Đây là thông tin nêu tại Diễn đàn Quốc gia về phát triển bền vững Việt Nam 2023 với chủ đề “Thúc đẩy chuyển dịch xanh, bao trùm ở Việt Nam”, do Học viện Chính sách và Phát triển phối hợp Tạp chí Kinh tế và Dự báo (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) tổ chức sáng 30.11.
Phát biểu đề dẫn tại Diễn đàn, PGS. TS. Trần Trọng Nguyên, Giám đốc Học viện Chính sách và Phát triển nhấn mạnh, chuyển dịch xanh nhận được sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước, được hỗ trợ bởi khung khổ pháp lý, dẫn dắt bởi chiến lược và kế hoạch hành động quốc gia.
Xác định tăng trưởng xanh là chìa khóa của phát triển bền vững, Chính phủ đã ban hành Chiến lược tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, đặt mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển xanh, bền vững.
Để cụ thể hóa chiến lược, Chính phủ cũng ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 – 2030, trong đó xác định rõ mô hình tăng trưởng theo hướng xanh hóa các ngành kinh tế, giảm cường độ phát thải khí nhà kính trên GDP, xanh hóa lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững, xanh hóa quá trình chuyển dịch trên nguyên tắc bình đẳng, bao trùm, nâng cao năng lực chống chịu.
Chỉ rõ mặc dù tất cả các quốc gia đều nhận thức được tầm quan trọng của việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, song ông Nguyên xác nhận, thực tiễn cho thấy chuyển dịch xanh là không đồng đều giữa các quốc gia, thậm chí trong một quốc gia cũng có sự không đồng đều giữa các địa phương, các khối doanh nghiệp và các bộ phận người dân.
Bài toán mà nhiều quốc gia đang đối mặt trong tiến trình xanh hóa nền kinh tế là tính bao trùm của chuyển dịch xanh, bảo đảm sự bình đẳng về điều kiện, cơ hội phát huy năng lực và thụ hưởng thành quả của sự phát triển, không để ai bị bỏ lại phía sau trong quá trình này, Giám đốc Học viện Chính sách và Phát triển nói.
Theo báo cáo của nhóm nghiên cứu Học viện Chính sách và Phát triển, như rất nhiều quốc gia khác trên thế giới, Việt Nam cũng đang gặp phải bài toán nan giải về tính bao trùm của chuyển dịch xanh.
Ở cấp độ địa phương, tính đến năm 2021, GRDP bình quân đầu người của các vùng kinh tế trong cả nước có sự phát triển không đồng đều. Cụ thể, GRDP bình quân đầu người của khu vực Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Hồng ở ngưỡng cao, lần lượt đạt 142,23 triệu đồng và 110,43 triệu đồng; trong khi khu vực Tây Nguyên chỉ đạt 53,09 triệu đồng và Trung du và miền núi phía Bắc chỉ đạt 56,13 triệu đồng.
Kéo theo đó, năng suất lao động cũng có sự phân cực mạnh giữa các địa phương khi một số tỉnh thành có năng suất lao động ở mức rất cao, như: Bà Rịa - Vũng Tàu (561,2 triệu đồng/người), TP. Hồ Chí Minh (305,5 triệu đồng/người), Quảng Ninh (350,03 triệu đồng/người), trong khi một số tỉnh, thành có năng suất lao động ở mức rất thấp, như: Điện Biên (73,88 triệu đồng/người), Bến Tre (75 triệu đồng/người)…
Ở cấp độ doanh nghiệp, theo kết quả Tổng điều tra kinh tế năm 2021, số lượng doanh nghiệp và lao động làm việc trong khu vực ngoài nhà nước và FDI tăng nhanh, trong khi khu vực nhà nước giảm rõ rệt. Để thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh, cộng đồng doanh nghiệp FDI tại Việt Nam có khả năng đạt được cam kết phát thải bằng 0 nhanh hơn khối các doanh nghiệp trong nước.
Các doanh nghiệp trong nước gặp nhiều khó khăn trong việc thực hiện các mục tiêu tăng trưởng xanh do hạn chế về có kinh nghiệm, vốn, và công nghệ. Do vậy, còn nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa “bị bỏ lại phía sau” trong tiến trình thực hiện mục tiêu về phát triển bền vững.
Ở cấp độ người dân, tỷ lệ lao động đang làm việc hàng năm trên tổng dân số của Việt Nam giảm từ 57,3% năm 2011 xuống còn 49,82% năm 2021. Tương ứng với đó, tỷ lệ lao động thất nghiệp trong độ tuổi lao động có xu hướng gia tăng, từ 2,22% năm 2011 lên 2,48% năm 2020 và đạt đỉnh 3,2% năm 2021. Sau đại dịch Covid-19, số lao động yếu thế có xu hướng tăng với minh chứng là tỷ lệ lao động thất nghiệp có xu hướng tăng lên…
Theo TS. Nguyễn Duy Tùng, đại diện nhóm chuyên gia Học viện Chính sách và Phát triển, hiện, khung phổ pháp lý của chúng ta khá đầy đủ, có quyết tâm cao để thực hiện tăng trưởng xanh, song vấn đề thực thi thế nào để bảo đảm tính bao trùm, tiến nhanh tới mục tiêu phát triển bền vững, không ai bị bỏ lại phía sau.
“Có định hướng chiến lược phối hợp thực thi hiệu quả chắc chắn sẽ thành công trên tiến trình chuyển dịch xanh”, ông Tùng nói.
