Mục tiêu là phát triển bền vững
Theo báo cáo của Ban Dân tộc tỉnh Quảng Trị, vùng đồng bào DTTS và miền núi tỉnh có diện tích tự nhiên hơn 313,6 nghìn ha, chiếm 70% diện tích tự nhiên của tỉnh; dân số hơn 192,2 nghìn người, trong đó, DTTS gần 95 nghìn người, chiếm trên 13% dân số toàn tỉnh.
Về kế hoạch cụ thể, trao đổi với phóng viên Báo Đại biểu Nhân dân, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hà Sỹ Đồng cho biết, thực hiện Quyết định 1719/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, trong giai đoạn 2021 - 2025 ngân sách Trung ương bố trí cho tỉnh gần 1.500 tỷ đồng.
Những nhóm dự án lớn bao gồm: Giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt; Quy hoạch, sắp xếp, bố trí ổn định dân cư những nơi cần thiết; Đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu, phục vụ sản xuất, đời sống vùng đồng bào DTTS và miền núi, các đơn vị sự nghiệp công lĩnh vực dân tộc; Phát triển giáo dục, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; Bảo tồn phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS gắn với phát triển du lịch; Truyền thông, tuyên truyền vận động trong vùng đồng bào DTTS, miền núi…
“Những năm qua, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, tỉnh Quảng Trị ưu tiên dành nhiều cơ chế, nguồn lực tập trung cho đồng bào DTTS nên cơ sở hạ tầng các xã miền núi từng bước được đầu tư cải thiện, chính sách an sinh xã hội đảm bảo, chương trình giảm nghèo đạt được nhiều kết quả tích cực; đời sống vật chất, tinh thần của người dân không ngừng được cải thiện và nâng cao hơn trước” - ông Đồng thông tin thêm.
Toàn vùng có 100% xã, thôn, bản có điện lưới quốc gia với 99% hộ sử dụng điện; 100% xã được phủ sóng truyền hình; 100% xã có đường giao thông đến trung tâm xã; 77% thôn, bản có đường giao thông được cứng hóa đến trung tâm xã; 100% xã có trạm y tế đạt chuẩn quốc gia; 100% số xã có trường tiểu học, 75% số xã có trường THCS; tỉ lệ học sinh DTTS đúng độ tuổi bậc tiểu học đạt 95%, bậc THCS đạt 96%; tỉ lệ nghèo trong vùng giai đoạn 2016-2020 giảm từ 41,65% xuống 25,05%.
Quảng Trị xác định, phát triển toàn diện, bền vững vùng đồng bào DTTS và miền núi vừa là nhiệm vụ trước mắt vừa mang tính chiến lược lâu dài nên các địa phương cần rà soát, nghiên cứu đầu tư có trọng tâm, trọng điểm và bền vững chứ không nên chạy đua dự án để giải tỏa áp lực giải ngân vốn đã bố trí.
Nguồn vốn cần được ưu tiên cho các xã, thôn, bản khó khăn nhất; giải quyết các vấn đề bức xúc, cấp bách nhất; ưu tiên hỗ trợ hộ nghèo, các nhóm DTTS khó khăn nhất với quy trình áp dụng thống nhất trong các dự án, tiểu dự án của chương trình để không trùng lắp giữa các hoạt động, nội dung đầu tư cũng như đối tượng thụ hưởng.
Còn nhiều bộn bề
Về tổ chức triển khai thực hiện, khó khăn nhất của cơ quan quản lý nhà nước là so với mặt bằng chung của tỉnh, đời sống của người DTTS vẫn còn nhiều khó khăn. Phó trưởng Ban Dân tộc tỉnh Quảng Trị, ĐBQH Hồ Thị Minh cho biết, năm 2022, tỉ lệ nghèo vùng đồng bào DTTS tỉnh Quảng Trị là 49,51% (áp dụng chuẩn nghèo mới theo Nghị định 07/NĐ-CP ngày 27.1.2021 của Chính phủ), cao hơn nhiều so với tỉ lệ hộ nghèo chung của tỉnh là 10,44%. Sản xuất hàng hóa có quy mô nhỏ, manh mún với đơn vị sản xuất chính vẫn là hộ gia đình; chưa xây dựng được các chuỗi giá trị hoạt động có hiệu quả; chất lượng môi trường có xu hướng giảm đi kèm với quá trình biến đổi khí hậu có thể ảnh hưởng lớn đến mục tiêu phát triển bền vững. Khả năng phát triển bằng nội lực của người DTTS còn hạn chế; một số tập quán văn hóa truyền thống đang có nguy cơ bị xói mòn trong khi có những tệ nạn mới như ma túy có xu hướng diễn biến phức tạp trong cộng đồng.
Để nhanh chóng đưa chủ trương lớn của Trung ương vào cuộc sống, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Nguyễn Trần Huy cho biết, HĐND tỉnh đã ban hành 2 nghị quyết quy định về nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn cho các đơn vị, địa phương và quy định về cơ chế huy động, lồng ghép vốn trong thực hiện chương trình; UBND tỉnh và UBND các huyện ban hành kế hoạch thực hiện, kế hoạch bố trí vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách trung ương 5 năm giai đoạn 2021-2025 và năm 2022; quyết định phân bổ kinh phí sự nghiệp năm 2022 thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT - XH vùng đồng bào DTTS và miền núi; thành lập, kiện toàn đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, thực thi.
Tuy nhiên, so với 2 chương trình mục tiêu quốc gia đang thực hiện là giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới thì đây là chương trình mới, có nhiều hoạt động, dự án hỗ trợ cộng đồng trong khi văn bản hướng dẫn của bộ, ngành trung ương chưa thống nhất, cụ thể; phân bổ vốn của trung ương chậm so với kế hoạch vì thế các địa phương gặp nhiều khó khăn, lúng túng khi triển khai thực hiện.
Mới đây, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức hội thảo về thực hiện và giám sát thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi khu vực Bắc miền Trung tại tỉnh Quảng Trị nhằm thảo luận, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, đồng thời nâng cao nhận thức, tập hợp và phát huy sức mạnh toàn dân thông qua vai trò trung tâm của mặt trận để chung tay, góp sức thực hiện chương trình.
