Thực thi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND

Bài cuối: Nhiều quy định còn bỏ ngỏ

Lê Hồng Hạnh- Phó trưởng Ban Kinh tế - Xã hội HĐND thị xã Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh

Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015 và Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 được ví như cẩm nang, ánh sáng soi đường để hoạt động giám sát ngày càng chất lượng, hiệu quả, xứng tầm chức năng quan trọng của HĐND. Bên cạnh những kết quả tích cực đó, một thực tế đặt ra là còn có nhiều quy định của Luật còn bỏ ngỏ, nhất là ở cấp huyện và xã bởi những lý do thực tiễn khách quan.

Ít tổ chức giám sát chuyên đề của HĐND

Đầu tiên phải kể đến là hầu như đa số HĐND cấp huyện, xã chưa tổ chức giám sát chuyên đề của HĐND mà đang phân công cho Thường trực, các Ban của HĐND thực hiện. Kéo theo đó, từ khi thực hiện Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, Nghị quyết 594 đến nay, rất ít địa phương ở cơ sở HĐND ban hành Nghị quyết về giám sát chuyên đề cũng như Nghị quyết về các nội dung chất vấn tại kỳ họp. Lý giải về vấn đề này, nhiều đại biểu nhắc đến phạm vi địa giới hành chính, cơ cấu, số lượng, chất lượng của đại biểu HĐND ở cấp huyện, xã có nét đặc thù hơn so với HĐND cấp tỉnh, rất khó để thực thi.

Đoàn giám sát Thường trực HĐND thị xã Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh làm việc với UBND và các phòng, ngành về đầu tư xây dựng cơ bản năm 2022 - ẢNH BÌNH NGUYÊN
Đoàn giám sát Thường trực HĐND thị xã Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh làm việc với UBND và các phòng, ngành về đầu tư xây dựng cơ bản năm 2022. Ảnh: Bình Nguyên

Theo Phó trưởng ban Pháp chế HĐND huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh Nguyễn Thị Hoan, số lượng đại biểu của HĐND cấp huyện, xã ít tùy thuộc vào quy mô dân số, trong đó chuyên trách lại càng ít. Ở cấp huyện tối đa bố trí 4 - 5 đại biểu chuyên trách, có huyện thậm chí chỉ bố trí 2 chuyên trách; cấp xã chỉ có 1 đại biểu chuyên trách. Trong khi đó, trụ cột chính tham mưu các hoạt động của HĐND cấp huyện, xã là các đại biểu chuyên trách này. Quy định về chức năng, nhiệm vụ của luật về hoạt động giám sát thì lớn và bài bản trong khi phần đa kiêm nhiệm, đại biểu chuyên trách nếu không nhanh nhạy thì khó tham mưu cho HĐND hoạt động bảo đảm theo luật đối với các hoạt động cơ bản.

Thực tế, có nhiều địa phương, chủ yếu cấp xã, Thường trực HĐND không tổ chức được phiên họp thường kỳ hàng tháng, thậm chí có những đơn vị không thực hiện đúng quy trình xây dựng chương trình giám sát của HĐND hàng năm, chưa nói đến việc giám sát thông qua việc xem xét tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật của HĐND; xem xét quyết định của UBND cùng cấp, nghị quyết của HĐND cấp dưới trực tiếp có dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên, nghị quyết của HĐND cùng cấp, đến cấp huyện cũng khó thực hiện được - Phó trưởng ban Pháp chế HĐND huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh khẳng định. 

Giám sát của Tổ đại biểu, đại biểu HĐND còn lúng túng

Hoạt động giám sát của Tổ đại biểu, đại biểu HĐND nhiều nơi ở cơ sở chưa thực hiện được theo quy định của Luật. Đặc biệt sau khi Hướng dẫn 594 ra đời có đề cập đến nhưng việc thực thi trên thực tế còn lúng túng. Tổ đại biểu chưa chủ động xây dựng, triển khai giám sát theo Hướng dẫn 594, chủ yếu đang tham gia các hoạt động giám sát do Thường trực, các Ban của HĐND mời. Một số đại biểu chưa chủ động trong hoạt động, nhất là trong hoạt động thảo luận, chất vấn tại các kỳ họp.

Nguyên nhân được nhiều địa phương phân tích là mặc dù Hướng dẫn có quy định thêm về giám sát của Tổ đại biểu và đại biểu HĐND nhưng vẫn còn khá chung chung, khó thực thi. Nhất là khi quy định việc Tổ chủ động thực hiện giám sát theo thẩm quyền của Tổ và báo cáo Thường trực HĐND, chưa nói rõ nội dung hoạt động giám sát của Tổ như đối với giám sát của Thường trực, các Ban của HĐND, như: xem xét báo cáo hay giám sát theo chuyên đề, trình tự ra sao.

Đối với đại biểu HĐND quy định khi xét thấy cần thiết, đại biểu HĐND gi văn bản kiến nghị HĐND, Thường trực, các Ban, Tổ đại biểu HĐND cùng cấp tổ chức giám sát các vụ việc nổi cộm, bức xúc trên địa bàn; hầu như chưa có tiền lệ. Quy định như thế này cũng rất khó cho đại biểu bởi thông tin mà đại biểu nắm bắt cũng chưa nhiều, tiếp đến là việc xác định vấn đề thế nào là cần thiết? Tiếp đó là hoạt động giám sát của Tổ đại biểu và cá nhân đại biểu cũng không có các quy định liên quan về bảo đảm các điều kiện phục vụ đi kèm: như tính pháp lý của các văn bản giám sát của Tổ, kinh phí cho hoạt động giám sát của Tổ và đại biểu HĐND…

Thiếu chủ động trong tự kiểm tra, xem xét

Một nội dung đáng chú ý nữa là hoạt động giám sát thông qua việc tự kiểm tra văn bản QPPL của HĐND; xem xét quyết định của UBND cùng cấp, nghị quyết của HĐND cấp dưới trực tiếp có dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên, nghị quyết của HĐND cùng cấp mặc dù được quan tâm nhưng so với yêu cầu và quy định còn thiếu chủ động, chỉ khi có dấu hiệu và phản ánh mới thực hiện. Riêng việc HĐND tự kiểm tra văn bản QPPL của mình để xử lý còn lúng túng. Thực tiễn vừa qua một số đơn vị cấp huyện đồng loạt bãi bỏ các nghị quyết chuyên đề sau khi có văn bản của Bộ Tài chính và UBND tỉnh chỉ đạo liên quan là một minh chứng.

“Bản thân chúng ta đang còn lúng túng về thẩm quyền của HĐND cấp huyện được ban hành văn bản QPPL đến đâu thì việc HĐND thực hiện giám sát thông qua xem xét quyết định của UBND cùng cấp, nghị quyết của HĐND cấp dưới trực tiếp có dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên, nghị quyết của HĐND cùng cấp là điều khó khăn, hầu như rất ít địa phương làm được. Nguyên nhân chính cũng do cơ cấu, bố trí đại biểu, chất lượng đại biểu. Nhân lực còn mỏng trong khi chức năng, vị trí của HĐND như tấm áo rộng choàng vào” - bà Nguyễn Thị Hoan - Phó Trưởng ban Pháp chế HĐND huyện Đức Thọ trăn trở.

Hội đồng nhân dân

Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh giám sát việc ban hành nghị quyết của HĐND cấp huyện về kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm giai đoạn 2021 - 2025 tại thị xã An Khê
Hội đồng nhân dân

Bài 2: Khẩn trương lập danh mục dự án đầu tư dự kiến

Để bảo đảm tiến độ, các địa phương cần khẩn trương lập danh mục dự án đầu tư dự kiến đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030 của cấp mình theo các hướng dẫn của Trung ương, của tỉnh. Đối với kế hoạch đầu tư công hằng năm, các dự án đưa vào phải đáp ứng điều kiện tại Điều 53 Luật Đầu tư công, cần lưu ý về thời gian tổ chức thực hiện.

Bài 1: Xác định cụ thể “trường hợp cần thiết”
Diễn đàn

Bài 1: Xác định cụ thể “trường hợp cần thiết”

Luật Đầu tư công quy định “Trong trường hợp cần thiết, Hội đồng nhân dân quyết định việc giao cho Ủy ban nhân dân cùng cấp quyết định chủ trương đầu tư dự án…”. Do vậy, để bảo đảm quy định và nâng cao chất lượng quyết định chủ trương đầu tư, khi thực hiện cần đề nghị làm rõ xác định cụ thể trường hợp nào là “trường hợp cần thiết”, đồng thời, việc “giao” ở đây được hiểu là phân quyền cho chính quyền địa phương. Quá trình thực hiện, lưu ý thêm các hành vi bị nghiêm cấm trong đầu tư công liên quan đến chủ trương đầu tư…

Giải quyết kịp thời hơn các nhiệm vụ phát sinh
Diễn đàn

Giải quyết kịp thời hơn các nhiệm vụ phát sinh

Để tăng hiệu quả tổ chức các kỳ họp chuyên đề, Thường trực, các Ban HĐND tỉnh Bình Phước sẽ chủ động phối hợp, đồng hành với UBND tỉnh trong nắm tình hình thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, việc triển khai, tổ chức thực hiện các văn bản của Trung ương, Tỉnh ủy chuẩn bị nội dung trình kỳ họp, để các nhiệm vụ phát sinh được giải quyết nhanh hơn, kịp thời hơn nhưng cũng bảo đảm quy định của pháp luật. Kết hợp giải quyết các nội dung cấp bách với các công việc thường xuyên.

Quảng Ninh: HĐND tỉnh sẽ tổ chức ngay Kỳ họp chuyên đề để ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ thiệt hại do bão số 3
Chuyển động

Quảng Ninh: HĐND tỉnh sẽ tổ chức ngay Kỳ họp chuyên đề để ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ thiệt hại do bão số 3

Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh vừa tổ chức Hội nghị nghe và cho ý kiến về nội dung, chương trình trình Kỳ họp thứ 21 - Kỳ họp bất thường của HĐND tỉnh Khóa XIV để kịp thời ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ người dân, doanh nghiệp bị ảnh hưởng của cơn bão số 3.

Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Hà Tĩnh luôn hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao
Hội đồng nhân dân

Chuyên nghiệp, hiệu quả trong tham mưu, phục vụ

Văn phòng sẽ tăng cường áp dụng các phần mềm quản lý công việc, hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu để theo dõi và xử lý các nhiệm vụ nhanh chóng, hiệu quả. Yêu cầu mỗi cán bộ, công chức cần thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, áp dụng các phương pháp phân tích dữ liệu để đánh giá toàn diện, chính xác vấn đề; xử lý, kiểm tra thông tin, tham mưu xây dựng các văn bản. Tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh cải cách hành chính, từng bước hiện đại hóa văn phòng bảo đảm tính chuyên nghiệp và hiệu quả trong toàn bộ các quy trình, quy định hoạt động.

Đối thoại để xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân
Chuyển động

Đối thoại để xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân

Hàng năm, Đảng ủy, UBND phường xây dựng kế hoạch đối thoại trực tiếp với người đứng đầu cấp ủy Đảng, chính quyền với Nhân dân; duy trì thực hiện mô hình Buổi sáng với Nhân dân - Chủ tịch UBND phường tiếp công dân thường xuyên (từ 7 giờ 15 phút - 8 giờ 15 phút) các ngày làm việc trong tuần. Người đứng đầu cấp ủy, chính quyền xã đối thoại với dân để xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân. Thực hiện công khai minh bạch các thủ tục hành chính…

Bài 1: Chuyển hướng mạnh tới nền kinh tế thích ứng, xanh, bền vững
Chuyển động

Bài 1: Chuyển hướng mạnh tới nền kinh tế thích ứng, xanh, bền vững

Theo Nghị quyết về chương trình thích ứng với biến đổi khí hậu tỉnh Ninh Thuận giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, HĐND tỉnh nhấn mạnh mục tiêu đến năm 2030 giảm thiểu tính dễ bị tổn thương, rủi ro thông qua tăng cường công tác quản lý nhà nước về biến đổi khí hậu (BĐKH); triển khai hiệu quả các cơ chế, chính sách, đầu tư cơ sở hạ tầng phù hợp, bảo đảm chuyển hướng mạnh tới nền kinh tế thích ứng, xanh, an toàn, bền vững…

Bài cuối: Ít nhất 2 lần lấy phiếu tín nhiệm trong nhiệm kỳ
Chuyển động

Bài cuối: Ít nhất 2 lần lấy phiếu tín nhiệm trong nhiệm kỳ

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND cần bổ sung nội dung những quy định chính của hoạt động giám sát qua lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm. Trong đó, nên quy định ít nhất thực hiện lấy phiếu tín nhiệm 2 lần và thời điểm là năm thứ hai hoặc thứ ba của nhiệm kỳ đối với lần thứ nhất, năm cuối đối với lần thứ hai. Làm như vậy, kết quả lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm sẽ là căn cứ quan trọng, đáng tin cậy để chuẩn bị nhân sự cho nhiệm kỳ mới.

Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh phối hợp với Thường trực HĐND tỉnh giám sát chuyên đề việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016 - 2021 tại Công ty CP Thủy điện Ngàn Trươi huyện Vũ Quang
Hội đồng nhân dân

Bài 1: Mài sắc "bảo kiếm" nâng tầm vị thế cơ quan dân cử

Các hoạt động giám sát của Quốc hội, HĐND trong hơn 8 năm thực thi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015 đã góp phần giúp Chính phủ, chính quyền địa phương thực hiện thắng lợi nhiệm vụ kinh tế - xã hội; bảo đảm quốc phòng - an ninh. Nhiều kiến nghị, đề xuất thông qua giám sát đã giúp các ban, ngành liên quan chấn chỉnh kịp thời, đặc biệt là các vấn đề liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của Nhân dân… Tuy nhiên, vẫn còn những “điểm nghẽn” trong thực thi nên việc sửa đổi là cần thiết trong bối cảnh hiện nay.

Hà Tĩnh: Nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác tham mưu, phục vụ
Hội đồng nhân dân

Hà Tĩnh: Nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác tham mưu, phục vụ

Với tinh thần đổi mới, sáng tạo, từ đầu năm đến nay, Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Hà Tĩnh đã phát huy tốt vai trò là cơ quan tham mưu, phục vụ hoạt động của Đoàn ĐBQH, các ĐBQH tỉnh, HĐND, Thường trực, các ban và đại biểu HĐND tỉnh… Các hoạt động đổi mới của Văn phòng trong công tác tham mưu là điểm nhấn quan trọng khẳng định vị thế, tầm quan trọng của mình trong bộ máy văn phòng hành chính nhà nước nói chung, cơ quan tham mưu, giúp việc cho bộ máy dân cử nói riêng.

Sơn La: Gần 5000 đại biểu HĐND các cấp được bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng hoạt động
Chuyển động

Sơn La: Gần 5000 đại biểu HĐND các cấp được bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng hoạt động

Ngày 11.9, Thường trực HĐND tỉnh Sơn La phối hợp với Trung tâm Bồi dưỡng đại biểu dân cử thuộc Ban Công tác đại biểu tổ chức Hội nghị bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng cho đại biểu HĐND tỉnh các cấp trên địa bàn. Đây là lần đầu tiên Thường trực HĐND tỉnh tổ chức hội nghị theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến từ điểm cầu trung tâm tỉnh đến 11 huyện, 204 xã, phường, thị trấn trong toàn tỉnh. 

Các đại biểu biểu quyết thông qua các nghị quyết tại kỳ họp
Hội đồng nhân dân

Quyết tâm hoàn thành mục tiêu giải ngân đầu tư công

Với tinh thần đoàn kết, dân chủ, trách nhiệm, tại Kỳ họp thứ 20 (chuyên đề) được tổ chức vừa qua, HĐND tỉnh Hòa Bình Khóa XVII đã thông qua 21 nghị quyết với tỷ lệ tán thành cao. Đây là những quyết sách quan trọng, tạo cơ sở pháp lý để các cấp, ngành tổ chức triển khai, thực hiện các trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật nhằm huy động nguồn lực, đẩy mạnh công tác giải ngân vốn đầu tư công, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Công tác giải phóng mặt bằng Dự án Đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu đoạn qua địa bàn tỉnh Đồng Nai
Hội đồng nhân dân

Tăng hiệu quả bồi thường, giải phóng mặt bằng và tái định cư

Nhằm tránh trùng lặp, tăng hiệu quả thực hiện công tác bồi thường, GPMB và tái định cư các dự án cũng như quản lý quỹ đất công trên địa bàn tỉnh, trong cuộc làm việc mới đây của UBND tỉnh Đồng Nai, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Võ Tấn Đức đã thống nhất với đề xuất thành lập mới Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh; đề nghị Sở Nội vụ phối hợp các đơn vị hoàn thiện báo cáo Đề án mô hình tổ chức bộ máy Trung tâm phát triển quỹ đất tỉnh báo cáo Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh.

Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh Quảng Nam khảo sát thực tế phục vụ công tác thẩm tra nội dung trình kỳ họp HĐND tỉnh
Hội đồng nhân dân

Cần cân nhắc để phù hợp với thực tiễn

Hiện nay, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND đang được lấy ý kiến góp ý rộng rãi để hoàn chỉnh trình Quốc hội xem xét, quyết định. Một trong những nội dung có đề xuất sửa đổi, bổ sung là công tác thẩm tra của các Ban HĐND về nội dung trình kỳ họp HĐND. Tuy nhiên, các đề xuất này cần cân nhắc để phù hợp với thực tiễn nhằm phát huy hiệu quả.

Xác định trách nhiệm để dự án triển khai chậm tiến độ
Hội đồng nhân dân

Xác định trách nhiệm để dự án triển khai chậm tiến độ

Giám sát việc triển khai thực hiện các dự án đầu tư công sử dụng nguồn vốn ngân sách trung ương đến hết năm 2023, Trưởng Đoàn giám sát Thường trực HĐND tỉnh Đắk Lắk - Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Trần Phú Hùng nhấn mạnh việc UBND tăng cường kiểm tra giám sát, xác định trách nhiệm của tổ chức, cá nhân để xảy ra tình trạng các dự án triển khai chậm tiến độ; đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo khẩn trương đẩy mạnh giải ngân các dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.