Đáp ứng thu, chi ngân sách và trả nợ
Theo báo cáo KBNN, thời gian qua, công tác huy động vốn được Bộ Tài chính chỉ đạo, điều hành theo hướng bám sát tình hình thu, chi ngân sách trung ương và kế hoạch trả nợ gốc vay để điều hành khối lượng phát hành trái phiếu Chính phủ phù hợp trong từng thời điểm, bảo đảm đáp ứng nhu cầu chi và tiết kiệm chi phí vay nợ.
Thống kê cho thấy, kỳ hạn phát hành trái phiếu Chính phủ bình quân tăng dần từ 8,71 năm vào năm 2016 lên 13,94 năm vào cuối năm 2020. Qua đó, kéo dài đáng kể kỳ hạn còn lại của danh mục nợ từ 5,98 năm vào năm 2016 lên 8,42 năm vào năm 2020 và 9,07 năm vào cuối tháng 9.2021, cao hơn nhiều so với giai đoạn 2011 - 2015, bảo đảm sự bền vững của danh mục nợ, giảm áp lực trả nợ trong ngắn hạn và rủi ro nợ công.
Lãi suất phát hành bình quân trái phiếu Chính phủ giảm từ mức 6,49%/năm vào năm 2016 xuống mức 2,86%/năm vào năm 2020 và còn 2,26%/năm vào cuối tháng 9.2021, giúp giảm chi phí trả lãi của ngân sách hàng năm khoảng 12 nghìn tỷ đồng so với mức lãi suất phát hành bình quân của năm 2015 và khoảng 31 nghìn tỷ đồng so với mức lãi suất phát hành bình quân của năm 2011.
Nghị quyết 23/2021/QH15 của Quốc hội yêu cầu đa dạng hóa nguồn vốn và phương thức vay trong nước và ngoài nước. Phát hành trái phiếu Chính phủ tập trung vào kỳ hạn dài từ 5 năm trở lên, kết hợp linh hoạt phát hành một số kỳ hạn dưới 5 năm để đáp ứng nhu cầu huy động vốn và phát triển thị trường trái phiếu Chính phủ; phấn đấu kỳ hạn phát hành bình quân trái phiếu Chính phủ đạt từ 9 - 11 năm, tiếp tục thực hiện tái cơ cấu danh mục nợ trái phiếu Chính phủ. Nâng cao tỷ trọng vay ngoài nước hỗ trợ ngân sách chung để tăng tính chủ động trong quản lý sử dụng vốn vay. Thực hiện phát hành trái phiếu quốc tế khi có nhu cầu và điều kiện thị trường thuận lợi.
Để thực hiện nhiệm vụ huy động vốn cho ngân sách trung ương năm 2021, KBNN đã điều chỉnh kế hoạch đấu thầu trái phiếu Chính phủ của năm 2021 từ 350 nghìn tỷ đồng lên 373 nghìn tỷ đồng (đã bao gồm khối lượng phát hành cho Bảo hiểm Xã hội Việt Nam). Đây là quy mô huy động dự kiến lớn nhất từ trước đến nay tính theo kế hoạch của một năm từ KBNN. Quý IV, KBNN dự kiến tổng mức phát hành theo kế hoạch là 135 nghìn tỷ đồng; trong đó, khối lượng phát hành nhiều nhất ở kỳ hạn 15 năm với 50 nghìn tỷ đồng, chiếm 37% và khối lượng ít nhất ở kỳ hạn 7 năm với chỉ 5.000 tỷ đồng. Đến giữa tháng 10 vừa qua, tổng khối lượng huy động trái phiếu Chính phủ là 244,4 nghìn tỷ đồng, đạt 65,5% kế hoạch năm 2021 (373 nghìn tỷ đồng).
Đáng chú ý, cuối tháng 10 vừa qua, KBNN đã phối hợp với Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) tổ chức đấu thầu trái phiếu Chính phủ theo phương thức đa giá, huy động thành công 250 tỷ đồng. Trên thế giới, có quốc gia chọn phương thức đa giá, có quốc gia chọn phương thức đơn giá và có quốc gia chọn kết hợp cả 2 phương thức tùy mức độ phát triển và điều kiện thị trường. Tại Việt Nam, thời gian qua mới áp dụng phương thức đấu thầu trái phiếu Chính phủ đơn giá. Việc KBNN tổ chức triển khai đấu thầu theo phương thức đa giá nhằm nâng cao hiệu quả huy động vốn trong nước và phát triển thị trường trái phiếu Chính phủ.
Bảo đảm thực hiện yêu cầu của Quốc hội
Thực tế, trong thực hiện nhiệm vụ huy động vốn cho ngân sách luôn có sự không khớp giữa nhu cầu và khả năng huy động vốn cho ngân sách. Trong khi tiến độ giải ngân vốn đầu tư công những tháng đầu năm chậm và dồn vào thời điểm cuối năm thì khả năng huy động vốn lại thuận lợi trong những tháng đầu năm (có thể vay với khối lượng lớn, lãi suất thấp), nhưng thường khó khăn vào thời điểm cuối năm (khối lượng có thể vay thấp, lãi suất cao).
KBNN cho biết, thời gian tới đây, công tác huy động vốn tiếp tục được tổ chức theo phương thức đấu thầu trái phiếu Chính phủ nhằm tăng cường tính công khai, minh bạch của công tác vay nợ Chính phủ.
Việc huy động vốn sẽ tiếp tục được tập trung vào kỳ hạn dài từ 5 năm trở lên. Trường hợp thị trường không thuận lợi, huy động kỳ hạn dài khó khăn, Bộ Tài chính mở thêm các kỳ hạn dưới 5 năm nhưng vẫn đáp ứng mục tiêu kỳ hạn phát hành bình quân trái phiếu Chính phủ đạt từ 9 - 11 năm theo Nghị quyết 23/2021/QH15 của Quốc hội về kế hoạch tài chính quốc gia và vay, trả nợ công 5 năm 2021 - 2025. Đồng thời, Bộ Tài chính sẽ đánh giá khả năng sử dụng ngân quỹ nhà nước cho ngân sách trung ương vay để giảm khối lượng phát hành trái phiếu Chính phủ nhưng vẫn bảo đảm an toàn thanh khoản của KBNN.
