Thế nhưng, nói một cách dễ hiểu, khái niệm “đột quỵ” đề cập đến bệnh lý bởi nguyên nhân mạch máu não; còn “đột tử” là tử vong do bệnh lý tim mạch.
Những điều cần biết về đột quỵ não và đột tử
Theo TS. Ngô Tuấn Anh – Chủ nhiệm khoa Phẫu thuật tim mạch, Bệnh viện TWQĐ 108, đột quỵ thường được nhắc đến là "đột quỵ não" hay còn gọi “tai biến mạch máu não”.
Đây là tình trạng não bộ bị tổn thương không hồi phục (mất chức năng vĩnh viễn) do không được cung cấp máu lên nuôi dưỡng kịp thời. Đột quỵ não gồm hai thể:
- Đột quỵ xuất huyết não hay đột quỵ do vỡ mạch máu não: xảy ra do mạch máu não bị vỡ ra, khiến máu tràn vào trong hoặc xung quanh não.
- Đột quỵ nhồi máu não hay đột quỵ do thiếu máu não hoặc đột quỵ do tắc mạch mạch máu: xảy ra do cục huyết khối (cục máu đông), xơ vữa động mạch, gây tắc nghẽn hoặc cản trở lượng máu và các chất dinh dưỡng lên nuôi dưỡng các tế bào não.
TS. Ngô Tuấn Anh – Chủ nhiệm khoa Phẫu thuật tim mạch, Bệnh viện TWQĐ 108 cho biết thêm, đột tử có bốn nguyên nhân chính gây ra bao gồm: vấn đề về tim mạch, đột quỵ, thuyên tắc phổi, vỡ động mạch chủ.
Trong đó, các vấn đề về tim mạch chiếm tỷ lệ lớn. Đột tử do bệnh tim mạch có thể hiểu như là “đột quỵ tim” , do đây là tình trạng người bệnh chết một cách bất ngờ, đột ngột ngay lập tức khi vừa phát hiện do nhiều nguyên nhân.
Trong đó, chủ yếu do các bệnh lý cấp tính về tim mạch kể trên (hay gặp nhất là ngừng tim và nhồi máu cơ tim). Như vậy, đột tử do bệnh lý tim mạch được hiểu cơ bản là tình trạng người bệnh bị chết đột ngột do thiếu máu nuôi dưỡng cơ tim dẫn tới hoại tử mô cơ tim.
Bên cạnh đó, các nguyên nhân gây ngừng tim chủ yếu do một số bệnh lý tim mạch như: bệnh cơ tim phì đại hoặc giãn to, bất thường động mạch, bệnh tim bẩm sinh, viêm cơ tim, bệnh mạch vành, rối loạn nhịp tim trầm trọng (cơn nhịp nhanh thất, rung thất), hội chứng Brugada,…
Đồng thời, các nguyên nhân gây nhồi máu cơ tim cấp: xơ vữa động mạch, cục máu đông (huyết khối), co thắt động mạch vành, bóc tách động mạch chủ, dị dạng động mạch bẩm sinh.
Một số dấu hiệu cảnh báo cơn đột quỵ não, đột quỵ tim
TS. Ngô Tuấn Anh – Chủ nhiệm khoa Phẫu thuật tim mạch, Bệnh viện TWQĐ 108 lưu ý, khi gặp dấu hiệu nguy hiểm cảnh báo cơn đột quỵ não, đột quỵ tim người bệnh cần cấp cứu ngay. Cụ thể, các trường hợp sau:
Đột quỵ não: Méo mặt, méo miệng thường ở một bên. Rõ nhất khi người bệnh há lớn miệng hoặc cố gắng mỉm cười; Yếu tay thường ở một bên. Đưa 2 tay lên không đều nhau; Nói không rõ chữ, nói lắp, nói khó, không diễn đạt được điều muốn nói, thậm chí không thể nói được; Nhiều người hợp mất ý thức, hôn mê sâu và dẫn đến tử vong nhanh chóng.
Đột quỵ tim: Đau hoặc tức ngực; Choáng váng, buồn nôn hoặc nôn ói; Đau hàm, cổ hoặc lưng; Khó chịu hoặc đau ở cánh tay hoặc vai; Khó thở.
Ngoài ra, khi có các triệu chứng: khó thở, chóng mặt, đau hoặc tức ngực, ho ra máu hoặc đau bụng dữ dội, đau thắt lưng dữ dội, tụt huyết áp, sốc, bụng nổi khối... cần nhanh chóng đưa người bệnh đi cấp cứu ngay tại cơ sở y tế, để được thăm khám và xử trí kịp thời, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm do thuyên tắc động mạch phổi và phình hoặc vỡ động mạch chủ.
TS. Ngô Tuấn Anh khuyến cáo, để phòng tránh đột quỵ não và đột tử do bệnh tim mạch, hiệp hội Tim học Hoa Kỳ (American Heart Association – AHA) đánh giá sức khỏe tim mạch quốc gia bằng cách theo dõi 7 yếu tố sức khỏe và hành vi chính làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ: “Life’s Simple 7” (7 nguyên tắc sống đơn giản) và đo lường những chỉ số này để theo dõi tiến trình cải thiện sức khỏe tim mạch.
Trong đó, Life’s Simple 7 (7 nguyên tắc sống đơn giản) gồm có: không hút thuốc, hoạt động thể chất, chế độ ăn uống lành mạnh, cân nặng, cũng như khả năng kiểm soát cholesterol, huyết áp và đường huyết.
