Với góc nhìn hơi chếch từ dưới lên, chân dung người đàn bà với chiếc mũ Fransisk gắn lông chim ngồi trên chiếc xe ngựa hở mui đi trên cầu Anichkov qua sông Fontanka, ở Saint - Petersburg hiện ra với dáng vẻ kiêu kỳ. Không chỉ gây tò mò bởi vẻ kiêu kỳ nhưng lại có phần nhẫn nhịn ở gương mặt thanh tú, môi mím nhẹ, đầu ngẩng cao, mà chính biệt danh “xa lạ” đã khắc dấu ấn khó phai với hầu hết những người từng xem tác phẩm này.
Được sáng tác năm 1883, khi Kramskoi ở đỉnh cao sự nghiệp sáng tạo, bức tranh đã gây ra không ít tranh luận trong giới phê bình. Cho đến nay vẫn không ai chắc chắn về nhân vật nữ này ai. Chính tác giả bức tranh cũng giữ im lặng về bà trong triển lãm ra mắt lẫn nhật ký để lại của ông, càng khiến cho công chúng tò mò hơn. Đã có không ít phỏng đoán về thân phận của phụ nữ bí ẩn này. Một số cho rằng bà là gái điếm thời thượng trong xã hội Nga bấy giờ. Nhưng số khác lại thiên về giả thuyết bà chính là hình mẫu cho nhân vật của tiểu thuyết Anna Karenina của Lev Tonstoy - một đại văn hào Nga, cũng là bạn chí cốt của Ivan Nikolaevich Kramskoi. Một đoạn trong tiểu thuyết này đã mô tả cảnh tượng khá lãng mạn khi họa sỹ vẽ chân dung cho Karenina như càng củng cố niềm tin đó. Một hình mẫu người đàn bà quý tộc trên chiếc xe mui trần - biểu tượng cho câu chuyện khởi lên từ chuyến đi mà bánh xe lịch sử đã không quay ngược lại, được khắc họa bằng bút pháp hiện thực thiên tài.
 Người đàn bà xa lạ (Portrait of an Unknown Woman), sơn dầu của Ivan Nikolaevich Kramskoi, khổ 99x75,5cm, sáng tác năm 1883, đang lưu giữ tại Bảo tàng Tretyakov, Nga |
Về hội họa, bức tranh này đã tạo một giá trị khác biệt trong nghệ thuật vẽ chân dung. Hình tam giác cân - chuẩn mực của hội họa cổ điển đã bị đẩy lệch về phía bên tay phải. Sự phá cách còn thể hiện bởi khung cảnh thiên nhiên - điều đã được ghi nhận từ thời Leonardo da Vinci ở bức Monalisa, nhưng cái lạnh lẽo vô chừng lại là chuyện khác. Nó tạo nên sự ám ảnh mà hầu hết những tác phẩm chân dung trước đó chưa bao giờ có. Nét đài các kiêu ngạo của giới thượng lưu Nga như được khắc họa, như không dễ gì thay đổi, nhưng sự “sa ngã” đầy bản tính người mà nhân vật Karenina đã vận vào bức tranh, làm nên giá trị nhân văn của một thời đại mới. Sự cương tỏa của những định chế giả dối của xã hội phải thay đổi với thông điệp về nữ quyền.
Có thể nói bức tranh này của Kramskoi đã tạo ra một giá trị khác bằng hội họa với bút pháp hiện thực cổ điển. Nó là một trong mười tác phẩm chân dung nổi tiếng nhất thế giới và là chủ đề cho rất nhiều tác phẩm của hội họa POP ART thế kỷ XX, khởi nguồn từ thông điệp này.
