc của cử tri đã được đại biểu chất vấn nhiều lần, Chủ tịch HĐND thành phố trực tiếp đi kiểm tra thực tế. Do đó, tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn, nếu cơ quan chức năng trả lời không rõ, không sát thực tế thì chính đại biểu và Chủ tọa kỳ họp sẽ phản biện bằng những hình ảnh chân thực và đề nghị các cơ quan chức năng giải quyết rốt ráo vấn đề cử tri quan tâm.
Nêu rõ tiến độ, thời gian thực hiện các cam kết chất vấn
Trước đây, phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp HĐND thành phố thường diễn ra trong một buổi và được truyền hình trực tiếp. Tại những kỳ họp gần đây, Thường trực HĐND thành phố đã thống nhất tăng thời gian chất vấn và trả lời chất vấn lên một ngày. Trong nhiệm kỳ này, số lượng đại biểu chất vấn và câu chất vấn ngày càng tăng, bình quân mỗi kỳ họp có trên 20 đại biểu chất vấn với trên 40 nội dung. Nội dung chất vấn đa dạng, sát thực tế và phản ánh được những vấn đề nổi cộm, bức xúc của cử tri địa phương.
Do số lượng câu hỏi nhiều nên Chủ tọa kỳ họp lựa chọn những vấn đề bức xúc nhất trên các lĩnh vực và nêu tóm tắt, ngắn gọn, yêu cầu người được phân công trả lời trực tiếp vào câu hỏi chất vấn, không đọc lại câu hỏi, những vấn đề còn lại sẽ được trả lời bằng văn bản. Sau khi cơ quan chuyên môn trả lời chất vấn, các đại biểu HĐND thành phố tiếp tục chất vấn, nếu chưa hài lòng với câu trả lời. Ở thành phố Đà Nẵng, phiên chất vấn và trả lời chất vấn được đông đảo người dân quan tâm, theo dõi qua kênh truyền hình nên tại phiên họp này còn có sự tham gia ý kiến, phản ánh trực tiếp của người dân thông qua số điện thoại đường dây nóng của Thường trực HĐND thành phố; qua điện thoại của Chủ tọa kỳ họp. Tại các kỳ họp HĐND thành phố, đường dây nóng của Thường trực HĐND nhận được 20 - 30 ý kiến phản ánh của cử tri. Những nội dung này được Văn phòng tổng hợp và trình Chủ tọa kỳ họp linh hoạt đưa vào phần điều hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn.
Sau phiên chất vấn và trả lời chất vấn, nội dung trả lời của lãnh đạo các cơ quan hữu quan được thư ký kỳ họp tổng hợp, trình Chủ tọa kỳ họp đưa vào mục Thực hiện các cam kết tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn của Nghị quyết HĐND thành phố, trong đó nêu rõ tiến độ, thời gian thực hiện để HĐND thành phố theo dõi, giám sát.
Giám sát việc thực hiện những nội dung đã cam kết
Sau kỳ họp, căn cứ Nghị quyết HĐND thành phố, kết luận của Chủ tọa kỳ họp, Thường trực HĐND có văn bản gửi UBND thành phố và các sở triển khai những nội dung đã cam kết tại kỳ họp; đồng thời giao các ban HĐND thành phố theo dõi, giám sát và báo cáo kết quả cho Thường trực HĐND thành phố tại cuộc họp giao ban hàng tuần. Nhờ vậy, những việc đã cam kết đều được các cơ quan thực hiện nghiêm túc. Ngoài ra, những cam kết tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn cũng là một nội dung của Hội nghị giám sát giữa hai kỳ họp do Thường trực HĐND thành phố tổ chức. Tại Hội nghị này, Thường trực và các ban HĐND thành phố đánh giá kết quả thực hiện của các cơ quan chuyên môn về những vấn đề đã cam kết; một mặt động viên, khích lệ những cơ quan đã triển khai thực hiện tốt, có hiệu quả, đúng tiến độ; mặt khác cũng đôn đốc, nhắc nhở những đơn vị triển khai còn chậm, chưa làm tốt nhiệm vụ. Tại kỳ họp kế tiếp, UBND thành phố có báo cáo riêng về kết quả thực hiện cam kết tại kỳ họp trước cho đại biểu và toàn thể cử tri thành phố biết, theo dõi.
Tiếp tục nâng cao hiệu quả phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp HĐND thành phố, bên cạnh phát huy những giải pháp trên, thực tế cho thấy cần tiếp tục duy trì cơ cấu đại biểu theo hướng: giảm lãnh đạo các sở, ban, ngành; tăng đại biểu đại diện cho cử tri ở nhiều lĩnh vực khác nhau, phát huy tính dân chủ trong các kỳ họp HĐND.
Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND thành phố phối hợp chặt chẽ với Văn phòng UBND thành phố cung cấp sớm tài liệu để đại biểu có thông tin, có thời gian tìm hiểu sâu những vấn đề chất vấn; đồng thời mỗi đại biểu phải đi thực tế cơ sở, nắm chắc những nội dung chất vấn để có thể truy vấn nếu cơ quan chuyên môn trả lời chưa đúng. Các ban HĐND thành phố thường xuyên giám sát việc thực hiện những cam kết tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn của các cơ quan chức năng và báo cáo tại các cuộc giao ban hàng tuần với Thường trực HĐND, cuộc họp hàng tháng giữa Thường trực HĐND, UBND, các ban và UBMTTQ. Ngoài ra, thông qua Hội nghị giám sát giữa hai kỳ họp, những việc tồn đọng cần được Thường trực, các ban HĐND thành phố tiếp tục nêu ra để các ngành chức năng xử lý dứt điểm. Duy trì việc UBND thành phố báo cáo tại kỳ họp kết quả thực hiện các cam kết tại kỳ họp trước đó để đại biểu và cử tri tiếp tục theo dõi, giám sát.
Bên cạnh đó, cần tăng thời gian cho phiên chất vấn và trả lời chất vấn khi cần thiết. Căn cứ vào số lượng câu chất vấn, Chủ tọa kỳ họp có thể quyết định tăng thời gian của phiên chất vấn và trả lời chất vấn để những nội dung đặt ra đều được giải đáp.