Thuốc lá mới núp bóng dưới nhiều hình thức
“Các sản phẩm thuốc lá mới bao gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang có xu hướng gia tăng sử dụng trên thế giới và ở Việt Nam”. Đây là khẳng định của các đại biểu tại tọa đàm về tác hại của các sản phẩm thuốc lá mới đối với thanh thiếu niên, do Ủy ban Văn hóa, Giáo dục phối hợp với Bộ Y tế tổ chức sáng 12.10.
Những năm qua, thuốc lá mới được các hãng sản xuất tiếp thị hoặc quảng bá mạnh mẽ như là lựa chọn thay thế sạch hơn so với thuốc lá điếu thông thường, với thông điệp là việc hút thuốc lá mới nhằm hỗ trợ cai nghiện hoặc các sản phẩm “giảm rủi ro”. Tuy nhiên, đây chỉ là cách thức tiếp thị của các nhà sản xuất nhằm gây nhầm lẫn cho các nhà quản lý và người sử dụng.
Bằng chứng khoa học cho thấy thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đều có chứa thành phần độc hại, khi sử dụng đều có sự đốt cháy và có khói, hơi tỏa ra môi trường gây hại cho người xung quanh. Chưa kể, thuốc lá mới có nguy cơ cao tiềm ẩn và phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là sử dụng ma túy và các chất gây nghiên đồng thời với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, ảnh hưởng đến sức khỏe, an ninh trật tự xã hội…
Thanh thiếu niên là lớp người trẻ tuổi, năng động, sáng tạo, ham hiểu biết tuy nhiên cũng do đặc tính của lứa tuổi, họ luôn có tính tò mò, thích khám phá, thử nghiệm cái mới, muốn thể hiện bản thân nên dễ bị cuốn theo các trào lưu, tệ nạn xấu. Hơn nữa, thuốc lá mới là sản phẩm hướng mục tiêu đến giới trẻ, khiến thanh thiếu niên bắt đầu nghiện nicotine sớm hơn và tác hại sức khỏe sẽ nghiêm trọng hơn.
Theo Giám đốc Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam Nguyễn Thị An, điều đáng lo ngại là thuốc lá điện tử và các sản phẩm tương tự dù mới xuất hiện trên thị trường và chưa được phép lưu hành nhưng tỷ lệ sử dụng đã ở mức cao. Trong khi đó, chiến lược quảng cáo thuốc lá mới đang trực tiếp nhắm tới giới trẻ với các thiết kế đa dạng kiểu dáng, màu sắc theo đúng “thị hiếu” giới của đối tượng này.
Như thuốc lá điện tử được thiết kế kiểu dáng giống đồ dùng như bút, thỏi son môi, hộp sữa, đồ chơi…; có nhiều tính năng phát sáng, nghe nhạc… Giá cả sản phẩm đa dạng, phù hợp túi tiền, thậm chí có ưu đãi như mua 3 tặng 1, mua 5 tặng 2… Hương vị hấp dẫn, tạo trào lưu và phong cách hướng đến giới trẻ… Đáng nói, các sản phẩm này đang được bán tràn lan, công khai ở nhiều cửa hàng tạp hóa, quán nước…
Nối tiếpý này, ĐBQH Leo Thị Lịch (Bắc Giang) thẳn thắn chỉ ra thực trạng ở nhiều khu vực, nhất là vùng sâu vùng xa, công tác quản lý sản phẩm thuốc lá mới chưa thực sự được quan tâm, phó mặc cho cơ quan quản lý thị trường. “Thực tiễn công tác quản lý còn khá lỏng lẻo, nhiều kẽ hở, dẫn đến sản phẩm thuốc lá mới tồn tại đầy thị trường. Nếu không sớm khắc phục tình trạng này sẽ dẫn đến tác hại rất lớn đối với thế hệ trẻ, thế hệ tương lai của đất nước”.
Tăng cường đồng bộ giải pháp
Bà Nguyễn Thị An nêu quan điểm, trước thực trạng ngày càng nhiều đối tượng thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, cùng nhiều dạng thuốc lá mới khác, Việt Nam cần thực hiện các biện pháp kiểm soát thị trường, đẩy mạnh thực thi và tăng cường các quy định về chống buôn lậu, quảng cáo và bán các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để ngăn chặn sự gia tăng sử dụng trong thanh thiếu niên.
“Cần sớm ban hành chính sách cấm lưu hành thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá nung nóng tại Việt Nam”, bà Nguyễn Thị An nói.
Còn nhiều vấn đề chúng ta phải nghiên cứu để phòng, chống tác hại của thuốc lá mới đối với thanh thiếu niên. Trong đó, tôi đánh giá cao giải pháp tuyên truyền sâu rộng trong thanh thiếu niên, học sinh, sinh viên về tác hại của thuốc lá mới; phát huy vai trò của các tổ chức trong và ngoài nhà trường trong việc vận động thanh thiếu niên không sử dụng các sản phẩm nguy hại này. Bên cạnh đó, cần thống nhất hoàn thiện hệ thống pháp luật, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan, bộ, ngành để kiểm soát, loại bỏ các sản phẩm thuốc lá mới. Tất cả vì thế hệ trẻ, vì tương lai của dân tộc, đất nước.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Tạ Văn Hạ
Cùng quan điểm này, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế Đinh Thị Thu Thủy cho rằng, trong thời gian tới, Việt Nam nên thực hiện cấm kinh doanh và nhập khẩu các sản phẩm thuốc lá mới. Nhìn ra khu vực ASEAN đã có 5 quốc gia cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử là Thái Lan, Singapore, Lào, Brunei, Campuchia.
“Phương án này sẽ tác động tích cực về kinh tế - xã hội - giới, thủ tục hành chính, hệ thống pháp luật. Theo đó, Nhà nước không phải bỏ kinh phí để thanh tra, kiểm tra, hậu kiểm, giải quyết tệ nạn xã hội và gánh nặng bệnh tật. Người dân được bảo đảm sức khỏe cộng đồng, phòng tránh các bệnh tật do thuốc lá gây ra. Đồng thời, giảm tải bệnh viện, tập trung khám, điều trị các bệnh khác tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh…” bà Đinh Thị Thu Thủy phân tích.
Nhìn nhận ở góc độ luật pháp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đỗ Thị Lan cho biết, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá có hiệu lực thi hành 10 năm đã đạt được một số kết quả đáng ghi nhận, tuy nhiên, một số quy định không còn phù hợp với thực tế. Có vấn đề mới phát sinh như thuốc lá thế hệ mới, ảnh hưởng lớn đến công tác phòng chống tác hại thuốc lá, ảnh hưởng đến tinh thần, sức khỏe của người sử dụng nhưng chưa được điều chỉnh trong Luật nên không có cơ sở để xử lý.
“Từ nhận diện các vấn đề, chúng ta phải làm tất cả những gì có thể để bảo vệ những người trẻ tuổi khỏi thuốc lá. Nếu chúng ta có thể ngăn ai đó bắt đầu sử dụng thuốc lá khi họ còn trẻ, giống như tiêm cho họ một loại vắc xin bảo vệ họ suốt đời, bởi vì mọi người ít có khả năng hút thuốc hơn nếu như họ không bắt đầu sử dụng thuốc lá khi còn trẻ”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đỗ Thị Lan nói.
