Chia sẻ về ký ức những ngày cùng đồng đội về tiếp quản Thủ đô 70 năm về trước ông Lê Nguyên Diệu (hiện ở phường Giáp Bát, quận Hoàng Mai) kể: "Lúc đó tôi đang theo học tại trường Công an Trung ương thì Hiệp định Genève được ký kết. Tất cả sinh viên trong trường dừng việc học, chia nhau đi nhận công tác. Tôi được phân công về Cục Cảnh vệ, sau đó cùng đoàn Công an Hà Nội về tiếp quản Thủ đô. Lúc đó tôi mới 21 tuổi".
Ông Diệu kể, cánh quân của ông được lệnh tiếp quản Hà Nội theo hướng từ Hà Đông đi vào Hà Nội. Khi về phía Hà Nội, hiện ra trước mặt là Hà Nội một rừng cờ hoa, biểu ngữ khẩu hiệu, các kiểu chữ rất cầu kỳ, nhiều nhất là "Hồ Chí Minh muôn năm". Nhân dân đông đảo đứng hai bên đường vẫy cờ hoa đón chào hàng quân chỉnh tề diễu qua, những ánh mắt ướt lệ, những cánh tay chơi vơi, giơ ra như muốn ôm chặt lấy người thân xa lâu ngày gặp lại...
Trong suốt 70 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng và Chính phủ, Thủ đô Hà Nội không ngừng lớn mạnh, xứng đáng với niềm tin yêu của đồng bào chiến sĩ cả nước. Với tinh thần đoàn kết, đổi mới, quyết liệt, sự vào cuộc thực sự của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân, Hà Nội đã đạt được những kết quả đáng tự hào, vượt bậc, xứng tầm Thủ đô của cả nước.
Trung tá Trần Phiên, thuộc Bộ Tư lệnh pháo binh Dù đã ngoài 100 tuổi, vẫn nhớ những ký ức về một thời đạn bom: Khi tôi đi làm cách mạng từ năm 1941, ông Hoàng Quốc Việt đã khẳng định, sau này nông thôn sẽ biến thành thành thị. Chúng tôi mong điều đó mãi. Đến bây giờ, những vùng nông thôn xưa kia đã thực sự chuyển mình thành đô thị. Là cán bộ cũ, tham gia cách mạng thời còn khó khăn, tôi tự hào, hạnh phúc trước sự phát triển bứt tốc của thành phố hiện nay...".
Trung tá Trần Phiên thuộc Bộ Tư lệnh pháo binh chia sẻ về kỷ niệm 70 năm ngày trở về giải phóng Thủ đô. Ảnh: M.N
Đại tá Dương Niết (91 tuổi), nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Trung cao Không quân (nay là Học viện Phòng không - Không quân), 70 năm trước ông là một trong 214 cán bộ, chiến sĩ đầu tiên về tiếp quản Thủ đô. Ông kể: Cuộc chiến ngăn chặn âm mưu trao trả Hà Nội của địch tuy không có tiếng súng, nhưng vô cùng căng thẳng, phức tạp. Địch muốn phá, còn Chính phủ ta muốn giữ lại tất cả cho nhân dân, đấu tranh phải tránh nổ súng.
Để đối phó với âm mưu, thủ đoạn của địch, cấp trên quyết định chọn 214 người của Tiểu đoàn Bình Ca có phẩm chất và sức khỏe tốt, do Chính trị viên tiểu đoàn Vũ Huy Hậu dẫn đầu, đóng vai cảnh vệ thành để vào các nơi Pháp đóng ở Hà Nội. Chấp hành chỉ thị của cấp trên, tiểu đoàn đã thay đổi vũ khí trang bị theo yêu cầu của Pháp.
Sự kiện Tiểu đoàn Bình Ca vinh dự là đơn vị bộ đội đầu tiên vào tiếp quản Thủ đô là sự trùng hợp lịch sử hiếm thấy, bởi đây chính là đơn vị đầu tiên được lệnh rút khỏi Thủ đô hồi đầu kháng chiến toàn quốc (năm 1947). Các cựu chiến binh Tiểu đoàn Bình Ca rất tự hào về đơn vị mình là nhân chứng lịch sử của hai đầu sự kiện: "Ra đi và Trở về". Tiểu đoàn Bình Ca là đơn vị đầu tiên thực hiện lời thề của các chiến sĩ Thủ đô: "Ra đi, hẹn một ngày về".
Đại tá Dương Niết không bao giờ quên không khí của Thủ đô trong ngày 10.10 cách đây 70 năm. 5h sáng 10.10.1954, cả Hà Nội tưng bừng nhộn nhịp cờ hoa đón mừng ngày hội lớn. Rất nhiều khẩu hiệu vải đỏ chữ vàng tràn ngập trên các phố: "Hồ Chủ tịch muôn năm" "Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa muôn năm" "Hoan hô đoàn quân chiến thắng trở về"...
15h chiều 10.10.1954, sau 9 năm kháng chiến trường kỳ, lá cờ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chính thức tung bay, còi Nhà hát Thành phố nổi lên, hàng chục vạn quân dân Hà Nội trang nghiêm dự Lễ chào cờ do Ủy ban Quân chính tổ chức tại Sân vận động Cột Cờ. Sau nhiều năm xa cách Thủ đô, các chiến sĩ của Tiểu đoàn Bình Ca được trở về, hòa cùng với nhân dân đón mừng ngày chiến thắng, dưới bầu trời tự do, rực rỡ cờ hoa.
"Việc không phải đánh vào Hà Nội mà vẫn giải phóng Hà Nội, đó là kết quả của sự lãnh đạo tài tình của Đảng và Bác Hồ, tài thao lược của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, sự hy sinh chiến đấu của toàn dân suốt 9 năm kháng chiến trường kỳ. Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ đã đưa đến kết quả giải phóng miền Bắc và giải phóng Thủ đô", Đại tá Dương Niết bày tỏ niềm tự hào.
