Như Báo ĐBND đã đưa tin, với tinh thần chuẩn bị từ sớm, từ xa, sáng nay, 19.8, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã chủ trì phiên họp của Lãnh đạo Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi).

Tại phiên họp, Lãnh đạo Quốc hội nhất trí cho rằng, việc sửa đổi về tổ chức và nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án nhân dân là những vấn đề rất hệ trọng liên quan đến tổ chức bộ máy nhà nước, mối quan hệ với các cơ quan tư pháp, liên quan đến quyền con người, quyền công dân, nên cần cân nhắc hết sức thận trọng trong mỗi quy định.

Cho ý kiến cụ thể về các vấn đề lớn của dự án Luật trên cơ sở xin ý kiến của Toà án nhân dân tối cao, Lãnh đạo Quốc hội đồng thời nhấn mạnh yêu cầu các đề xuất sửa đổi phải phù hợp với quan điểm, chủ trương của Đảng và trong khuôn khổ quy định của Hiến pháp, phù hợp với đặc điểm của hệ thống chính trị và thực tiễn của nước ta trong giai đoạn mới; chỉ đưa vào dự thảo Luật những nội dung do thực tiễn đòi hỏi cấp bách, đã chín muồi, có sự thống nhất, đồng thuận cao. Với những vấn đề chưa rõ, còn nhiều ý kiến khác nhau thì cần tiếp tục nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, chưa đưa vào dự thảo Luật. 

Phát biểu chỉ đạo tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá cao sự khẩn trương, tích cực, chủ động của Tòa án Nhân dân Tối cao trong công tác chuẩn bị xây dựng dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi) và các ý kiến phát biểu tại phiên họp, qua đó, đã thể hiện tinh thần trách nhiệm, sự tâm huyết đối với dự luật rất quan trọng này, nhất là về những vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau. 

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 đã cụ thể hoá các nguyên tắc Hiến định về vị trí, vai trò của Tòa án nhân dân là "cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp"; đồng thời xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của Tòa án nhân dân, quy định về thẩm phán, hội thẩm và các chức danh khác của Tòa án, về bảo đảm hoạt động của Tòa án nhân dân. 

Qua hơn 8 năm thi hành Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, Chủ tịch Quốc hội đánh giá, hệ thống Tòa án đã được kiện toàn, phát triển cả về tổ chức và hoạt động; đội ngũ thẩm phán, cán bộ, công chức Tòa án được củng cố, tăng cường. Mỗi năm, các Tòa án đã xét xử, giải quyết hàng trăm nghìn vụ án, vụ việc các loại. Đặc biệt, Tòa án đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tiến hành tố tụng đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh các vụ án lớn, trọng điểm, các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo, được đông đảo dư luận Nhân dân đồng tình, ủng hộ, đánh giá cao. 

Cùng với đó, nguyên tắc tranh tụng được chú trọng và bảo đảm thực hiện. Chất lượng xét xử được bảo đảm, tỷ lệ bản án, quyết định phải huỷ, sửa do nguyên nhân chủ quan của tòa án ngày càng giảm. Việc phát triển án lệ được quan tâm, đẩy mạnh, đến nay đã lựa chọn và ban hành nhiều án lệ để khắc phục những khoảng trống của pháp luật và vận hành hiệu quả trang thông tin điện tử án lệ. 

Ngành tòa án cũng đã tập trung thực hiện nhiều nhiệm vụ cải cách tư pháp được giao; tích cực tham gia xây dựng Nghị quyết số 27-NQ/TW về tiếp tục xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới. Việc xây dựng Tòa án điện tử được quan tâm, trong đó hiện đã có hơn 1 triệu bản án được công khai trên mạng.

Ghi nhận hoạt động của Tòa án nhân dân đã góp phần giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy các hoạt động kinh tế, xã hội phát triển, Chủ tịch Quốc hội cũng nhất trí đánh giá của các đại biểu về những khó khăn, bất cập về tổ chức, hoạt động của toà án nhân dân trong thời gian qua, đặt ra những yêu cầu phải sửa đổi Luật hiện hành. 

Nêu rõ sự cần thiết phải sửa đổi Luật Tổ chức toà án nhân dân trong bối cảnh hiện nay, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, qua khảo sát, tổng kết thi hành Luật Tổ chức tòa án nhân dân năm 2014, cần làm rõ những vướng mắc, tồn tại, hạn chế nào có nguyên nhân từ các quy định của pháp luật, nhất là Luật Tổ chức tòa án nhân dân hiện hành; vướng mắc, tồn tại hạn chế nào có nguyên nhân từ quá trình tổ chức thi hành Luật, đề ra phương án xử lý phù hợp. 

Việc sửa đổi các quy định của Luật phải quán triệt, bám sát quan điểm, chủ trương các nghị quyết của Đảng về cải cách tư pháp, đặc biệt là Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về việc tiếp tục xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới và bảo đảm tuyệt đối phù hợp Hiến pháp năm 2013, tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, trên nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công rành mạch, phối hợp chặt chẽ và kiểm soát hiệu quả việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp. 

Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh phải bám sát quan điểm của Đảng trong Nghị quyết số 27-NQ/TW là “bảo đảm tổng thể, đồng bộ, liên thông giữa đổi mới lập pháp, cải cách hành chính, cải cách tư pháp; kết hợp hài hòa giữa kế thừa, ổn định với đổi mới, phát triển; tiến hành khẩn trương, nghiêm minh, nhất quán, có trọng tâm, trọng điểm và lộ trình bước đi vững chắc. Những vấn đề thực tiễn đòi hỏi đã rõ, được thực tiễn chứng minh đã đúng, có sự thống nhất cao thì kiên quyết thực hiện; những vấn đề chưa rõ, còn nhiều ý kiến khác nhau thì tiếp tục nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, thực hiện thí điểm khi cơ quan có thẩm quyền cho phép; những chủ trương đã thực hiện nhưng không phù hợp thì nghiên cứu điều chỉnh, sửa đổi kịp thời”.

Nhắc lại quy định của Hiến pháp về Toà án nhân dân là "cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp", Chủ tịch Quốc hội cũng đặc biệt lưu ý, Hiến pháp năm 2013 đã khẳng định "quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp”.

Do đó, việc "thiết kế" tổ chức, bộ máy của Toà án nhân dân trong dự luật sửa đổi lần này như thế nào cũng phải tuân thủ nguyên tắc hiến định nêu trên. "Đây là vấn đề quan trọng nhất, phải "nằm lòng" khi chúng ta xây dựng, sửa đổi Luật Tổ chức tòa án nhân dân cũng như các dự luật liên quan đến cải cách hành chính, cải cách tư pháp", Chủ tịch Quốc hội nói. 

Cùng với đó, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh yêu cầu xây dựng một nền tư pháp chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân, trong đó, Tòa án là trung tâm, xét xử là trọng tâm và tranh tụng là đột phá. Dự thảo Luật vừa phải cụ thể hoá được các nguyên tắc đặc thù trong tổ chức, hoạt động của tòa án, nhất là nguyên tắc bảo đảm tính độc lập của Tòa án theo thẩm quyền xét xử, Thẩm phán, Hội thẩm độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, vừa phải bảo đảm nguyên tắc Hiến định về "quyền lực Nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp". 

Khẳng định lại quan điểm của Đảng đoàn Quốc hội và Quốc hội về xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật phải kiến tạo sự phát triển và hội nhập quốc tế, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Ban soạn thảo và cơ quan chủ trì thẩm tra tiếp tục phối hợp chặt chẽ, nghiên cứu kỹ lưỡng ý kiến của Lãnh đạo Quốc hội, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội và lãnh đạo các ban, bộ, ngành tại phiên họp này để hoàn thiện hồ sơ dự án Luật trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại Phiên họp tháng 9 tới. Trong đó, cần đặc biệt lưu ý các nội dung bảo đảm tính hợp hiến, tính đồng bộ, thống nhất của dự án Luật với hệ thống pháp luật.