Lĩnh vực mũi nhọn của công nghiệp văn hóa

Sau một thời gian gián đoạn vì dịch bệnh, Lễ hội âm nhạc quốc tế Gió mùa (Monsoon Music Festival 2023) vừa diễn ra tại Hà Nội với nhiều buổi trình diễn ấn tượng, đem âm nhạc tới mọi góc phố Hà Nội với nhiều không gian khác nhau. Chương trình năm nay làm thỏa mãn khán giả với hơn 30 set biểu diễn của các nghệ sĩ và hơn 40 ban nhạc từ khắp nơi trên thế giới đến Việt Nam.

Qua 5 mùa tổ chức, Monsoon Music Festival đã trở thành một thương hiệu âm nhạc của Thủ đô, ngày càng thu hút đông đảo nghệ sĩ nổi tiếng thế giới và Việt Nam, nhận được sự đón chờ của khán giả trong và ngoài nước. Đây cũng được coi là một trong những hoạt động chiến lược nhằm triển khai Đề án Phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021 - 2025.

Tại hội thảo quốc tế “Công nghiệp âm nhạc và những triển vọng tương lai” mới đây, Phó Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Trần Hải Vân cho biết, tại Việt Nam, ngành âm nhạc nói riêng và nghệ thuật biểu diễn nói chung được coi là một trong những lĩnh vực mũi nhọn trong Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa của Việt Nam tầm nhìn đến năm 2030. Bên cạnh đó, âm nhạc cũng được nhiều thành phố, địa phương của Việt Nam lựa chọn là thế mạnh sáng tạo góp phần vào quá trình phát triển bền vững kinh tế - xã hội của địa phương.

Với tư cách là cơ quan chủ trì thực hiện Đề án phát triển mạng lưới các thành phố sáng tạo của Việt Nam tham gia vào Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO, Cục Hợp tác quốc tế đã phối hợp với Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam và các địa phương liên quan hỗ trợ một số thành phố, đô thị có thế mạnh sáng tạo xây dựng hồ sơ. Gần đây nhất là hỗ trợ thành phố Đà Lạt (Lâm Đồng) hoàn thiện và nộp hồ sơ ứng cử Thành phố sáng tạo UNESCO trong lĩnh vực Âm nhạc vào tháng 6.2023.

Thành phố Hồ Chí Minh cũng đang tập trung xây dựng những mô hình âm nhạc với kỳ vọng trở thành biểu tượng mới của khát vọng Việt. Một trong những sự kiện tiêu biểu mang tính bước ngoặt đối với đời sống âm nhạc nói riêng và việc xây dựng thương hiệu của Thành phố Hồ Chí Minh nói chung là Lễ hội Âm nhạc quốc tế “Hò dô” (HOZO) lần đầu tiên tổ chức năm 2019. Năm 2023, Liên hoan diễn ra từ tháng 9 - 12, trong đó các đêm nhạc trong HOZO Super Fest là dấu ấn lớn nhất, quy tụ các nghệ sĩ đình đám trong và ngoài nước, diễn ra vào ngày 22, 23 và 24.12. Đây là chương trình nghệ thuật đa dạng về thể loại âm nhạc từ EDM, rock tới rap, jazz, pop... và cả sự kết hợp giữa âm nhạc truyền thống và đương đại.

Cải thiện cơ chế, chính sách

Đánh giá về sự phát triển của công nghiệp âm nhạc tại Việt Nam, đặc biệt là tại các thành phố đang định hướng phát triển âm nhạc, Viện trưởng Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam, PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Phương nhận định: Nền công nghiệp âm nhạc Việt Nam còn gặp rất nhiều khó khăn, trong đó có khó khăn về cơ chế, chính sách. Điển hình như Monsoon Music Festival 2023 - một lễ hội âm nhạc đã có thương hiệu tại Hà Nội, có nhiều đóng góp vào nền công nghiệp âm nhạc nói riêng và công nghiệp văn hóa nói chung, chỉ được cấp phép sát ngày tổ chức. Điều này sẽ ảnh hưởng đến kế hoạch, dễ khiến nhà sản xuất, đơn vị tổ chức nản lòng.

Với Đà Lạt, nếu phát triển về âm nhạc, phim ảnh, ẩm thực và du lịch… cùng với sự bảo đảm về môi trường thì nơi đây sẽ trở thành một thành phố công nghiệp âm nhạc tương lai. Nhưng để làm được điều đó, chúng ta phải cải thiện các chính sách và mô hình văn hóa, tập trung vào âm nhạc như một yếu tố chiến lược phát triển bền vững, thúc đẩy hợp tác công tư. Đa dạng hóa các ngành kinh tế với các công việc sáng tạo chất lượng làm trọng tâm, nhằm huy động nguồn lực phát triển.

Chương giáo dục âm nhạc vì cộng đồng cần được thực hiện xuyên suốt nhằm cải thiện hệ thống giáo dục đào tạo âm nhạc của Đà Lạt, đồng thời thu hẹp khoảng cách bất bình đẳng trong tiếp cận giáo dục và hưởng thụ văn hóa nghệ thuật giữa các nhóm xã hội tại thành phố.

PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Phương cho rằng, nếu Việt Nam có một thành phố gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO lĩnh vực âm nhạc, chúng ta sẽ có cơ hội kết nối mạng lưới, phát triển quan hệ đối tác - hợp tác, từ đó đa dạng hóa các thực hành âm nhạc, nuôi dưỡng nguồn nhân lực âm nhạc có kỹ năng, chuyên môn cao và một cộng đồng âm nhạc với gu âm nhạc chất lượng cao. Qua đó, góp phần phát triển ngành công nghiệp âm nhạc của nước ta ngang với các quốc gia khác trên thế giới.

Thành phố Hồ Chí Minh cũng đặt mục tiêu phát triển âm nhạc, cùng với điện ảnh, trở thành những ngành chủ lực phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn, từng bước phát triển các ngành này trở thành ngành dịch vụ quan trọng của thành phố, đóng góp tích cực, hiệu quả vào sự phát triển kinh tế - xã hội.

Đại diện Sở Văn hóa, Thể thao thành phố Hồ Chí Minh cho biết, thành phố định hướng tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp lý trên lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn, tạo điều kiện thuận lợi và đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Tạo ra nhiều hoạt động sáng tạo, xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, chú trọng các hoạt động giao lưu quốc tế, góp phần xây dựng và phát triển thương hiệu đặc trưng.

Bên cạnh đó, hình thành các sự kiện lớn mang tính chất thường niên và thương hiệu đặc trưng, đặc sắc mang tầm quốc gia của thành phố; tăng cường các hoạt động sáng tác, biểu diễn, quảng bá gắn với mục tiêu kinh doanh hiệu quả, khuyến khích và thu hút xã hội hóa nhằm phát huy nguồn lực để tập trung các dự án khởi nghiệp trên lĩnh vực âm nhạc, tạo cơ chế thu hút đầu tư đối với hoạt động nghệ thuật biểu diễn nói chung và hoạt động âm nhạc nói riêng…