Bệnh viện Bạch Mai thông tin, trường hợp bệnh nhân L.T.H (Hải Phòng) suýt phải cắt bỏ một phần tay do nhiễm độc thuỷ ngân từ nhiệt kế vỡ, đâm trực tiếp vào ngón tay.

Theo lời kể của người bệnh, trong quá trình chuẩn bị đo nhiệt độ cho con bị sốt cao, chị đã vẩy nhiệt kế để cột thủy ngân trở về mức bình thường, nhưng đầu chứa thủy ngân của nhiệt kế không may chọc mạnh vào ngón tay. Vì vậy, thuỷ ngân từ nhiệt kế đã bị “kẹt lại” trong phần mềm ngón tay, có nguy cơ hấp thu vào máu và sâu trong cơ thể.

Tuy nhiên, do không để ý nên người bệnh không đến bệnh viện kiểm tra. Sau đó, khi ngón tay sưng mủ áp se bệnh nhân mới đến bệnh viện địa phương và được tư vấn vào thẳng Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai.

Tại đây, qua thăm khám và làm các xét nghiệm, chụp xquang bệnh nhân cho thấy, thủy ngân đang tập trung ở trong tổ chức phần mềm dưới da của ngón tay trỏ bên trái và chưa gây nhiễm độc toàn thân.

Sau hội chẩn và phối hợp cùng các bác sĩ chuyên khoa phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ, bệnh nhân được mổ khẩn cấp để loại bỏ phần thủy ngân này. Hiện, bệnh nhân đã ổn định, thủy ngân đã được gắp hết hoàn toàn khỏi ngón tay và sẽ sớm được ra viện trong thời gian tới.

Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, trường hợp bệnh nhân bị nhiễm độc thuỷ ngân từ nhiệt kế do chọc vào tay rất hi hữu. Thủy ngân là kim loại nặng có độc tính cao, rất nguy hiểm cho cả người bệnh và cả đội ngũ y bác sĩ phẫu thuật. 

Với người bệnh, nếu không lấy hết thủy ngân ra khỏi người sẽ gây ngộ độc dai dẳng và chữa trị rất khó khăn. Còn với ekip bác sĩ, nguy cơ bị nhiễm độc thủy ngân cũng rất cao khi vị trí thủy ngân được làm nóng lên do chiếu đèn. Đặc biệt khi dùng dao điện, khi đó thuỷ ngân từ dạng kim loại lỏng sẽ bay hơi và kíp mổ có thể hít phải và bị nhiễm độc.

 “Ca bệnh này rất khó xử lý, do thuỷ ngân nhỏ, tản mát dưới da ngón tay. Khi xử lý các bác sĩ phải rất tỉ mỉ. Quá trình làm cũng đòi hỏi vừa đảm bảo xử lý dứt điểm, gắp được hết thuỷ ngân trong ngón tay bệnh nhân, vừa giữ an toàn cho toàn ê-kíp. Bệnh nhân vào muộn hơn chút nữa, nguy cơ hoại tử chi phải cắt bỏ là rất cao”, TS.BS Nguyễn Trung Nguyên thông tin.

Tiềm ẩn rất nhiều nguy hiểm từ thủy ngân

Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, thuỷ ngân là một trong những kim loại nặng độc đầu bảng. Trong cuộc sống hiện nay, thủy ngân có trong nhiệt kế, trong thuốc y học cổ truyền (ở dạng quặng là thần sa, chu sa), được đưa một cách trái phép vào nhiều loại kem tẩy nám, kem làm trắng da,…

Thủy ngân vào cơ thể rất dễ dàng qua đường tiêu hóa, qua da và đường hô hấp (trừ loại thủy ngân kim loại từ nhiệt kế về cơ bản không hấp thu). Khi đã vào cơ thể, thì mất nhiều tháng, thậm chí có một số dạng thủy ngân ở não mất nhiều năm đến nhiều thập kỷ mới đào thải hết.

Bên cạnh đó, thủy ngân khi vào trong cơ thể tùy theo dạng và đường tiếp xúc sẽ gây độc, tổn thương nhiều cơ quan khác nhau như não (tổn thương não, nhiều rối loạn về tâm thần như mất ngủ, rối loạn cảm xúc, kích thích, khó chịu, rối loạn ý thức), về thần kinh bị run, mất điều hòa phối hợp động tác, rối loạn cảm giác, yếu cơ, thu hẹp thị trường (giảm khả năng nhìn), mất phân biệt màu sắc, sợ ánh sáng. Tổn thương thận, suy thận, viêm lợi, viêm miệng,…

Ở Việt Nam, việc sử dụng nhiệt kế thủy ngân rất phổ biến ở hầu hết mọi gia đình và các cơ sở y tế từ phòng khám đến các bệnh viện. Thực tế cho thấy, nhiệt kế thủy ngân thường xuyên bị vỡ, do đó phát tán lượng lớn thủy ngân ra môi trường. Mặt khác, thủy ngân trong nguyên liệu và thuốc thành phẩm các thuốc y học cổ truyền cũng rất nhiều, chắc chắn gây nhiễm độc cho nhiều người sử dụng, đồng thời thủy ngân nguyên liệu thậm chí bán ở các con phố ở các thành phố lớn.

Bác sĩ lưu ý, trong các tai nạn vỡ nhiệt kế thủy ngân, điều quan trọng nhất là tuyệt đối không được làm nóng chỗ thủy ngân. Bởi khi làm nóng sẽ khiến thủy ngân bốc hơi và con người sẽ hít phải, dẫn tới nhiễm độc. Tuyệt đối không được dùng máy hút bụi để hút thủy ngân sẽ khiến bay hơi rất dễ gây nhiễm độc.

Thay vào đó, hãy gạt hoặc quét nhẹ, thu gom loại bỏ hết các hạt thủy ngân. Nếu không may nuốt phải thủy ngân từ nhiệt kế, mọi người cũng không quá lo lắng, vì đây là trường hợp thủy ngân nguyên tố (không hấp thu qua đường tiêu hóa). Trong trường hợp này, bác sĩ sẽ cho chụp X.quang ngực và bụng để phát hiện thủy ngân rất dễ dàng, nếu có sẽ dùng thuốc nhuận tràng để đào thải thủy ngân ra ngoài cơ thể qua đường tiêu hóa.

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên khuyến cáo, người dân nên tiến tới ưu tiên dùng nhiệt kế khác thay cho loại nhiệt kế thủy ngân, tránh xa các thuốc y học cổ truyền có chứa thành phần thủy ngân.

Với cơ quan quản lý, cần nhanh chóng loại bỏ các vị thuốc là các kim loại nặng như chì, thủy ngân, asen ra khỏi danh mục các vị thuốc y học cổ truyền, ngừng sản xuất lưu hành nhiệt kế và các dụng cụ đo lường có chứa thủy ngân và thay thế bằng các vật liệu an toàn.