|
|
Quốc huy là biểu tượng chính thức và thiêng liêng của mỗi quốc gia, được sử dụng trong đối nội và đối ngoại với hình thức thể hiện chuẩn xác, trang trọng và nhất quán. Quốc huy Việt Nam đã đọng lại trong tâm trí mỗi người chúng ta là hình tròn, có các bông lúa kết hai bên, ở giữa nền đỏ có ngôi sao vàng, phía dưới là bánh xe răng cưa, băng đỏ có tên nước Việt Nam uốn quanh bông lúa. Nhưng để nhận biết rõ ràng, chuẩn xác về Quốc huy Việt Nam thì hầu như chưa ai nắm vững.
|
|
Tìm lại bản chính mẫu Quốc huy Việt Nam
Trong thực tế nếu chú ý quan sát sẽ thấy hình Quốc huy Việt Nam trên nhiều văn bản, tài liệu như bằng huân huy chương, các chứng chỉ, bằng khen, trên báo chí, trang thông tin điện tử, trên các trụ sở cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa phương... từ trước đến nay thường không giống nhau, mỗi hình Quốc huy mỗi vẻ, không đồng nhất theo một mẫu. Điều đó cho thấy hình Quốc huy Việt Nam đã bị “tam sao thất bản”. Vậy, đâu là mẫu Quốc huy Việt Nam chính thức?
Chính vì vậy, chúng tôi thấy cần phải đi tìm lại bản chính mẫu Quốc huy Việt Nam là bản có giá trị pháp lý được Nhà nước Việt Nam công bố chính thức. Chúng tôi đã đến: Văn phòng Quốc hội, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III - Bộ Nội vụ, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, Cục Bản quyền Tác giả - Bộ VH, TT và DL, Viện Khoa học Hình sự - Bộ Công an để tìm hiểu những tư liệu gốc về mẫu Quốc huy Việt Nam được lưu trữ tại các cơ quan này.
Tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III đang lưu trữ:
- Bản vẽ mẫu Quốc huy Việt Nam của cố họa sỹ Bùi Trang Chước in trên bìa tài liệu Kỳ họp thứ Năm, Quốc hội Khóa I (tháng 9.1955). Đây là mẫu Quốc huy được Chính phủ chọn đệ trình lên Quốc hội tại kỳ họp này và đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Lãnh đạo Đảng, Nhà nước cho ý kiến chỉ đạo để tiếp tục chỉnh sửa và hoàn thiện.
- Công báo số 22, ngày 8.8.1956 đã in sắc lệnh số: 254-SL ngày 14.1.1956 do Chủ tịch Hồ Chí Minh ký ban bố về mẫu Quốc huy của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, kèm theo có bản phụ số 1 in mẫu Quốc huy Việt Nam đủ màu và điều lệ số 973-TTG về việc dùng Quốc huy do Phó thủ tướng Phan Kế Toại ký kèm theo có bản phụ số 2 in mẫu Quốc huy vẽ nét rõ từng chi tiết bông lúa, lá lúa, hạt lúa, ngôi sao, bánh xe răng cưa, băng đỏ có chữ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
- Nghị quyết của Quốc hội của nước CHXHCN Việt Nam Khóa VI, Kỳ họp thứ Nhất (từ 24.6 - 3.7.1976) về tên nước, Quốc kỳ, Quốc huy, Thủ đô và Quốc ca do Chủ tịch Quốc hội Trường Chinh ký, trong đó có ghi:... Quốc huy nước CHXHCN Việt Nam hình tròn nền đỏ, ở giữa có ngôi sao vàng năm cánh, chung quanh có bông lúa, ở dưới có nửa bánh xe răng cưa và dòng chữ “Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”... Công báo số 13 ngày 31.12.1976 đã in Nghị quyết kỳ họp trên của Quốc hội Khóa VI nhưng không thấy in lại mẫu Quốc kỳ, Quốc huy. Như vậy, mẫu Quốc huy Việt Nam năm 1976 theo đúng mẫu Quốc huy trong sắc lệnh của Chủ tịch Hồ Chí Minh ký năm 1956, chỉ thay tên nước thành “Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”.
Tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam còn lưu trữ bản vẽ nét một mầu mẫu Quốc huy Việt Nam do cố họa sỹ Trần Văn Cẩn vẽ hoàn thiện sau khi đã tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Lãnh đạo Đảng, Nhà nước tại Kỳ họp thứ Năm, Quốc hội Khóa I (tháng 9.1955). Mẫu Quốc huy được vẽ trên khổ giấy 32cmx32cm, chia thành 16 ô dọc, 16 ô ngang để định vị chính xác vị trí, hình nét chi tiết của từng bông lúa, lá lúa, hạt lúa, ngôi sao, bánh xe răng cưa, băng đỏ có chữ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa”. Bản vẽ nét Quốc huy này là cơ sở để chế bản và in mẫu Quốc huy Việt Nam nên chính xác hoàn toàn với bản mẫu Quốc huy Việt Nam in mầu (Bản phụ số 1) và mẫu Quốc huy Việt Nam in nét (Bản phụ số 2) tại sắc lệnh số 254-SL ngày 14.1.1956 của Chủ tịch Hồ Chí Minh trên công báo số 22 ngày 8.8.1956. Rất tiếc là đã lâu lắm rồi, hầu như mọi người không biết đến để nghiên cứu, sử dụng cho đúng với mẫu Quốc huy Việt Nam.
Nghiên cứu trên bản mẫu Quốc huy Việt Nam chính thức ta thấy về bố cục, vị trí sắp xếp, tỷ lệ các hình tượng trong Quốc huy rất cân đối, hài hòa, vững chắc. Hình dáng, đường nét của các bông lúa, hạt lúa, ngôi sao, bánh xe răng cưa, dải lụa có tên nước Việt Nam được nghiên cứu, chắt lọc kỹ lưỡng nên rất tinh tế, sinh động, tượng trưng và chuẩn mực. Mẫu Quốc huy Việt Nam hoàn chỉnh và đẹp về hình thức, sâu sắc về nội dung, đã thể hiện cô đọng, xúc tích về đất nước và dân tộc Việt Nam, với nền tảng công nghiệp và nông nghiệp, với lý tưởng cách mạng và tinh thần đại đoàn kết trên cơ sở liên minh Công - Nông, với khát vọng hòa bình và sự khẳng định chủ quyền của quốc gia độc lập, tự do, hạnh phúc.
Quốc huy Việt Nam là biểu tượng chính thức của Nhà nước Việt Nam và cũng là một tác phẩm mỹ thuật (đồ họa) đặc biệt, rất đẹp và chuẩn mực, nằm trong cụm 7 tác phẩm mỹ thuật được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh của họa sỹ Trần Văn Cẩn.
 |
Mẫu Quốc huy bị tam sao thất bản
Từ bản mẫu Quốc huy Việt Nam chính thức đã được công bố đến việc sử dụng Quốc huy của các cơ quan, các tổ chức trên các văn bản, tài liệu, chứng chỉ, báo chí, trên các trụ sở cơ quan nhà nước... thường có những sai sót như:
- Hình Quốc huy chưa đúng hình tròn. Bố cục thiếu cân đối. Vị trí tỷ lệ và các hình tượng trong Quốc huy chưa chính xác.
- Vị trí, hình dáng, đường nét các bông lúa, lá lúa, hạt lúa chưa đúng. Hạt lúa lúc tròn, lúc vát nhọn, số lượng hạt lúa khi thừa khi thiếu. Khoảng cách giữa hai đầu các bông lúa lúc xa lúc liền nhau. Các cọng bông lúa kết thành đế Quốc huy xòe quá to hoặc bị thu nhỏ, mất cân đối.
- Ngôi sao vàng, phần bóng in màu quá đậm hoặc lại in màu đỏ.
- Bánh xe răng cưa sai hình và chỉ có 5, 7, 9 răng (bánh xe Quốc huy chuẩn có 10 răng). Trong bánh xe có các vành màu đỏ.
- Băng đỏ có tên nước góc độ uốn lượn chưa đúng.
Nhìn chung, ít hình Quốc huy gần đúng với mẫu Quốc huy Việt Nam chính thức. Nhiều hình Quốc huy bị sai, có hình Quốc huy rất sai và xấu, đã làm mất đi sự chuẩn xác, trang trọng và nghiêm túc của Quốc huy Việt Nam.
Có những sai sót trên là do sau lần mẫu Quốc huy Việt Nam chuẩn được in trên công báo số 22 ngày 8.8.1956, kể từ đó đến nay, nhất là từ sau năm 1976 hầu như chưa thấy được in lại và phổ biến rõ trên các phương tiện thông tin đại chúng hoặc trên trang thông tin điện tử của cơ quan có trách nhiệm. Những cơ quan, tổ chức có sử dụng hình Quốc huy, những người thiết kế lại hình Quốc huy trên các văn bản tài liệu, chứng chỉ, báo chí, trên trụ sở cơ quan..., do không chú ý tìm hiểu kỹ lưỡng hoặc không biết để tiếp cận được mẫu Quốc huy Việt Nam chính thức đang được lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III và Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, nên chỉ vẽ lại theo hình Quốc huy nào đó có trước. Có hình Quốc huy được vẽ một cách sơ sài, cẩu thả hoặc có khi người thiết kế tùy tiện tự phóng tác thêm theo cảm tính nên hầu hết các hình Quốc huy bị tam sao thất bản. Càng những năm về sau, các hình Quốc huy càng sai và xấu so với mẫu Quốc huy Việt Nam chính thức. Vô hình trung đã làm mất đi sự chuẩn mực, nghiêm túc và trang trọng của Quốc huy Việt Nam. Cũng như Quốc ca - bài hát chính thức của Nhà nước Việt Nam, khi cử nhạc và hát là phải đúng, trang nghiêm và hào hùng, không được sai nhạc sai lời. Thiết nghĩ, với công nghệ tin học và các biện pháp kỹ thuật hiện nay, việc làm hình Quốc huy chuẩn xác không khó vấn đề chính là ở ý thức và phải có những quy định để làm đúng.
Cần chuẩn hóa lại mẫu Quốc huy Việt Nam
Để khắc phục tình trạng trên đã thành phổ biến, chúng tôi đề nghị Văn phòng Quốc hội, Bộ VH, TT và DL xem xét, có sự chỉ đạo để chuẩn hóa lại mẫu Quốc huy Việt Nam đang được sử dụng trên các lĩnh vực hành chính, văn hóa, thông tin, báo chí, kinh tế, xã hội. Cần phổ biến lại mẫu Quốc huy Việt Nam chính thức (đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh công bố năm 1956, Chủ tịch Quốc hội Trường Chinh ký Nghị quyết Quốc hội khóa VI năm 1976 với một mẫu Quốc huy chuẩn tên nước là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam) trên Công báo, trên trang thông tin điện tử của cơ quan có trách nhiệm và một số phương tiện thông tin khác, kèm theo có quy định chặt chẽ về việc sử dụng hình Quốc huy. Như vậy, Quốc huy Việt Nam - Biểu tượng chính thức và thiêng liêng của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam sẽ được các cơ quan, tổ chức và người dân nhận biết rõ và có mẫu Quốc huy Việt Nam chuẩn làm căn cứ, để khi sử dụng, cơ quan, tổ chức và người thiết kế phải có trách nhiệm thể hiện hình Quốc huy một cách trân trọng và chuẩn xác, đúng với nguyên mẫu Quốc huy Việt Nam đã được Nhà nước công bố.
