Nỗi lo của nhiều lao động
Chị Nguyễn Mai Anh (sinh năm 1994, quê Sơn La) trú tại Nam Từ Liêm, Hà Nội là viên chức làm ở đơn vị sự nghiệp có thu; chị Mai Anh chia sẻ, chị và các đồng nghiệp đều rất lo lắng với tình hình của đơn vị mình đang công tác, đặc biệt khi chỉ còn vài tháng nữa là hết năm; chị Mai Anh tâm sự, trong đợt họp giao ban mới nhất của đơn vị chị đang công tác, các phòng ban đều chia sẻ về những khó khăn trong hoạt động, thu nhập tăng thêm của người lao động cũng đã bị cắt giảm từ 3 tháng trở lại đây. Nhiều người lo ngại, tiền thưởng Tết năm 2024 có thể thấp hơn nhiều so với năm ngoái, tình trạng xấu hơn có thể không có thưởng Tết.
Còn với chị Đặng Thị Ánh (23 tuổi, quê Nghệ An) đang làm việc tại một công ty sản xuất linh kiện điện tử ở Hưng Yên cho biết, từ đầu tháng 8, do thiếu đơn hàng nên công ty đã cắt giảm thời gian tăng ca. Việc cắt giảm kéo dài đến nay đã khiến thu nhập của chị sụt giảm mạnh. Không những không được tăng ca, có tháng chị Ánh chỉ làm được 16 - 18 công do công ty yêu cầu nghỉ việc luân phiên. Tuy nhiên, chị vẫn thấy may mắn hơn vì không nằm trong danh sách công nhân bị sa thải.
"Nếu tăng ca đều, hàng tháng thu nhập của tôi cũng lên tới 12 - 13 triệu đồng/tháng. Nhưng những tháng vừa qua, thu nhập của tôi rút lại chỉ còn 6,5 - 7 triệu đồng/tháng" - chị Ánh chia sẻ. Dù thu nhập bị giảm nhưng chị Ánh vẫn cố gắng làm việc vì tìm kiếm cơ hội mới trong thời điểm cuối năm này là không phù hợp, hơn nữa chị cũng đang rất mong chờ vào khoản tiền thưởng cuối năm.
Có thể thấy không riêng gì khu vực tư nhân, ngay cả các đơn vị sự nghiệp công lập cũng rơi vào tình cảnh khó khăn, doanh thu giảm, hoạt động bị gián đoạn. Nghiên cứu tâm lý người tiêu dùng 2023 của Ngân hàng UOB cho thấy, có đến 51% người lao động lo ngại sẽ bị mất tiền thưởng; 48% sợ bị giảm lương; 47% sợ bị mất việc…
Nhiều doanh nghiệp chưa xác định mức thưởng
Mới đây, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đã có công văn gửi các địa phương, các đơn vị, khu công nghiệp đề nghị gửi báo cáo về việc thực hiện chế độ tiền lương năm 2023 và tiền thưởng Tết năm 2024 cho người lao động tại các doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đề nghị công đoàn các cấp chủ động tham gia với các cơ quan chức năng nắm chắc tình hình, kiểm tra, giám sát người sử dụng lao động thực hiện việc trả lương, trả thưởng cho công nhân, người lao động dịp Tết.
Theo nhận định chung, nhiều khả năng năm nay vẫn sẽ xuất hiện các doanh nghiệp "trắng" thưởng Tết năm 2024. Qua ghi nhận, khối ngành đang gặp khó khăn nhất là khối ngành công nghiệp, chế biến chế tạo (chiếm 42%), tiếp theo là các hoạt động dịch vụ khác... Do vậy, đây cũng sẽ là những nhóm ngành khả năng gặp khó khăn trong việc lo thưởng Tết cho công nhân, người lao động.
Chia sẻ về vấn đề này, ông Phạm Minh Huân, nguyên Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cho rằng, trong bối cảnh kinh tế khó khăn, nhiều doanh nghiệp còn khó trả lương cho lao động chưa nói gì tới thưởng Tết. Tuy vậy, ở góc độ nào đó, doanh nghiệp vẫn sẽ nỗ lực để có thưởng Tết cho người lao động vì đây là truyền thống. "Mặt khác, tiền thưởng cũng là cơ sở để giữ chân người tài, tính toán nhân sự. Tuy nhiên, cũng không loại trừ việc có những doanh nghiệp gặp khó khăn thực sự không có đủ tiền trả lương chứ nói gì đến thưởng Tết cho công nhân, người lao động" - ông Huân nói.
Chia sẻ về thông tin thưởng Tết năm 2024, ông Tống Văn Lai, Phó cục trưởng Cục Quan hệ lao động và Tiền lương, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội nhận định: "tình hình kinh tế năm nay tốt hơn nên có thể lương, thưởng của người lao động tăng nhưng tăng mức nào phải chờ các địa phương công bố, dựa vào số liệu báo cáo từ doanh nghiệp".
Tuy vậy, theo ông Lai, rất khó để có thể dự báo về tình hình thưởng Tết năm 2024 và nhiều khả năng vẫn phải chờ báo cáo tổng hợp từ địa phương, sau đó Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội mới đưa ra thông tin cụ thể được.
Ông Lai cũng cho biết thêm, hiện tại pháp luật chưa có quy định cụ thể về tiền thưởng Tết, việc thưởng Tết cho người lao động hiện nay áp dụng theo quy định về tiền thưởng tại Bộ luật Lao động năm 2019. Tiền thưởng là khoản tiền mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động dựa trên kết quả sản xuất kinh doanh hàng năm và mức độ hoàn thành công việc của người lao động. Quy chế thưởng do người sử dụng lao động quyết định và công bố công khai tại nơi làm việc sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện tập thể lao động tại cơ sở.
Trong trường hợp doanh nghiệp làm ăn thua lỗ hay khi người lao động không hoàn thành công việc theo quy định, họ hoàn toàn có thể không nhận được thưởng Tết. Bởi vậy, bức tranh lương, thưởng Tết năm 2024 sẽ phụ thuộc nhiều vào tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp, đơn vị nhất là quý IV.2023.
