Cơ hội lớn để tháo gỡ những bất cập trong hệ thống

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Hoàng Minh Sơn cho biết: Luật Giáo dục Đại học số 08/2012/QH13; Luật số 34/2018/QH14 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục Đại học thời gian qua đã có nhiều chuyển biến, mang lại thuận lợi cho các cơ sở giáo dục đại học.

Trong đó, tự chủ đại học được triển khai đã đạt một số kết quả đáng khích lệ, tạo bước chuyển biến tích cực cả về nhận thức lẫn công tác tổ chức thực hiện.

Luật Giáo dục nghề nghiệp số 74/2014/QH13 của Quốc hội qua nhiều năm triển khai cũng thể chế hóa mạnh mẽ chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục nói chung, giáo dục nghề nghiệp nói riêng, giải quyết nhiều bất cập trong thực tiễn, tạo nên một diện mạo mới của hệ thống giáo dục nghề nghiệp ở Việt Nam.

“Đây là những chính sách quan trọng, nhưng qua thời gian vẫn còn những bất cập trong hệ thống, cần thay đổi để phù hợp với tình hình mới. Theo kế hoạch, tháng 10 năm 2025, Bộ GD-ĐT sẽ trình Quốc hội xem xét, thông qua 2 dự án Luật”, Thứ trưởng chia sẻ.

Theo Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn, trong bối cảnh đất nước đặt ra những yêu cầu mới, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22.12.2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, yêu cầu kinh tế đạt tốc độ tăng trưởng hai con số trong kỷ nguyên mới. Ngành giáo dục cũng cần nhanh chóng hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật.

“Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh “điểm nghẽn” của “điểm nghẽn” là “thể chế”. Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp cũng cần thay đổi, phải thể chế hóa được những chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, thích ứng với sự thay đổi, có căn cứ nền tảng vững chắc và lâu dài”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Trong bối cảnh thời gian ngắn, công việc quan trọng, Thứ trưởng cho rằng đây không chỉ là thách thức, mà là cơ hội lớn để tháo gỡ những bất cập trong hệ thống, đồng thời đề xuất cơ chế chính sách mới có tính đột phá, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới - giai đoạn mà con người là trọng yếu và trung tâm trong sự phát triển; giai đoạn của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Vì vậy, việc sửa đổi Luật là vô cùng quan trọng, là cơ hội để phát triển ngành, đáp ứng yêu cầu của phát triển đất nước.

Cần điều chỉnh, cập nhật, xây dựng chính sách phù hợp với tình hình mới

Báo cáo về việc đánh giá thực hiện Luật Giáo dục đại học giai đoạn vừa qua, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học Nguyễn Thị Thu Thủy cho biết, Luật Giáo dục đại học cơ bản đã đáp ứng được yêu cầu thực tiễn phát triển giáo dục đại học, tăng cường hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước.

Bên cạnh đó, nâng cao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục đại học, bảo đảm sự hội nhập quốc tế, đáp ứng tốt hơn nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, góp phần phát triển sự nghiệp giáo dục đào tạo, nâng cao trình độ dân trí và chất lượng nguồn nhân lực, đào tạo nhân tài cho đất nước và góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Theo Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học Nguyễn Thị Thu Thủy, hiện hệ thống cơ sở giáo dục đại học có 264 cơ sở, 2,3 triệu sinh viên, tỷ lệ 230 sinh viên/vạn dân, tỷ trọng tư thục tăng từ 18,8% đến 22%. Trong đó, có 167/171 trường đại học công lập có Hội đồng trường, giảng viên toàn thời gian là hơn 91.000, trên 33% giảng viên có trình độ tiến sĩ.

Tuy nhiên, trước những thay đổi mạnh mẽ về kinh tế - xã hội của đất nước, yêu cầu hội nhập quốc tế, một số quy định của Luật Giáo dục đại học đã không còn phù hợp so với yêu cầu thực tiễn.

Phó Vụ trưởng Nguyễn Thị Thu Thủy cho biết, việc xây dựng Luật Giáo dục đại học được thực hiện trên nguyên tắc: thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng, Nhà nước về phát triển giáo dục đại học; phù hợp Hiến pháp, kế thừa và khắc phục vướng mắc pháp lý trong thực tế; tăng cường quyền tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình; đổi mới quản trị, nâng cao chất lượng, phục vụ cộng đồng; khuyến khích xã hội hóa, hội nhập quốc tế, chuyển đổi số; tiếp cận xu thế quốc tế, phát triển giáo dục mở, học tập suốt đời.

Báo cáo việc thi hành Luật Giáo dục nghề nghiệp, Cục trưởng Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên Trương Anh Dũng thông tin, Luật Giáo dục nghề nghiệp được Quốc hội khóa XIII thông qua ngày 27.11.2014 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1.7.2015.

Luật đã tạo hành lang pháp lý quan trọng để lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp phát triển; đồng thời, thể chế hóa mạnh mẽ chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục nói chung, giáo dục nghề nghiệp nói riêng, giải quyết nhiều bất cập trong thực tiễn, tạo nên một diện mạo mới của hệ thống giáo dục nghề nghiệp ở Việt Nam.

Từ đó, góp phần quan trọng trong việc đào tạo nhân lực nhất là nhân lực có kỹ thuật, trình độ tay nghề cao góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia về chất lượng nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế - xã hội đảm bảo phục hồi kinh tế, an sinh xã hội và việc làm bền vững.

Theo Cục trưởng Trương Anh Dũng, sau gần 10 năm thực hiện, một số quy định, chính sách tại Luật Giáo dục nghề nghiệp và hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn luật chưa đáp ứng kịp thời yêu cầu thực tiễn, nhất là trong bối cảnh phát triển của Cuộc cách mạng Công nghiệp lần thứ tư cũng như Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045; Chương trình chuyển đổi số trong giáo dục nghề nghiệp đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030; Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 và phát triển giáo dục nghề nghiệp thích ứng, an toàn trong tình hình mới.

Tại tọa đàm, các đại biểu thống nhất việc cần điều chỉnh, cập nhật, xây dựng chính sách phù hợp với tình hình mới và làm rõ những vướng mắc, tạo khung pháp lý, thể chế hóa để các cơ sở giáo dục hoạt động thuận lợi.

Phát biểu kết luận tọa đàm, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn bày tỏ mong muốn các cơ sở giáo dục tiếp tục đề xuất các chính sách xây dựng Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp. Trong đó, tập trung vào các cơ chế, chính sách thuận lợi cho sự phát triển, góp phần đưa hệ thống phát triển mạnh mẽ, phát triển con người, phát triển nhân tài, đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước trong tình hình mới.

Thứ trưởng đề nghị Ban soạn thảo tiếp thu các góp ý, chia sẻ và sớm có dự thảo đầu tiên để xin ý kiến rộng rãi trong thời gian tới.