Chùa Bối Khê, huyện Thanh Oai, Hà Nội, được Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt ngày 17.1. Đây là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia đặc biệt đầu tiên của huyện Thanh Oai.
Chùa có tên chữ Đại Bi tự, là một trong những ngôi chùa nổi tiếng trong vùng với không gian, cảnh quan rộng, thông thoáng, khởi dựng từ thời Trần trên bờ Đỗ Động giang.
Chùa tọa lạc theo thế Phượng chủy, nghĩa là nằm gọn trên đầu con phượng như đang tung cánh. Phía trước là cánh đồng và bãi đất trống cùng những cây cổ thụ và dòng Đỗ Động giang. Từ ngũ môn quan tới tam quan là cây cầu nhỏ vắt ngang trông tựa như mỏ phượng. Hai bên sườn Tam bảo là 2 giếng đá cổ trông tựa như đôi mắt; phần đất hình tam giác vắt sang làng Hưng Giáo (xã Tam Hưng) tựa đuôi cong.
Chùa hiện còn giữ được bệ đá hoa sen thời Trần, chim thần Garuda tạc bằng gỗ ở đầu đao thượng điện, chân đèn đá, tượng và gạch thời Mạc, tượng thời Lê có giá trị nghệ thuật cao. Đặc biệt, ở phần điện Thánh kết cấu theo kiểu chồng diêm 2 tầng, 8 mái đao cong được đón đỡ bởi hệ thống đấu cũng là một tuyệt tác của nghệ thuật tạo hình.
Hàng năm, lễ hội chùa Bối Khê vào đầu mùa Xuân diễn ra từ mùng 10 - 12 tháng Giêng. Ngoài ra, tại chùa còn có lễ hội cầu mưa và tục kết chạ giữa hai làng Bối Khê và Tiên Lữ.
Chủ tịch UBND huyện Thanh Oai Bùi Văn Sáng cho biết, Lễ đón nhận Bằng công nhận Di tích quốc gia đặc biệt chùa Bối Khê được tổ chức vào lễ hội chùa Bối Khê Xuân Ất Tỵ 2025 thể hiện sự tri ân sâu sắc của thế hệ hôm nay đối với di sản văn hóa của cha ông; tôn vinh những giá trị kiến trúc nghệ thuật của di tích chùa Bối Khê.
Đây cũng là dịp tưởng nhớ, tôn vinh Đức Thánh Bối, ôn lại các giá trị văn hóa truyền thống của quê hương. Thông qua tổ chức chuỗi hoạt động lễ hội nhằm bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật đặc sắc của di tích quốc gia đặc biệt; quảng bá hình ảnh, tiềm năng, thế mạnh về du lịch của quê hương Thanh Oai, từ đó góp phần phát triển kinh tế - xã hội huyện ngày càng khởi sắc, bền vững.
Lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt Chùa Bối Khê - Lễ khai hội Xuân Ất Tỵ 2025 được tổ chức vào sáng 7.2 (tức ngày 10 tháng Giêng năm Ất Tỵ). Lễ hội chùa Bối Khê năm 2025 diễn ra từ ngày 7 - 9.2. Đây là lễ hội Xuân sớm nhất trong số gần 100 lễ hội trên địa bàn huyện Thanh Oai.
Lễ đón Bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt chùa Bối Khê được tổ chức bảo đảm trang trọng, an toàn, văn minh, hiệu quả. Đối với phần lễ, xã Tam Hưng chủ trì tổ chức các nghi lễ theo phong tục cổ truyền.
Phần hội được tổ chức đa dạng, phong phú với nhiều hoạt động như: khai mạc triển lãm “Chùa Bối Khê - Những giá trị di sản vô giá”; trưng bày giới thiệu một số sắc phong, văn bia lưu trữ tiêu biểu về Lưỡng quốc Trạng Nguyên Nguyễn Trực, Quận Công Lê Tiến Quý, Hoàng giáp Lê Huy Trâm; khai mạc biểu diễn Lân sư rồng huyện Thanh Oai năm 2025; đồng diễn tập thể cùng nhiều trò chơi dân gian; hát quan họ; Liên hoan văn nghệ chào mừng lễ hội với chủ đề “Bối Khê - Tiên Lữ 700 năm một mối ân tình”…
