Quy định điều kiện hưởng quá chặt chẽ, hiếm khi xảy ra
Cơ quan soạn thảo Luật Việc làm (sửa đổi) đã báo cáo Chính phủ giảm điều kiện hưởng chế độ này khi sửa đổi, bổ sung Nghị định số 28/2015/NĐ-CP. Tuy nhiên, về cơ bản điều kiện hưởng chế độ này vẫn còn khá chặt chẽ.
Hiện nay, có một thực tế là người sử dụng lao động gặp khó khăn trong việc tiếp cận được với chế độ bảo hiểm thất nghiệp. Bởi, theo quy định tại Luật Việc làm và các văn bản hướng dẫn về điều kiện hưởng chế độ này quá chặt chẽ và hiếm khi xảy ra như: chế độ hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ, kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động.
Tuy nhiên, sau đó tùy theo tình hình thực tế để mở rộng dần điều kiện hưởng cho phù hợp nhằm bảo đảm nguyên tắc an toàn quỹ để thực hiện các chế độ bảo hiểm thất nghiệp trực tiếp cho người lao động.
Cụ thể, để hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 68/NQ-CP ngày 1.7.2021 về một số chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch Covid-19.
Theo đó, cơ quan chức năng đã báo cáo Chính phủ tiếp tục giảm điều kiện hưởng chế độ hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động từ ngày 1.7.2021 đến hết ngày 30.6.2022. Đến nay, có 66 đơn vị được hỗ trợ 38,87 tỷ đồng từ nguồn Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp để đào tạo duy trì việc làm cho 8.230 người lao động, tuy nhiên số doanh nghiệp được hỗ trợ còn thấp.
Với chế độ hỗ trợ tham gia đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề cho người lao động, tính đến ngày 18.9.2024, có 273.689 người có quyết định hỗ trợ học nghề, số người được hỗ trợ học nghề giai đoạn 2015-2019 tăng theo từng năm.
Từ năm 2020, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nhiều địa phương phải thực hiện giãn cách xã hội nên nhiều cơ sở giáo dục nghề nghiệp ngừng hoạt động, không tổ chức được các khóa đào tạo nghề nên số người được hỗ trợ học nghề năm 2020 và năm 2021 giảm.
Từ năm 2022, bắt đầu lại có xu hướng tăng. Về cơ bản người lao động có nhu cầu đều được hỗ trợ học nghề. Tuy nhiên, chế độ hỗ trợ học nghề chủ yếu giải quyết nhu cầu học nghề cho người thất nghiệp mà chưa có hỗ trợ cho người lao động tham gia đào tạo, phát triển kỹ năng nghề hoặc nâng cao trình độ kỹ năng nghề. Hỗ trợ chỉ là học phí học nghề, chưa có các hỗ trợ khác trong thời gian học nghề dẫn đến khó khăn trong việc tham gia học nghề nhất là với những người không hưởng trợ cấp thất nghiệp mà có nhu cầu.
Tăng cường hỗ trợ người sử dụng lao động từ Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp
Tính đến ngày 18.9.2024, có 15.696.664 lượt người được tư vấn, giới thiệu việc làm. Trong đó, có hơn 1,74 triệu lượt người được giới thiệu việc làm, chiếm 11% so với số người được tư vấn, giới thiệu việc làm. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có quy định về việc sử dụng kinh phí từ Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp cho hoạt động tư vấn, giới thiệu việc làm, mặc dù đây là một chế độ của người lao động nên ảnh hưởng đến hiệu quả của công tác tư vấn, giới thiệu việc làm.
Bên cạnh đó, do bảo hiểm thất nghiệp hiện có 4 chế độ hỗ trợ người lao động là: trợ cấp thất nghiệp; hỗ trợ tư vấn, giới thiệu việc làm; hỗ trợ học nghề và bảo hiểm y tế, nhưng chỉ có 1 chế độ hỗ trợ người sử dụng lao động là hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động.
Chính vì vậy, theo các chuyên gia, để khắc phục được những bất cập trên trong Luật Việc làm (sửa đổi) lần này bên cạnh việc cần bổ sung quy định về kinh phí thực hiện tư vấn, giới thiệu việc làm và quy định cụ thể đối tượng được tư vấn, giới thiệu việc làm để đảm bảo các điều kiện thuận lợi trong tổ chức thực hiện thì cũng cần rút kinh nghiệm từ thực tiễn triển khai chính sách vào thời điểm hỗ trợ đặc thù, đồng thời học hỏi từ kinh nghiệm quốc tế trong triển khai các chính sách hỗ trợ người sử dụng lao động từ Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp.
Bên cạnh đó, tiếp tục điều chỉnh các điều kiện hưởng đối với chế độ này để tăng cường hơn nữa hỗ trợ người sử dụng lao động từ Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp. Đồng thời, bổ sung các quy định về chính sách hỗ trợ người lao động, người sử dụng lao động từ kết dư Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp trong các tình huống đột xuất như: khủng hoảng thị trường, suy thoái kinh tế, thiên tai, dịch bệnh...
Ngoài ra, khuyến khích việc tuyển dụng và sử dụng lao động là người khuyết tật. Để giúp người khuyết tật có cơ hội phát triển năng lực, có được việc làm, đóng góp cho cộng đồng thì cần căn cứ vào kết dư Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp để bổ sung chế độ hỗ trợ người sử dụng lao động khi sử dụng lao động là người khuyết tật thông qua việc hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm thất nghiệp thuộc trách nhiệm của người sử dụng lao động.
