Bức tranh kinh tế 6 tháng đầu năm không thuận lợi
Theo số liệu từ VCCI, thời gian qua, do các biến động phức tạp về địa chính trị thế giới đã và các thị trường lớn của Việt Nam đang ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế nước ta cũng như các chỉ số về hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Bức tranh kinh tế 6 tháng đầu năm kéo dài sự không thuận lợi từ cuối năm 2022.
Cụ thể, GDP 6 tháng đầu năm chỉ tăng 3,72%, đây là mức tăng thấp so với GDP cùng kỳ trong giai đoạn 10 năm qua (chỉ cao hơn tốc độ tăng 1,74% cùng kỳ của năm 2020 – do ảnh hưởng mạnh của Covid-19 thời điểm đó).
Tính chung 6 tháng đầu, Việt Nam duy trì thặng dư thương mại 12,25 tỷ USD. Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu đều giảm mạnh so với cùng kỳ, lần lượt giảm 12,1% và 18,2%.
Nêu rõ khó khăn, theo Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) Nguyễn Quốc Hiệp, chỉ trong 5 tháng đầu năm đã có hơn 88.000 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, tăng 22,6% so với cùng kỳ 2022.
Số liệu của Ngân hàng Nhà nước cho biết, đến hết tháng 6.2023, hạn mức tín dụng sử dụng mới trên 4,7% bằng đúng % so với cùng kỳ năm trước. Trong khi hạn mức tín dụng cả năm là 14%. Thực tế này cho thấy cả nền kinh tế đang rất khó khăn, dòng tiền không vào được các doanh nghiệp, để đạt được mức tín dụng 14% các ngân hàng sẽ phải xuất ra cho các doanh nghiệp khoảng 1,1 triệu tỷ đồng.
Theo Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam TS. Tô Hoài Nam, hiện nay các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa, có 3 khó khăn dai dẳng đó là thiếu vốn, khả năng tiếp cận ứng dụng khó khăn và tiếp cận mặt bằng sản xuất và các thủ tục hành chính.
Cải cách thể chế là điều tiên quyết
Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) TS. Trần Thị Hồng Minh cho rằng, để tháo gỡ khó khăn cần mở rộng không gian kinh tế cho doanh nghiệp, đặc biệt cải cách thể chế là điều tiên quyết, cần những chính sách căn cơ, lâu dài. Bởi, nếu không có cơ chế vận hành thể chế tốt, sẽ khó có thể tồn tại một cách hiệu quả nền kinh tế thị trường.
Trước đó, Quốc hội đã thông qua một luật sửa 8 luật, nhưng thực tế vẫn còn rất nhiều vấn đề về đất đai, môi trường, xây dựng có sự chồng chéo, mâu thuẫn, gây cản trở cho hoạt động của doanh nghiệp, những sửa đổi trước đó dường như chưa đủ, cần tiếp tục công tác rà soát, sửa đổi thể chế để tránh sự chồng chéo, mâu thuẫn. Nếu xử lý được câu chuyện vướng mắc, bất cập của chính sách hiện nay, nền kinh tế sẽ có thể phát triển.
Cùng quan điểm, Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Kinh tế Phan Đức Hiếu nhấn mạnh, cải cách thể chế có ý nghĩa quan trọng, thậm chí quan trọng hơn cả chính sách tài khoá và tiền tệ trong ngắn hạn. Không chỉ đơn giản thủ tục hành chính mà còn hướng đến cắt giảm chi phí đầu tư phát sinh từ quy định pháp luật.
Tuy nhiên, cải cách thể chế hiện nay đang đối mặt với 4 thách thức. Đó là cắt giảm chi phí tuân thủ từ những quy định hiện hành; lo lắng chi phí mới sẽ phát sinh từ quy định đang dự thảo và sẽ ban hành như định mức tái chế, tăng thuế tiêu thụ đặc biệt… Những chính sách toàn cầu làm gia tăng chi phí kinh doanh như thuế cácbon; các nước trong khu vực đang nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh để giảm chi phí tuân thủ, tăng lợi thế cạnh tranh.
Trước thực tiễn trên, ông Hiếu đề xuất cần tập trung kiểm soát quy định mới làm gia tăng chi phí. Nếu có thì cần có lộ trình áp dụng phù hợp để doanh nghiệp không bị động khi áp dụng. Có hỗ trợ tài chính trực tiếp cho doanh nghiệp trong tuân thủ quy định như phòng cháy chữa cháy, kiểm đếm CO2… theo đúng địa điểm, đúng nhu cầu, đảm bảo tuân thủ pháp luật.
Cần thiết nghiên cứu xem xét cơ chế nới lỏng có thời hạn, có địa chỉ để giúp doanh nghiệp thực hiện tái cơ cấu, vượt qua khó khăn. Đặc biệt, về lâu dài, nghiên cứu cơ chế bền vững thúc đẩy cải cách thể chế thường xuyên. Bên cạnh đó, đề xuất thành lập cơ quan tương ứng như vậy để cải cách thể chế bền vững, hiệu quả, thường xuyên.
Để tiếp tục tạo thuận lợi cho quá trình phục hồi và phát triển của doanh nghiệp những tháng cuối năm 2023 và những năm tiếp theo, về phía VCCI sẽ tập trung hoàn thiện khung khổ pháp lý về đầu tư kinh doanh; tiếp tục có các giải pháp giảm chi phí cho doanh nghiệp, tăng cường khả năng tiếp cận nguồn lực từ các gói hỗ trợ của Nhà nước.
Có giải pháp kịp thời hỗ trợ một số ngành đang phục hồi mạnh mẽ như du lịch, dịch vụ hiện đang đối mặt với khó khăn về thiếu hụt nhân lực. Xây dựng và hoàn thiện khung khổ pháp lý tạo thuận lợi cho sự ra đời và phát triển của các mô hình kinh doanh dựa trên đổi mới, sáng tạo. Cuối cùng là đẩy mạnh chương trình cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
