Tỉnh có sản lượng thủy điện lớn của cả nước
Là tỉnh miền núi phía Bắc, có độ cao 600 - 700m so với mặt nước biển và mạng lưới sông suối khá dày, Sơn La có nguồn thủy năng phong phú có thể khai thác để phát điện. Tận dụng lợi thế này, trong giai đoạn 2016 - 2021, Sơn La tập trung phát triển năng lượng, trong đó chủ yếu là ngành điện, gồm thủy điện và một phần rất nhỏ điện mặt trời mái nhà, điện sinh khối. Ngành than trên địa bàn tỉnh Sơn La không phát triển do trữ lượng thấp, các vỉa than mỏng và rất mỏng, ít hoặc không có giá trị công nghiệp.
Trong giai đoạn 2016 - 2021, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La Nguyễn Thành Công cho biết, theo thẩm quyền, UBND tỉnh đã chấp thuận cho các doanh nghiệp nghiên cứu, khảo sát, lập hồ sơ bổ sung quy hoạch đối với 52 vị trí tiềm năng thủy điện. Tính tổng cả giai đoạn, toàn tỉnh đã hoàn thành và vận hành thêm 18 thủy điện nhỏ. Đến năm 2021, trên địa bàn có 57 thủy điện hoạt động phát điện, gồm 3 thủy điện lớn với tổng công suất 3.120 MW và 54 nhà máy thủy điện nhỏ với tổng công suất 600 MW. Sản lượng điện sản xuất trung bình hàng năm của thủy điện từ 12 - 15 tỷ KWh, chiếm 5 - 6% tổng sản lượng điện thương phẩm của cả nước, đóng góp lớn vào giá trị tăng thêm toàn ngành công nghiệp của tỉnh, với khoảng 80%.
Qua giám sát, có thể thấy phát triển năng lượng trên địa bàn Sơn La giai đoạn 2016 - 2021 hoàn toàn phù hợp với các quy hoạch chuyên ngành cấp quốc gia, như Quy hoạch thủy điện nhỏ, Quy hoạch phát triển điện lực, Quy hoạch khoáng sản, Quy hoạch tài nguyên nước... cũng như điều kiện thực tế của địa phương. Khẳng định điều này, các thành viên Đoàn giám sát nêu rõ, với sản lượng điện sản xuất trung bình hàng năm 12 - 15 tỷ KWh của Sơn La đã giúp cả nước có thể tiết kiệm được 5 - 6 triệu tấn than hoặc khoảng 3 triệu tấn dầu.
Quan trọng hơn, theo Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường - Phó Trưởng đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016 - 2021”, việc khai thác được các tiềm năng, lợi thế của tỉnh về phát triển năng lượng đã góp phần bảo đảm nguồn cung năng lượng phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh. Đặc biệt, việc phát triển thủy điện đã đưa Sơn La trở thành một trong những tỉnh có sản lượng thủy điện lớn của cả nước.
Đánh giá cụ thể và toàn diện việc phát triển dự án thủy điện trong tương lai
Phát huy những kết quả đạt được, hiện tỉnh đang xây dựng Quy hoạch tỉnh Sơn La thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050, trong đó phương án phát triển năng lượng trên địa bàn là một nội dung tích hợp. Chia sẻ điều này, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La Nguyễn Thành Công nêu rõ, định hướng chính trước mắt của tỉnh vẫn là huy động tối đa các nguồn thủy điện hiện có, còn các loại hình khác, như điện gió, điện sinh khối sẽ phát triển thêm vào năm 2030 và điện mặt trời sẽ phát triển sau năm 2030.
Ghi nhận, đánh giá cao kết quả Sơn La đạt được trong phát triển năng lượng, song một số ý kiến cũng cảnh báo về thực tế triển khai các dự án thủy điện tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến đời sống của người dân cũng như môi trường, rừng, nguồn tài nguyên đất, nước… Do vậy, Sơn La cần có các đánh giá cụ thể và toàn diện hơn nữa việc phát triển các dự án thủy điện trong tương lai.
Giải trình thêm về nội dung này, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La nhấn mạnh, nhận thức rất rõ nguy cơ việc triển khai các dự án thủy điện vừa và nhỏ có thể gây ảnh hưởng đến đời sống của người dân và môi trường, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Sơn La đã ban hành Quyết định số 844-QĐ/TU ngày 8.4.2019 về thành lập Tổ công tác có nhiệm vụ tham mưu cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc rà soát việc bồi thường, hỗ trợ, di dân, tái định cư, thu hồi chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng; quản lý, vận hành, khai thác các công trình thủy điện nhỏ… nhằm bảo đảm dòng chảy tối thiểu, bảo vệ môi trường, bảo đảm đời sống ổn định cho Nhân dân khu vực dự án thủy điện nhỏ.
Và, định hướng của Sơn La là "cương quyết hơn trong rà soát lại các thủy điện vừa và nhỏ trên tinh thần phải được sự đồng thuận của người dân, có đánh giá tác động môi trường và giữ lại tối đa diện tích rừng". Nhấn mạnh điều này, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Sơn La Nguyễn Hữu Đông cho biết, thực tế Sơn La đã dừng một dự án thủy điện khi chưa được sự đồng tình của người dân.
Đồng tình với các quan điểm của Sơn La về phát triển thủy điện, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường đề nghị, tỉnh tiếp tục nghiên cứu, rà soát, bổ sung, phát triển có chọn lọc nguồn thủy điện nhỏ, bảo đảm hiệu quả, toàn diện, bền vững, giải quyết tốt yêu cầu giữa phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường với phát triển sản xuất, ổn định đời sống Nhân dân và an ninh, quốc phòng. Cùng với đó, cần tiếp tục làm tốt công tác quy hoạch, đào tạo nguồn nhân lực liên quan đến ngành năng lượng đáp ứng nhu cầu phát triển của địa phương trong tương lai. Tăng cường công tác quản lý nhà nước về phát triển năng lượng, bảo đảm an toàn hồ đập, vận hành liên hồ chứa. Ban hành thể chế thuộc thẩm quyền của địa phương, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, thu hút đầu tư, tạo thuận lợi cho các hoạt động phát triển năng lượng trên địa bàn.
