Văn bản chỉ đạo, hướng dẫn cần rõ ràng, dễ hiểu, dễ thực hiện
Đa số ĐBQH cho rằng, kết quả giám sát “Việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” đã đánh giá một cách khách quan, toàn diện các kết quả đã đạt được. Đồng thời, chỉ rõ được những khó khăn, tồn tại, vướng mắc, phân tích kỹ các nguyên nhân, chỉ rõ được trách nhiệm của các cơ quan có liên quan và có những kiến nghị rất cụ thể với Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương và các cơ quan có liên quan.
ĐBQH Nguyễn Quốc Luận (Yên Bái) lưu ý, qua giám sát, khảo sát cho thấy, nhiều văn bản hướng dẫn còn chung chung, chưa rõ ràng, khó hiểu, khó thực hiện, không phù hợp. Thực tế, việc dẫn chiếu quá nhiều trong một văn bản dẫn đến khó khăn, lúng túng cho cán bộ và người dân, đặc biệt là cán bộ cấp xã ở các địa phương miền núi, vùng cao, địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.
Bên cạnh đó, hiện nay cũng đang thiếu những cơ chế, chính sách để khuyến khích làm giàu cho nhóm đối tượng là những người sản xuất kinh doanh giỏi, có khả năng tạo ra việc làm, thu nhập cho người nghèo và cộng đồng.
Chỉ rõ điều này, ĐB Nguyễn Quốc Luận đề nghị, Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành khẩn trương rà soát, sửa đổi, bổ sung các chính sách, các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn theo hướng chi tiết, rõ ràng, dễ hiểu, dễ thực hiện, dễ áp dụng trong thực tiễn, giải thích từ ngữ đầy đủ, hạn chế tối đa việc dẫn chiếu quá nhiều các văn bản trong cùng một nội dung. Đồng thời, bổ sung quy định cụ thể, rõ ràng việc phối hợp lồng ghép giữa các chương trình mục tiêu quốc gia và giữa các chương trình mục tiêu quốc gia với các chương trình, dự án khác để thuận lợi cho quá trình giải ngân các nguồn vốn, hạn chế việc chồng chéo, trùng lắp về địa bàn, đối tượng, nguồn vốn gây thất thoát, lãng phí, làm giảm hiệu quả của các chương trình.
Không nên giao vốn sự nghiệp theo lĩnh vực, dự án, tiểu dự án
Một vấn đề được nhiều ĐBQH quan tâm là việc giải ngân vốn cho 3 Chương trình mục tiêu quốc gia. Theo một số ý kiến, công tác lập kế hoạch và phân bổ vốn các chương trình vừa qua còn có những bất cập, gây khăn cho địa phương trong tổ chức thực hiện.
ĐBQH Phạm Thị Kiều (Đắk Nông) cho rằng, nguồn vốn đầu tư phát triển ngân sách trung ương phân bổ chậm, tỷ lệ đối ứng còn cao gây khó khăn cho một số địa phương, nhất là các tỉnh nghèo. Do đó, đại biểu đề nghị Quốc hội cho phép kéo dài thời hạn giải ngân vốn của giai đoạn 2021- 2025 (kể cả nguồn vốn năm 2022 kéo dài sang năm 2023) đến hết giai đoạn năm 2025. Bởi, nếu không cho chuyển thì các dự án, nội dung đã lập để thực hiện thuộc kế hoạch vốn năm 2021 và 2022 không được kéo dài sang năm 2024 và đến hết giai đoạn thì lại phải điều chỉnh dự án, dẫn đến dự án thực hiện nửa chừng, không đồng bộ và không thể phát huy hiệu quả. Cùng với đó, cần ban hành quy định cho phép địa phương được chuyển từ nguồn vốn sự nghiệp sang nguồn vốn đầu tư, phân bổ theo các lĩnh vực chi (kinh tế, văn hóa, xã hội, tuyên truyền,...) theo nhu cầu sử dụng vốn.
ĐB Phạm Thị Kiều cũng nêu thực tế, 3 Chương trình mục tiêu quốc gia có nhiều nội dung trùng lắp với nhau (ví dụ đào tạo nghề, hỗ trợ sinh kế…) dẫn đến chồng chéo, không giải ngân được nguồn vốn, vì mỗi đối tượng chỉ được thụ hưởng ở một Chương trình. Mặt khác, hiện nay cơ sở hạ tầng khu vực miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn, cần vốn đầu tư. "Nếu không cho phép địa phương chuyển nguồn vốn sự nghiệp (nếu không sử dụng hết) sang vốn đầu tư thì sẽ không sử dụng hết vốn", đại biểu cho biết.
Việc Trung ương giao chi tiết vốn sự nghiệp theo từng lĩnh vực, theo dự án, tiểu dự án thành phần là đúng theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước, bảo đảm thuận lợi cho công tác thống kê, kiểm soát theo định mức chi tiêu ngân sách. Tuy nhiên, ĐB Nguyễn Quốc Luận cho biết, cách làm này rất khó thực hiện trong thực tế, không tạo sự chủ động, linh hoạt cho các địa phương, khó triển khai cơ chế lồng ghép, tích hợp, điều chuyển giữa các dự án, tiểu dự án khi tiến độ thực hiện không đảm bảo không hiệu quả và không còn đối tượng thực hiện.
Do đó, ĐB Nguyễn Quốc Luận đề nghị, Chính phủ xem xét giao chung vốn sự nghiệp thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia hàng năm trên cơ sở nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn đã được ban hành, không thực hiện giao cho lĩnh vực theo dự án, tiểu dự án thành phần như hiện nay để được tạo sự chủ động, linh hoạt cho các địa phương. Nghiên cứu có cơ chế đặc thù, ưu đãi trong tổ chức thực hiện các chương trình cho các tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn theo hướng nâng tỷ lệ hỗ trợ cao hơn để các địa phương này có thêm nguồn lực trong việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và các chính sách an sinh xã hội đối với đồng bào dân tộc thiểu số.
