Lấy ý kiến về định hướng chính sách lớn trong sửa đổi Luật Khoa học và Công nghệ

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn cho biết, sau hơn 10 năm thi hành, Luật Khoa học và Công nghệ đã bộc lộ hạn chế, bất cập cần phải sửa đổi, bổ sung để phù hợp tình hình mới. Theo đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Kế hoạch số 81, trong đó có nhiệm vụ sửa đổi Luật Khoa học và Công nghệ, dự kiến trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ Chín (tháng 5.2025) và thông qua tại Kỳ họp thứ Mười (tháng 10.2025).

Để có bước chuẩn bị “từ sớm, từ xa”, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đã mời một số doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế lớn, “chọn mặt gửi vàng” để góp ý về định hướng chính sách lớn trong sửa đổi Luật Khoa học và Công nghệ. 

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn đề nghị các doanh nghiệp tập trung góp ý vào 6 vấn đề lớn. Thứ nhất, mở rộng phạm vi điều chỉnh, trong đó bổ sung nội dung đổi mới sáng tạo (đề xuất tên gọi Luật Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo). Thứ hai, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây là nội dung khi đi giám sát thời gian qua cho thấy tình trạng “chảy máu chất xám” ở các địa phương, doanh nghiệp phổ biến. Thứ ba, đầu tư tài chính cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tao (KHCN - ĐMST) trong đó nghiên cứu thiết kế mô hình Quỹ phát triển KHCN, nghiên cứu quy định về chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu KHCN, hỗ trợ tài chính và khuyến khích doanh nghiệp đầu tư cho hoạt động KHCN - ĐMST, ưu đãi về thuế. Thứ tư, hoàn thiện quy định về nhiệm vụ KHCN. Trong đó, nghiên cứu về cách thức thực hiện nhiệm vụ KHCN, nghiên cứu đổi mới cơ chế ứng dụng KHCN nhằm hạn chế, chấm dứt tình trạng “đề tài bỏ ngăn kéo”. Thứ năm, hoàn thiện quy định được thành lập và hoạt động của tổ chức KHCN, hoàn thiện quy định về cá nhân hoạt động KHCN; Thứ sáu, nghiên cứu cơ chế thử nghiệm có kiểm soát.

Tại hội thảo, đại diện doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế đều thống nhất sự cần thiết sửa đổi Luật Khoa học và Công nghệ năm 2013 để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật hiện hành. Đặc biệt, bổ sung nội dung đổi mới sáng tạo vào tên gọi của Luật nhằm đáp ứng những yêu cầu mới, nhất là trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia.

Đại diện Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) Nguyễn Quang Tuấn cho rằng việc sửa đổi, xây dựng chính sách mới cần tập trung vào vấn đề tài chính, đầu tư đối với KHCN - ĐMST của doanh nghiệp. Trong đó, đề xuất Qũy phát triển KHCN đối với doanh nghiệp nhà nước cần loại trừ yếu tố tác động của nguồn lực đối với ngân sách trích lập quỹ phát triển KHCN của doanh nghiệp khi đánh giá hiệu quả sản xuất, kinh doanh và xếp loại doanh nghiệp. Đồng thời, đổi tên Quỹ phát triển KHCN của doanh nghiệp thành Quỹ phát triển KHCN - ĐMST của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, để hạn chế rủi ro, nhà nước có thể ban hành chính sách doanh nghiệp nhà nước được sử dụng không quá 20% ngân sách Quỹ phát triển KHCN - ĐMST hàng năm vào hoạt động đầu tư có tính mạo hiểm cao.

Tương tự về chính sách phát triển nhân lực, ông Nguyễn Quang Tuấn đề xuất nhà nước hỗ trợ doanh nghiệp thành lập tổ chức nghiên cứu và phát triển thông qua chương trình Tax Credit (hỗ trợ thông qua xây dựng hạ tầng KHCN). Cùng với đó, cho phép, khuyến khích doanh nghiệp nhà nước tự chủ trong tổ chức và hoạt động R&D; công nhận chức danh khoa học, chức danh công nghệ ở khu vực nhà nước và doanh nghiệp tương đương; đồng thời phân cấp cho một số doanh nghiệp có quy mô lớn, có tiềm lực KHCN công nhận và bổ nhiệm một số chức danh KHCN.

Hay về chính sách thúc đẩy phát triển công nghệ, một số đại biểu đề nghị nhà nước phối hợp với doanh nghiệp có tiềm lực KHCN, thành lập chương trình R&D công nghệ nền, công nghệ lõi phục vụ phát triển các ngành công nghiệp ưu tiên, công nghiệp nền tảng, công nghiệp mũi nhọn nhằm nâng cao năng lực công nghệ của doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp công nghệ lớp 1 của các ngành công nghiệp.

Phát biểu kết luận hội thảo, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn đánh giá cao những đóng góp về định hướng chính sách lớn trong sửa đổi Luật Khoa học và Công nghệ của đại diện các doanh nghiệp, tập đoàn. Những ý kiến đóng góp sẽ được tiếp thu, tổng hợp báo cáo với lãnh đạo Ủy ban, lãnh đạo Quốc hội để có cơ sở khoa học, luận cứ chính xác cho việc sửa đổi Luật Khoa học và Công nghệ năm 2013.