Câu chuyện thoạt nghe như một truyền thuyết: sau khi cha mẹ lần lượt qua đời, chú bé Rob Cole và mấy đứa em được phường thợ mộc chia về cho các gia đình trong phường nuôi nấng. Mới chín tuổi, Rob được một bác phó cạo kiêm thầy lang dẫn đi theo trong những chuyến hành nghề. Lang thang nay đây mai đó, chú nuôi ý định trở thành thầy thuốc. Nghe nói có vị bác sĩ như thần y ở xứ Ba Tư, chàng thanh niên đã lặn lội từ nước Anh qua Thổ Nhĩ Kỳ sang đến xứ Ba Tư nọ. Phải thay đổi nhân thân, là người Công giáo nhưng Rob tự nhận là người Do Thái để được nhận vào trường y ở xứ Ba Tư. Trên xứ sở ấy, anh gặp nhiều hiểm họa do thiên nhiên và con người mang đến. Có lúc may mắn được vua sủng ái, có khi phải tham gia đoàn y tế đi chống dịch, có khi bị nhà vua đồng bóng lạnh lùng phế bỏ và ra lệnh thủ tiêu… phải rất nhiều gian nan mới thoát được những âm mưu gây hại và cái chết trên đất Ba Tư. Rồi Rob tìm về cố hương là nước Anh. Ngày trước để được thỏa nguyện trở thành bác sĩ, Rob phải tự xóa bỏ nhân thân là người Anh, phải hy sinh cả tình yêu, còn bây giờ lấy lại được nhân thân thì phải đối mặt với nguy hiểm bị đồng nghiệp người Anh hãm hại…
Thoạt nghe như một truyền thuyết nhiều cung bậc. Câu chuyện xảy ra ở thế kỷ XI trải dài từ nước Anh sang Thổ Nhĩ Kỳ, Iraq, Iran rồi lại quay về London, rồi sang xứ Ireland. Đầy ắp biến cố và sự kiện, nhưng nhà văn Mỹ Noah Gordon không chọn cách li kỳ hóa cốt truyện. Chuyện được kể bằng giọng trầm tĩnh, đều đều, tất cả đều đủ độ, không quá gai góc, không quá quyết liệt. Ngay cả những đặc điểm như Rob có khả năng cầm tay bất cứ một người nào mà biết rằng họ sắp chết, tác giả cũng không khai thác thành chuyện thỏa trí tưởng tượng bay bổng kỳ ảo của người đọc. Noah Gordon chọn cách thể hiện thản nhiên, như thể coi mọi sự kiện gay cấn và dữ dội kia cũng chỉ là chuyện thường ngày ở đời. Ấy thế, cái thản nhiên đều đều ấy lại vẫn có sức hút, người đọc mở ra cuốn sách khổ to hơn 600 trang là bị cuốn đi, khó dừng lại được.
Năm 2013 Người thầy thuốc (The Phisician) đã được đạo diễn Philipp Stölzl dựng thành một bộ phim cũng khá hấp dẫn với sự thể hiện của diễn viên kỳ cựu Ben Kingsley và dàn diễn viên Stellan Skarsgård, Tom Payne, Olivier Martinez, Emma Rigby…
Một số chữ nên được chỉnh lại:
- Gần giống hệt đôi giày bố Rob đã đẽo cho nó (trang 87) - gần giống là chưa giống hẳn, còn giống hệt là giống thực sự, giống như in, như đúc.
- Rob phát giác đã đánh mất đồng tiền La Mã nó luôn mang theo người (trang 136) - ở đây đơn giản là nhân vật phát hiện ra sự rủi ro của mình, không phải là phát giác.
- Rob phụ tá ông ta trong phòng mổ (trang 447) - phụ tá là danh từ chỉ người giúp việc, vì vậy nên viết “Rob làm/là phụ tá cho ông ta trong phòng mổ”.
- Nhà chuyên gia về xương gãy nháy mắt (trang 557) - “gia” đã có nghĩa là “nhà”. Viết kiểu này là thừa chữ.
------
* Người thầy thuốc, Noah Gordon, Lê Chu Cầu dịch, Nhã Nam và NXB Văn học.
