Số lượng chuyên gia về tín chỉ carbon rất khiêm tốn
Năm 2023, Việt Nam đã chuyển nhượng thành công hơn 10 triệu tín chỉ carbon và thu về hơn 50 triệu USD; đây là tiền đề để nhiều tổ chức, cá nhân và địa phương quan tâm đến thị trường tín chỉ carbon giàu tiềm năng. Bên cạnh việc xây dựng khung pháp lý để vận hành thị trường tín chỉ carbon thì việc tập huấn, đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực này cũng là vấn đề được quan tâm.
Tại tọa đàm "Tín chỉ carbon và nguồn nhân lực cho thị trường tín chỉ carbon" do Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn phối hợp Báo Nông nghiệp Việt Nam và Công ty TNHH hệ sinh thái VOS HOLDINGS tổ chức ngày 16.8, Hiệu trưởng Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn, TS. Nguyễn Trung Đông cho biết, giảm phát thải khí nhà kính có nhiều cách và nhiều cơ chế, ví dụ hấp thụ hay giảm thải. Bên cạnh đó, mỗi loại cây, mỗi ngành, lĩnh vực hay thị trường tín chỉ carbon sẽ có những điểm khác biệt nhất định. Do vậy, cần có hoạt động đào tạo, bồi dưỡng để đáp ứng đúng quy định của từng thị trường, khai thác có hiệu quả năng lực giảm phát thải...
Bên cạnh đó, theo Giám đốc Trung tâm Quan trắc Tài nguyên và Môi trường (Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh) Cao Tung Sơn, để đạt được những mục tiêu tham vọng về giảm khí thải và phát triển bền vững, TP. Hồ Chí Minh cần chuyên gia ở các lĩnh vực như đánh giá và báo cáo phát thải, quản lý năng lượng, công nghệ giảm phát thải, tài chính xanh; chính sách và pháp luật… Như vậy, việc đào tạo nguồn nhân lực cho phát thải carbon thấp là một nhiệm vụ cấp bách và mang tính chiến lược.
TS. Trần Minh Hải, Phó Hiệu trưởng Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn, cho biết, thời gian qua, Nhà trường đã liên kết với một số đơn vị để đào tạo nguồn nhân lực về tín chỉ carbon. Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện nay, số lượng chuyên gia về tín chỉ carbon còn tương đối khiêm tốn. Vấn đề này xuất phát từ việc Việt Nam mới tham gia vào thị trường tín chỉ carbon, các nguồn lực, công nghệ liên quan đa số phụ thuộc hoàn toàn vào quốc tế. Đặc biệt, một số tổ chức, cá nhân ở vùng sâu, vùng xa cũng có nhu cầu tiếp xúc với thị trường tín chỉ carbon nhưng chi phí đào tạo, cũng như khả năng cung cấp tại chỗ hạn chế.
Đề cập đến Đề án 1 triệu héc ta lúa chất lượng cao đang triển khai ở đồng bằng sông Cửu Long, TS. Trần Minh Hải cho rằng, cần có nhân lực để thực hiện và quản lý các quy trình sản xuất mới, hiểu rõ và ứng dụng hiệu quả các biện pháp kỹ thuật nhằm tối ưu hóa khả năng hấp thụ và giảm phát thải carbon trong nông nghiệp. Nếu không thu được tín chỉ giảm phát thải thì chúng ta "lỗ" chứ không "lời".
"Điều này đặt ra áp lực không nhỏ cho những cơ sở, viện nghiên cứu khoa học công lập, nhất là trong bối cảnh Việt Nam hướng tới trung hòa giảm phát thải vào năm 2050, theo cam kết tại COP26", ông Hải nói.
Tăng cường đào tạo để không bỏ lỡ cơ hội
Giám đốc Công ty The VOS TS. Lê Hoàng Thế cho biết, Việt Nam có khoảng 5 tỷ tín chỉ carbon vì lợi thế địa hình trải dài qua 16 độ vĩ tuyến, không những có trữ lượng lớn mà còn có thể phát triển organic carbon. Việt Nam đang cần khoảng 150.000 lao động chuyên nghiệp, có kiến thức chuyên sâu về cơ chế thẩm định, lập hồ sơ liên quan, kê khai và đánh giá các loại tín chỉ carbon. Trong đó, đào tạo thẩm định viên carbon có chuyên môn và chứng nhận quốc tế là một mắt xích quan trọng giúp vận hành thị trường tín chỉ carbon.
Dự kiến năm 2025, Việt Nam sẽ thí điểm hình thành một sàn giao dịch tín chỉ carbon, vấn đề cấp thiết là đào tạo một lực lượng môi giới chuyên nghiệp để tham gia thị trường này. Doanh nghiệp đã cam kết giảm phát thải không thể không mua tín chỉ carbon. Ở một vài quốc gia trong khu vực như Indonesia đã có nhiều chuyên gia môi giới tín chỉ carbon, nên Việt Nam nhất định phải tăng cường công tác đào tạo để không bỏ lỡ cơ hội phát triển kinh tế trong sự vận động chung của thị trường tín chỉ carbon toàn cầu.
GS.TS. Võ Xuân Vinh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh doanh đề xuất, Việt Nam có thể học hỏi từ các chương trình của Verra, nơi cung cấp đào tạo chuyên sâu về cách thức áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế cho các dự án carbon. Việc này sẽ giúp Việt Nam xây dựng một đội ngũ chuyên gia có khả năng đánh giá và phát triển các dự án carbon chất lượng cao.
Bên cạnh đó, cần trang bị cho các doanh nghiệp và cơ quan quản lý kiến thức về cơ chế thị trường carbon quốc tế, bao gồm cả thị trường tín chỉ tự nguyện và bắt buộc. Tham gia vào các mạng lưới và chương trình đào tạo của các tổ chức quốc tế như Ecosystem Marketplace, Sustainable Development Solutions Network (SDSN),... sẽ giúp Việt Nam không chỉ nâng cao kiến thức mà còn thiết lập các mối quan hệ đối tác chiến lược.
