Người con ưu tú của quê hương Thái Bình
“Kỳ Đồng Nguyễn Văn Cẩm” được xây dựng dựa trên những tư liệu lịch sử có thật về Kỳ đồng Nguyễn Văn Cẩm (1875 - 1929), một chí sĩ yêu nước tài hoa, nhiều công đức và đầy bản lĩnh, xuất thân tại làng Ngọc Đình, tổng Hà Lý, huyện Duyên Hà, phủ Tiên Hưng (nay là xã Văn Cẩm, huyện Hưng Hà, Thái Bình).
Kỳ đồng có nghĩa đứa trẻ kỳ tài, là tên gọi vua Tự Đức sắc phong cho Nguyễn Văn Cẩm khi mới 8 tuổi đã đạt loại ưu tại kỳ thi khảo khóa chuẩn bị cho kỳ thi hương sau đó. Nguyễn Văn Cẩm sớm thấu hiểu được sự thống khổ của người dân dưới ách đô hộ của thực dân Pháp, vì vậy tư tưởng yêu nước, chí căm thù giặc và khát vọng cứu nước luôn nung nấu trong trái tim ông.
Phải ly hương nơi đất khách, trở về quê hương Kỳ Đồng Nguyễn Văn Cẩm từ chối lời mời làm quan, chỉ xin được khẩn hoang ở Yên Thế. Ông âm thầm chiêu mộ nhân công, mở mang đồn điền, chuẩn bị vũ khí, lực lượng để chống Pháp. Mặc dù vận hội không thành, mưu tính khởi nghĩa chống lại thực dân Pháp bị ngăn chặn, nhưng tinh thần yêu nước của ông đã thổi bùng ngọn lửa đấu tranh và ý chí quật cường chống ngoại xâm của người Việt Nam…
Ê kíp sáng tạo gồm: Kịch bản văn học - cố tác giả Hoàng Luyện; tác giả kịch bản chèo Lê Thế Song; đạo diễn NSND Lê Hùng, NSND Hạnh Nhân và nhà thiết kế mỹ thuật, họa sĩ Đặng Minh Tuấn, với mạch diễn chân thực, cảm động, vở diễn dẫn dắt người xem đến với không gian ước lệ của nghệ thuật chèo truyền thống để hiểu hơn về một người con ưu tú, giàu lòng yêu nước của quê hương Thái Bình.
Những mảng miếng sân khấu có màu sắc riêng
Tác giả Lê Thế Song chia sẻ, khi nhận được đề nghị từ Ban giám đốc Nhà hát Chèo Thái Bình viết kịch bản chèo về Kỳ Đồng Nguyễn Văn Cẩm, ông đã mất khá nhiều thời gian để tìm kiếm những câu chuyện liên quan đến Kỳ Đồng Nguyễn Văn Cẩm. Ông thọ ngoài 50 tuổi nhưng chỉ có khoảng hơn 10 năm thơ ấu sống ở quê hương, nên tư liệu lịch sử về ông không nhiều.
“Rất may, khi tìm kiếm từ di sản nghệ thuật của cố tác giả Hoàng Luyện, tôi đã tìm thấy kịch bản văn học kịch về nhân vật Kỳ Đồng được sáng tác từ năm 1995. Trên cơ sở này, tôi đã chuyển thể thành kịch bản chèo, bổ sung một số chi tiết theo những cứ liệu lịch sử để tạo nên các lớp kịch”, tác giả Lê Thế Song cho biết.
Khán giả được thưởng thức những lớp diễn thể hiện tài đối ứng của Kỳ Đồng lúc nhỏ, cho thấy chân dung một vị thủ lĩnh tinh thần; hay lớp diễn thể hiện sự đau xót, day dứt, lưu luyến khi Nguyễn Văn Cẩm phải rời xa quê hương. Tác giả cũng dụng công đưa vào kịch bản những chi tiết thể hiện tình yêu son sắt, thủy chung giữa Nguyễn Văn Cẩm và cô Trai.
Theo dõi vở diễn, người xem được thấy những mảng miếng sân khấu có màu sắc riêng. Những lớp diễn nối tiếp nhau trong mạch hành động kịch nhanh theo sát từng tình tiết. Sự xuất hiện của dàn đế ở một góc sân khấu với cách dẫn chuyện cùng những màn giao đãi thú vị với các nhân vật cũng mang đến nhiều thích thú cho người xem.
Khán giả không khỏi bất ngờ khi bắt gặp những cảnh diễn thấm đẫm chất điện ảnh. Như khi cậu bé Cẩm khoe ba quả trứng để trong túi đã nở thành chim, cậu đưa tay tung những chú chim bay lên, hướng mắt nhìn theo như một cách thể hiện khát vọng tự do. Hay khi cô Trai cầm đèn dầu đưa mắt về nơi xa đợi chờ đến mức bấc lụi dầu hao, khắc họa sự thủy chung của người con gái nơi quê nhà mong nhớ người yêu nơi viễn xứ, để rồi khi Cẩm trở về, ngọn đèn lại vụt sáng.
Sự vào vai khéo léo của các nghệ sĩ, diễn viên Nhà hát Chèo Thái Bình, với những diễn viên đã khẳng định bề dày kinh nghiệm diễn xuất như NSƯT Văn Bằng (vai dàn đế), NSƯT Ánh Điện (vai cụ Đồ Tỵ), NSƯT Thúy Hà (vai cô Trai)… còn cho thấy thực lực ca, diễn của đội ngũ diễn viên trẻ trưởng thành từ nơi được mệnh danh là nôi chèo của cả nước.
Đặc biệt, nhân vật chính Kỳ Đồng do diễn viên trẻ Mạnh Khởi thủ vai được giới trong nghề đánh giá bước đầu thành công khi thể hiện một vai diễn khó, giàu màu sắc trong nhiều khoảng không gian, thời gian, từ lúc thơ bé đến trưởng thành. Cùng sự nghiêm túc đầu tư cho âm nhạc với lời ca, giai điệu vừa thanh thoát, vừa trữ tình, vở diễn như nén tâm nhang nghệ thuật tưởng nhớ chí sỹ yêu nước, người con ưu tú của quê hương Thái Bình: Kỳ Đồng Nguyễn Văn Cẩm.
