Theo Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc - UNFPA, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa sớm hơn dự báo (năm 2017) và là một trong 10 quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới; năm 2013 tỷ lệ người cao tuổi (NCT) đã lên tới 10,5% tổng dân số. Điều đáng lưu ý là thời gian quá độ từ già hóa dân số sang dân số già của Việt Nam chỉ khoảng 18 năm. Đây là khoảng thời gian ngắn, thậm chí ngắn hơn rất nhiều so với các quốc gia có trình độ phát triển.
UNFPA nhìn nhận già hóa là một thành tựu của quá trình phát triển từ thành tựu nâng cao tuổi thọ của nhân loại. Nhưng già hóa dân số cũng đang tạo ra những thách thức về mặt xã hội, kinh tế và văn hóa cho các cá nhân, gia đình, xã hội và cộng đồng trên toàn cầu. Tại hầu hết các nước, những NCT không được tiếp cận đầy đủ với các dịch vụ y tế và đào tạo về y học lão khoa không đáp ứng đủ so với nhu cầu đối với loại hình chăm sóc đặc biệt này. Bên cạnh đó, NCT còn phải đối mặt với các khó khăn như bị cô lập trong xã hội, bị định kiến về tuổi tác, hay sự xói mòn trong mối quan hệ giữa các thế hệ trong một gia đình, một cộng đồng và toàn xã hội...Việc lạm dụng và bỏ bê NCT đang là một thực trạng đáng buồn được ghi nhận trên thế giới.
Từ thực tế đó, Liên Hợp Quốc đã lựa chọn chủ đề của Ngày quốc tế người cao tuổi năm 2014 là: Đừng lãng quên bất kỳ ai - hãy thúc đẩy một xã hội cho tất cả mọi người nhằm tăng cường nhận thức về tầm quan trọng của nhóm dân số cao tuổi đối với phát triển bền vững. Theo khuyến nghị của Liên Hợp Quốc, nếu chúng ta muốn xây dựng tương lai như chúng ta mong muốn thì chúng ta phải xem xét tới nhóm dân số trên 60 tuổi, vốn dự báo sẽ lên tới 1,4 tỷ người vào năm 2030. Theo đó, các quốc gia khi hoạch định và thực thi chính sách cần quan tâm chăm sóc và phát huy vai trò của NCT…
 Nguồn: hanoi.gov.vn |
Thực thi các định hướng, chính sách pháp luật, công tác chăm sóc và phát huy vai trò của NCT đã những tiến bộ đáng kể. Tuy nhiên, do điều kiện kinh tế đất nước còn có hạn, nhiều chính sách đối với NCT đã được xây dựng nhưng chưa có điều kiện thi hành. Điều đáng nói là, nhận thức, hành vi của không ít người chưa thích ứng với xã hội già hóa, một bộ phận còn có quan niệm thiên lệch rằng NCT là gánh nặng. Trong khi đó hệ thống an sinh xã hội cũng như hệ thống chăm sóc sức khỏe cho NCT chưa đáp ứng được nhu cầu…
Từ thực tế đó, tại nhiều diễn đàn, mới đây nhất là Hội nghị bên lề Hội nghị Bộ trưởng Y tế ASEAN lần thứ 12, với chủ đề: Đáp ứng chính sách đối với già hóa dân số, nhiều ý kiến cho rằng, cần có chính sách kịp thời, phù hợp với giai đoạn già hóa dân số, làm chậm lại quá trình già hóa dân số, chủ động bước vào giai đoạn dân số già; quan tâm chăm sóc từ sức khỏe, vật chất, tinh thần để NCT tiếp tục có những đóng góp có ích cho xã hội…
Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến, giải quyết thách thức và tận dụng cơ hội là giải pháp tốt nhất để thành công trong giai đoạn già hóa dân số một cách nhanh chóng. Tất cả NCT cần được tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản và chăm sóc y tế; họ cần được sống khỏe mạnh và được đóng góp kỹ năng cũng như kinh nghiệm quý báu của mình. Các chính sách và hành động đối với vấn đề già hóa dân số cần dựa trên một tầm nhìn dài hạn, được hỗ trợ bởi các cam kết chính trị mạnh mẽ và có ngân sách bảo đảm…
Nhiều chuyên gia khuyến nghị, để thích ứng với già hóa dân số, các chính sách cần hướng đến mục đích: tỷ lệ tàn tật và ốm đau NCT xuống thấp; các hoạt động của NCT được phát huy và NCT được tham gia các hoạt động xã hội... Theo đó, cần sớm xây dựng hệ thống lão khoa trên toàn quốc đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng lớn của người cao tuổi; mở rộng, phát triển các hệ thống chăm sóc NCT dựa vào gia đình và cộng đồng; cải cách hệ thống bảo trợ xã hội, mở rộng độ bao phủ của bảo hiểm hưu trí, bảo hiểm y tế; khuyến khích các đơn vị sử dụng lao động tạo việc làm và môi trường việc làm phù hợp năng lực, sức khỏe NCT...
| Năm 2013, tỷ lệ NCT ở nước ta chiếm 10,5% tổng dân số; hiện có hơn 4,1 triệu NCT có thẻ BHYT (chiếm tỷ lệ 50,9% trên tổng số NCT); có hơn 1,5 triệu NCT được hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng, trong đó NCT cô đơn, không nơi nương tựa là 95.635 người, người đủ từ 80 tuổi trở lên được hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng trên 1,4 triệu người; 10 nghìn NCT được nuôi dưỡng trong các cơ sở bảo trợ xã hội và gần 1,8 triệu NCT hưởng lương hưu. Nguồn: Cục Bảo trợ xã hội, Bộ LĐ, TB và XH |
