- Thưa ông, trước những tác động của kinh tế thế giới, rất nhiều doanh nghiệp trong nước bị ảnh hưởng, gián đoạn đơn hàng, lượng lớn lao động phải nghỉ việc, giãn việc, ông có nhận định gì về thực trạng này?
- Tình trạng giãn việc, giảm giờ làm, thậm chí là không làm thêm giờ, mất việc là một vấn đề rất nóng hiện nay. Theo báo cáo của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, đến thời điểm hiện nay, trên toàn quốc có khoảng trên 400.000 lao động bị ảnh hưởng và hàng nghìn doanh nghiệp chịu tác động.
Báo cáo tổng hợp của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cho thấy, trên cả nước có khoảng 600.000 lao động bị ảnh hưởng trước tình trạng này. Đây là vấn đề được rất nhiều người lao động cũng như doanh nghiệp và các hiệp hội quan tâm. Bởi vì vào thời điểm cuối năm và đặc biệt là gần Tết âm lịch, đời sống của người lao động chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng và gặp rất nhiều khó khăn.
- Việc thị trường lao động bị đứt gãy như hiện nay liệu có bất ngờ hay đã được dự báo từ trước, thưa ông?
- Câu chuyện đứt gãy thị trường lao động và những ảnh hưởng của tình trạng mất việc làm, giảm giờ làm, giãn việc hiện nay không hoàn toàn bất ngờ. Tại Kỳ họp thứ Tư, Quốc hội Khóa XV, Quốc hội, Chính phủ cũng đã nhận định về tình hình này và dự báo những khó khăn về thị trường lao động, phát triển kinh tế giai đoạn cuối năm và năm 2023 trước những tác động của thị trường thế giới cũng như tác động của đại dịch Covid -19.
Mức độ ảnh hưởng của tình trạng này chưa thể tính toán hết được. Theo dự báo, tình trạng giảm giờ làm, giãn việc sẽ tiếp tục diễn ra trong những tháng tới, mức độ đến đâu sẽ phụ thuộc rất nhiều vào tình hình của thị trường thế giới.
Tuy nhiên, có một đặc điểm rất đặc biệt là số người lao động bị ảnh hưởng chủ yếu vẫn tập trung ở các vùng đông lao động, nhiều khu công nghiệp sử dụng số lượng lớn lao động và nhất là các ngành thông dụng như da giày, dệt may, xây dựng... Đây là những ngành bị ảnh hưởng khá lớn và chiếm tỷ trọng 60-70% trong tổng số những lao động bị ảnh hưởng.
- Để hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động trong thời điểm này, chúng ta cần những giải pháp gì, thưa ông?
- Hiện nay, Chính phủ và các cơ quan chức năng rất tích cực tìm các giải pháp hỗ trợ người lao động. Tuy nhiên, theo cá nhân tôi, thứ nhất, phía các doanh nghiệp, người sử dụng lao động phải chủ động sắp xếp để bảo đảm quyền lợi tối thiểu của người lao động.
Thứ hai, tận dụng những điều kiện theo quy định của Luật Bảo hiểm, Luật Việc làm, quy định về các chế độ, quy định về bảo hiểm thất nghiệp để hỗ trợ cho người lao động.
Thứ ba, rà soát lại các gói hỗ trợ của Nghị quyết 43/2022/QH15 về phục hồi phát triển kinh tế, trong đó đặc biệt là gói hỗ trợ 2% lãi suất, để các doanh nghiệp có điều kiện được tiếp cận thuận lợi hơn nhằm khắc phục những khó khăn trước mắt.
Thứ tư, đã đến lúc chúng ta cũng phải nghĩ đến một gói hỗ trợ tương tự như trong thời điểm diễn ra dịch Covid-19. Ví dụ như gói an sinh xã hội 62 nghìn tỷ đồng theo Nghị quyết số 154/NQ-CP hay Nghị quyết 68/NQ-CP, hoặc những gói hỗ trợ từ quỹ bảo hiểm thất nghiệp...
Tuy nhiên, đây chỉ là những giải pháp trước mắt, tạm thời. Những giải pháp mang tính chất dài hạn cần phải có thời gian để nghiên cứu kỹ lưỡng hơn và còn phụ thuộc rất nhiều vào thị trường lao động, việc phục hồi - phát triển kinh tế của thế giới mà không chỉ riêng Việt Nam.
- Dự báo từ nay đến cuối năm và đầu năm 2023, thị trường lao động sẽ diễn biến theo chiều hướng nào, thưa ông?
-Theo thông tin tổng hợp đến nay có một nghịch lý, mặc dù giãn giờ làm, giảm việc làm, không bố trí làm thêm giờ do ảnh hưởng của thị trường lao động, của đơn hàng cắt giảm… nhưng nhu cầu tuyển dụng lao động của chính các khu vực mà người lao động đang bị ảnh hưởng cũng đang rất cao.
Ví dụ như tại TP Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương, các doanh nghiệp có nhu cầu tuyển dụng lao động vẫn còn lớn. Thế nhưng việc kết nối để gặp được cung - cầu lao động vẫn chưa thực sự tốt.
Ngoài ra, trong tâm lý của người lao động hiện nay vẫn có quan điểm làm những công việc tạm thời, nhất là thời vụ, để có thu nhập tốt hơn với lao động ở khu vực chính thức. Đây cũng là một điều phải lưu ý để bảo đảm tính ổn định, lâu dài.
- Vậy về lâu dài chúng ta cần giải pháp trọng tâm gì, thưa ông?
- Chúng ta phải quan tâm đến tổng thể thị trường lao động, đặc biệt là việc chuyển đổi, dịch chuyển lao động khu vực phi chính thức. Hiện nay tỷ trọng lao động phi chính thức ở nước ta chiếm 60%, có một đặc điểm của lao động phi chính thức ở Việt Nam là ngoài trình độ tay nghề thấp thì việc làm phi chính thức cũng xuất hiện ngay chính trong cả khu vực kinh tế chính thức. Vì vậy, phải dành nhiều thời gian hơn và có một chiến lược tổng thể để quan tâm đến thị trường lao động một cách toàn diện, từ dạy nghề, kết nối cung - cầu lao động, hay việc tuân thủ pháp luật về lao động... để cơ quan quản lý nhà nước có thể cập nhật thông tin về thị trường lao động kịp thời hơn và cung cấp cho người lao động thông tin để giúp họ tìm việc làm thuận lợi.
- Xin cảm ơn ông !
