Theo Tờ trình của Chính phủ, sau khi Luật Thi đua, khen thưởng năm 2022 được Quốc hội thông qua, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Nội vụ, các bộ, ban, ngành, địa phương tổ chức phổ biến, tuyên truyền, tập huấn Luật Thi đua, khen thưởng để thống nhất triển khai thực hiện. Luật đang dần đi vào cuộc sống và chuyển biến tích cực trong đời sống xã hội.
Bên cạnh nhiều quy định mới, cụ thể, Luật còn có quy định chưa rõ, dẫn đến cách hiểu khác nhau, gây khó khăn trong việc thực hiện, cụ thể là việc áp dụng quy định tiêu chuẩn “tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh” khi khen thưởng đối với tập thể.
Tiêu chuẩn “tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh” được quy định tại 21 điểm, 6 khoản, 18 Điều của Luật Thi đua, khen thưởng áp dụng khen thưởng đối với tập thể ở các hình thức, cấp độ khen thưởng khác nhau (Huân chương Sao vàng; Huân chương Hồ Chí Minh; Huân chương Độc lập hạng Nhất, Nhì, Ba; Huân chương Quân công hạng Nhất, Nhì, Ba; Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất, Nhì, Ba; Huân chương Chiến công hạng Nhất, Nhì, Ba; danh hiệu vinh dự nhà nước: Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Anh hùng Lao động; danh hiệu thi đua: Cờ thi đua của Chính phủ, Cờ thi đua của Bộ, ban, ngành, tỉnh).
Quá trình áp dụng, có 2 cách hiểu. Cách hiểu thứ nhất, tiêu chuẩn “tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh” hoặc “tổ chức đảng, đoàn thể được xếp loại hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ” sẽ áp dụng tương ứng với số năm tính thành tích đề nghị khen thưởng của tập thể.
Cách hiểu thứ hai, do Luật Thi đua, khen thưởng không quy định cụ thể số năm “tổ chức đảng, đoàn thể đạt trong sạch, vững mạnh”, nên khi đề nghị khen thưởng đối với tập thể có tiêu chuẩn này, trong báo cáo thành tích chỉ cần xác nhận tổ chức đảng, đoàn thể “trong sạch, vững mạnh” của cấp có thẩm quyền trên cơ sở kết quả quá trình lập thành tích của tập thể hoặc dùng kết quả “tổ chức đảng, đoàn thể được xếp loại hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ” của năm cuối trong các năm tính thành tích của tập thể để đề nghị khen thưởng theo tiêu chuẩn quy định.
Trên cơ sở đề nghị của Bộ Nội vụ tại Tờ trình số 8647/TTr-BNV ngày 31.12.2024, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 24/NQ-CP ngày 4.2.2025 thống nhất đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết giải thích quy định về tiêu chuẩn “tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh” tại Luật Thi đua, khen thưởng.
Ủy ban Văn hóa và Xã hội được giao chủ trì tham mưu, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội về nội dung này. Qua xem xét, nghiên cứu Tờ trình số 56/TTr-CP ngày 4.2.2025 của Chính phủ, ý kiến phối hợp thẩm tra của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội cho rằng, thành phần hồ sơ dự thảo Nghị quyết đầy đủ, bảo đảm yêu cầu về thời hạn gửi để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét.
Tuy nhiên, về nội dung, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội nhận thấy việc giải thích như dự thảo Nghị quyết sẽ không giải quyết được mục tiêu, yêu cầu Tờ trình của Chính phủ đề ra. Việc ban hành Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội giải thích quy định tiêu chuẩn “tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh” trong Luật Thi đua, khen thưởng là chưa phù hợp.
Tại phiên họp, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đã thảo luận và đề xuất các phương án xử lý vấn đề này.
Khẳng định tinh thần Quốc hội luôn đồng hành với Chính phủ, và thực tế thi đua, khen thưởng vô cùng phức tạp, song Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cũng cho rằng, qua nghiên cứu, quy định về tiêu chuẩn “tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh” không vướng về mặt luật pháp, nên không cần giải thích và sẽ sửa Luật Thi đua, khen thưởng ở thời điểm phù hợp. Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội sẽ tiếp tục nghiên cứu, lựa chọn phương án khả thi để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về vấn đề này, tháo gỡ vướng mắc trong thực tiễn thi hành Luật Thi đua, khen thưởng, phù hợp với quy định pháp luật.
