Nghệ nhân đầu tiên đưa hội họa vào tranh thêu tay truyền thống
Theo chị Nguyễn Thị Hằng, trong xã hội hiện đại, tuy có nhiều sản phẩm công nghiệp mới nhưng giá trị khác biệt mà tranh thêu tay truyền thống là hội tụ tinh hoa văn hóa dân tộc thông qua bàn tay khéo léo của người thợ. Mỗi công đoạn đều được tỉ mỉ, trau chuốt và cẩn thận đến từng chi tiết nhỏ để bức tranh có hồn trong đó.
Với suy nghĩ phải giữ gìn và phát triển nghề truyền thống, nghệ nhân Nguyễn Thị Hằng mở cửa hàng tranh trên phố Nguyễn Thái Học – Hà Nội. Suốt hơn 20 năm cố gắng, bền bỉ và không ngừng sáng tạo, những bức tranh của chị đã tỏa đi nhiều quốc gia thuộc thị trường châu Âu, Bắc Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước Đông Nam Á…, không chỉ bởi sản phẩm đẹp, mẫu mã độc đáo mà còn mang những nét đẹp đặc trưng của làng nghề truyền thống Hà Nội.
Bằng việc đưa hội họa vào tranh thêu, nghệ nhân Nguyễn Thị Hằng cùng chồng là họa sĩ đã sáng tạo nên một phương pháp mới lạ, độc đáo. Đây là phương pháp mang lại điểm khác biệt cho sản phẩm của Hằng Khoa. Chị tâm sự: "Nghề làm tranh thêu tay truyền thống không chỉ đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo trong từng đường kim mũi chỉ mà còn phải có con mắt của người nghệ sĩ. Người thợ cũng là người nghệ sĩ thì mới mang đến những sáng tạo riêng cho bức tranh thêu". Điều khiến tranh thêu đặc biệt hơn các loại hình tranh các còn ở chỗ nó chuyên chở biết bao sự vất vả, tỉ mẩn. Mỗi đường kim mũi chỉ tuy đơn giản, thanh cảnh là thế nhưng thực chất lại vô cùng công phu điêu luyện.
Để có những bức tranh, người thợ thêu có khi phải mất hàng tháng trời với rất nhiều công đoạn như: Vẽ mẫu, căng nền, sang kiểu, chọn chỉ màu rồi mới thêu. Với những bức tranh có giá trị nghệ thuật, người thợ còn phải khổ luyện và có óc thẩm mỹ. Trong lúc thêu họ cũng cần phải chú ý, tỉ mỉ từng chi tiết, đặc biệt là những đường lượn hay đường nổi, những bước chuyển màu… đều cần sự tinh tế trong sử dụng kỹ thuật. Ví dụ, đặc tả hình ảnh sóng nước, tia nắng mặt trời, nếp nhăn gương mặt… là những bước cần sự điêu luyện của đôi tay để tạo nên sự chuyển màu mượt mà và tự nhiên. Vì vậy, mỗi bức tranh tạo nên là một tác phẩm nghệ thuật, chứa bao tâm ý và công sức của nghệ nhân thêu.
Gìn giữ và bảo tồn nghề truyền thống
Theo chia sẻ của nghệ nhân Nguyễn Thị Hằng, việc chị theo đuổi nghề thêu là do đam mê và sự yêu thích đặc biệt với nghề. Điều tuyệt vời nhất khi làm nghề này với chị là giúp các thế hệ sau thừa kế, bảo tồn, gìn giữ và phát triển nghề truyền thống.
Đặc biệt, để góp phần giữ gìn, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, chị và chồng quyết tâm ghi lại những video thực hiện các bức tranh thêu, từ lúc đặt mũi kim đầu tiên cho đến khi tác phẩm hoàn thiện rồi up lên kênh Youtube. Ngoài ra, vợ chồng chị sẵn sàng truyền dạy nghề cho lớp trẻ, tham gia các lớp dạy miễn phí để lan toả tình yêu với nghề thêu truyền thống.
Trong đợt đánh giá phân hạng sản phẩm OCOP năm 2024, huyện Mỹ Đức có 13 sản phẩm tham gia đánh giá mới của các chủ thể gồm: HTX thêu tay Mỹ Đức có 5 sản phẩm (Tranh thêu tay quốc hoa đón xuân; Tranh thêu tay Văn Miếu Quốc Tử Giám; Tranh thêu tay chùa Một cột; Tranh thêu tay Hoa hướng dương; Tranh thêu tay Thiền Sen); Công ty TNHH Nông nghiệp Mỹ Đức có 3 sản phẩm (Trà xạ đen; Trà cà gai leo; Viên tinh nghệ sữa ong chúa)...
Vinh dự là cá nhân tâm huyết gìn giữ tinh hoa của nghề thêu tay truyền thống năm 2024, sản phẩm thêu của Hằng Khoa Gallery được UBND thành phố Hà Nội công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao cấp thành phố. Đó là vinh dự đáng quý của một người con luôn mong muốn giữ lửa cho nghề thêu tay truyền thống được toả sáng và phát triển.
Chị Hằng cho biết thêm: các sản phẩm thêu ren luôn được Hằng Khoa Gallery tuyển chọn kỹ càng, chú trọng cao chất lượng sản phẩm. Vì vậy, khi tham gia chương trình OCOP, chúng tôi càng hiểu rõ và nâng cao trách nhiệm chuẩn hóa các sản phẩm, chú trọng chất lượng sản phẩm thêu ren, đổi mới mẫu mã, cập nhật theo thị trường nhưng vẫn luôn dựa trên những giá trị văn hóa đã được gây dựng từ trước. Các sản phẩm không chỉ giúp người tiêu dùng sử dụng hiệu quả công năng mà vẫn lưu truyền những giá trị văn hóa truyền thống nghề thêu ren Mỹ Đức.
(Trang thông tin có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới TP. Hà Nội)
