Khắc họa chân dung phóng viên chiến trường

Quay chậm qua những tháng năm

"Tôi viết lại những dòng hồi ức này khi đã ở tuổi ngoài 70. Cuộc đời hiện lên như một cuốn phim quay chậm qua những tháng năm, với nhiều sự kiện, nhiều gương mặt và hoàn cảnh đã sống" - tác giả, nhà báo Trần Mai Hưởng chia sẻ trong Lễ ra mắt sách về cuốn Hồi ký Phóng viên chiến trường - trên những nẻo đường chiến tranh và hòa bình, chiều 5.12.

Nhìn lại hành trình từ khi rời ghế nhà trường phổ thông vào học lớp phóng viên Thông tấn xã Việt Nam khóa 8, tác giả Trần Mai Hưởng ngẫm ra đã dành trọn cuộc đời theo nghề báo. Công việc giúp ông có nhiều trải nghiệm, được qua nhiều thử thách trong chiến tranh và hòa bình, được chứng kiến nhiều sự kiện lớn của đất nước. Đằng sau mỗi bức ảnh, dòng tin là tinh thần vượt lên tất cả để hoàn thành nhiệm vụ.

Trong chiến tranh, để có mặt kịp thời, chứng kiến những sự kiện, phóng viên thực sự là chiến sĩ. Những nguy hiểm, hy sinh cận kề trong gang tấc. Phóng viên không chỉ đối mặt với kẻ thù, đạn bom mà còn phải vượt lên cả những suy tư, lo lắng của mỗi cá nhân trong lằn ranh sống - chết để hoàn thành sứ mệnh của người chép sử trong lửa đạn. Những hồi tưởng đó đã trở thành chất liệu, tư liệu ngồn ngộn trong từng trang hồi ký.

"Tôi đã sống qua những năm tháng hào hùng và bi tráng. Tôi đã chứng kiến khoảnh khắc lịch sử và cả những hy sinh, khổ đau, mất mát vô cùng lớn lao của con người. Nhiều đồng nghiệp của tôi đã ngã xuống trên chiến trường, với máy ảnh là vũ khí trong tay, những trang tin còn đang viết dở. Sự hy sinh đó là vô giá. Là những người may mắn trở về, sự sống của mỗi chúng tôi luôn trĩu nặng sự sống của cả bao người không còn có mặt", nhà báo Trần Mai Hưởng chia sẻ. 

Giữa lằn ranh sinh - tử

Hồi ký Phóng viên chiến trường bắt đầu từ hình ảnh chia ly do chiến tranh, khi tác giả là cậu bé 13 tuổi phải đi sơ tán, sống xa gia đình, tiếng còi báo động máy bay Mỹ in hằn ký ức tuổi thơ... 

Trong cuốn sách, tác giả khắc họa hình ảnh một phóng viên đứng giữa sự sống và cái chết. Bất chấp bom rơi, đạn vãi, pháo nổ, những hiểm nguy đến tính mạng luôn rình rập, phóng viên vẫn có mặt ở những tuyến đầu để kịp thời đưa tin, bài và ảnh để bạn đọc nắm bắt tình hình. 

Từng câu chuyện hiện lên sinh động, gắn chặt với những dấu mốc lịch sử, những sự kiện mà nhà báo Trần Mai Hưởng chứng kiến trên hành trình tác nghiệp. Ông nằm trong số phóng viên có mặt ở tuyến đầu khi Quảng Trị vừa được giải phóng trong chiến dịch tổng tiến công 1972, là người tận mắt chứng kiến, ghi chép lại những khoảnh khắc trao trả tù binh giữa hai bên và niềm vui vỡ òa khi những chiến sĩ của ta bị tù đày gặp lại người thân tại Thạch Hãn, Quảng Trị sau khi hiệp định Paris ký kết đầu năm 1973.

Ông là người có mặt ngay trong buổi sáng đầu tiên khi Thừa Thiên Huế được giải phóng, kịp thời chuyển tải tin bài về không khí ngày hội ở đây. Và đặc biệt, ông kịp thời có mặt tại Dinh Độc Lập để kịp thời ghi lại khoảnh khắc "Xe tăng quân giải phóng tiến vào Dinh Độc Lập trưa 30.4.1975”. Bức ảnh này sau đó được sử dụng rộng rãi và trở thành một biểu tượng quen thuộc của Đại thắng Mùa Xuân năm 1975 mà với tác giả "là kỷ niệm không thể nào quên trong cuộc đời làm báo" của mình. Tràn ngập những trang viết là không khí vui tươi, phấn khởi của người dân Sài Gòn khi thành phố được giải phóng hoàn toàn. 

Những điều còn mãi

Trải qua 4 cuộc chiến tranh của thế kỷ XX, nước ta có khoảng 500 nhà báo liệt sỹ. Họ là những người đã ngã xuống trên các chiến trường khác nhau, vì sự nghiệp thống nhất Tổ quốc, giành hòa bình, tự do cho dân tộc. Nhà báo Trần Mai Hưởng là một trong những người còn sống trở về, để rồi kể lại hành trình ấy. 

"Tôi viết để chia sẻ lại chúng tôi thời đó đã sống như thế nào. Tôi viết về những sự kiện được chứng kiến, về những gương mặt, những con người, viết một cách trung thực, dung dị để những người dù không sống trong khoảnh khắc, trong thời kỳ ấy vẫn có thể hiểu, đồng cảm và chia sẻ", nhà báo Trần Mai Hưởng nói.

Hồi ký, tự truyện là một thể loại khó và dường như chỉ dành cho những cuộc đời giàu trải nghiệm. Nhận định như vậy, nhà báo Lê Quốc Minh, Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, Tổng biên tập Báo Nhân dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, cho rằng nhà báo Trần Mai Hưởng có cuộc đời như thế. Ông đã cùng đông đảo đồng nghiệp thuộc thế hệ của mình góp phần làm nên truyền thống anh hùng của cơ quan thông tấn quốc gia, cùng đội ngũ báo chí cả nước trong cuộc đấu tranh chung vì độc lập, tự do của Tổ quốc.

"Các trang viết không chỉ có những bước chân mà còn có cả vị mặn của mồ hôi và màu đỏ của máu, có những thao thức, chiêm nghiệm về hành trình của một đời người qua những năm tháng khắc nghiệt của chiến tranh và hòa bình. Với văn phong tưởng như chất phác mà rất giàu chất thơ, cuốn hồi ký không chỉ giá trị với bạn đọc cả nước nói chung mà còn rất giá trị với những người làm báo nói riêng", nhà báo Lê Quốc Minh nhận định.