Phân quyền cụ thể để bộ máy thông suốt ngay từ đầu
Chủ trương sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã và bỏ cấp huyện đã trở thành mệnh lệnh cải cách cấp bách. Với các Kết luận 126-KL/TW, 127-KL/TW, 128-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư cùng với quyết định của Bộ Chính trị ngày 14.3.2025, Đảng, Nhà nước đã xác định rõ lộ trình cải tổ bộ máy hành chính triệt để, hướng tới một mô hình quản lý tinh gọn, hiệu quả, phù hợp với xu thế phát triển. Theo đó, Quốc hội sẽ sửa Hiến pháp, Luật Tổ chức chính quyền địa phương và các luật liên quan để hoàn thiện cơ sở pháp lý, việc còn lại là triển khai thực hiện nhanh chóng, hiệu quả.
Đây không chỉ là một cuộc tinh giản về mặt tổ chức, mà là một cuộc đổi mới toàn diện tư duy quản trị, hướng tới một bộ máy linh hoạt, hiệu lực hơn, hoạt động vì dân. Việc sáp nhập sẽ giúp giảm tầng nấc trung gian, tiết kiệm ngân sách, đơn giản hóa thủ tục hành chính, nhưng nếu không triển khai tốt, quá trình thực hiện có thể gặp vướng mắc, gây gián đoạn, tạo tâm lý không tốt trong bộ máy và xã hội. Cần quyết liệt hành động, giải quyết ngay các vấn đề then chốt để bảo đảm việc triển khai khẩn trương, hiệu quả.
Bỏ cấp huyện đồng nghĩa với việc chuyển toàn bộ chức năng quản lý của huyện về cấp tỉnh và cấp xã, trong khi bộ máy cấp xã hiện nay chưa đủ năng lực gánh vác khối lượng công việc lớn hơn. Do đó, cần xây dựng ngay cơ chế phân quyền cụ thể, cấp xã được giao rõ những gì phải làm, tỉnh chịu trách nhiệm những gì. Các sở, ban, ngành cấp tỉnh phải có phương án tiếp nhận ngay những nhiệm vụ từ cấp huyện. Đồng thời, công nghệ số phải được ứng dụng mạnh mẽ, giảm thiểu sự lệ thuộc vào địa giới hành chính cũ. Để việc sáp nhập không ảnh hưởng đến tốc độ xử lý công việc của chính quyền và các địa phương, cần thực hiện ngay việc chuẩn hóa quy trình vận hành mới, bảo đảm bộ máy hoạt động thông suốt ngay từ ngày đầu khi bỏ cấp huyện.
Giải quyết ngay bài toán nhân sự
Việc bỏ cấp huyện và sáp nhập xã chắc chắn sẽ dẫn đến tình trạng dôi dư cán bộ, công chức. Do đó, một trong những việc cấp bách hiện nay là các địa phương phải hoàn thành việc rà soát nhân sự ngay trong quý II.2025, lập danh sách bố trí lại hoặc tinh giản biên chế ngay trong năm. Chính sách nghỉ hưu sớm, chuyển đổi vị trí công tác hoặc hỗ trợ tài chính phải được thực hiện ngay để cán bộ yên tâm, không để xảy ra tâm lý lo lắng, chần chừ. Song song đó, cán bộ cấp xã phải được đào tạo lại ngay lập tức để đáp ứng khối lượng công việc lớn hơn. Việc đào tạo phải được triển khai theo phương thức thực tế, hiệu quả, không hình thức. Mọi địa phương cần có báo cáo tiến độ sắp xếp nhân sự hằng tháng, tránh tình trạng chậm trễ, né tránh trách nhiệm.
Bên cạnh đó, một trong những mối lo ngại lớn nhất khi sáp nhập là thủ tục hành chính bị gián đoạn, người dân phải đi xa hơn, doanh nghiệp bị ách tắc hồ sơ. Để tránh tình trạng này, cần duy trì hoạt động của bộ máy chính quyền cấp huyện trong thời gian chuyển tiếp dưới sự chỉ đạo của tỉnh, bảo đảm người dân vẫn có thể giải quyết thủ tục bình thường, không có khoảng trống hành chính. Đồng thời, các địa phương đẩy nhanh số hóa dữ liệu, bảo đảm mọi thủ tục hành chính có thể giải quyết trực tuyến, tránh để người dân phải di chuyển nhiều hơn.
Cần cơ chế thu hút, giữ chân nhân tài trong hệ thống hành chính
Khi sáp nhập đơn vị hành chính, một trong những thay đổi lớn mà cán bộ, công chức, viên chức phải đối mặt chính là địa điểm làm việc, đi lại và điều kiện sinh hoạt. Việc di chuyển trung tâm hành chính có thể dẫn đến nhiều cán bộ, công chức phải làm việc xa nơi ở hiện tại, thậm chí phải chuyển gia đình đến nơi khác. Nếu không có sự chuẩn bị tốt, điều này có thể gây ra tâm lý lo lắng, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác, thậm chí dẫn đến tình trạng "chảy máu" nguồn nhân lực chất lượng cao.
Do đó, chính quyền các địa phương cần chủ động xây dựng các chính sách hỗ trợ cán bộ, công chức một cách hợp lý và nhân văn như: có chính sách hỗ trợ chỗ ở hợp lý, có thể theo hình thức nhà công vụ hoặc hỗ trợ chi phí thuê nhà cho những cán bộ phải di chuyển xa; bố trí phương tiện công vụ hoặc có chính sách hỗ trợ chi phí đi lại để cán bộ, công chức không bị áp lực tài chính khi phải làm việc ở trung tâm hành chính mới… Các chính sách này giúp họ yên tâm công tác và tiếp tục cống hiến; cũng là để các địa phương xây dựng cơ chế thu hút, giữ chân nhân tài trong hệ thống hành chính. Chỉ khi họ có điều kiện làm việc tốt, có chỗ ở ổn định, được quan tâm đúng mức mới có thể toàn tâm toàn ý phục vụ Nhân dân, thực hiện tốt nhiệm vụ quản lý hành chính, phát triển kinh tế - xã hội.
Có thể nói, sáp nhập đơn vị hành chính là cơ hội lớn để tái thiết hệ thống hành chính. Đây sẽ là một cuộc cải cách mang ý nghĩa lịch sử, đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới với một bộ máy quản lý hiện đại, chuyên nghiệp, hiệu quả hơn. Do đó, việc sáp nhập là phải làm ngay, làm nhanh, làm thành công.
