Khu trọ dân sinh giải quyết chỗ ở cho hàng triệu lao động
Theo Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh (HoREA), hiện trên địa bàn thành phố có 17 khu công nghiệp, khu chế xuất với khoảng 285.000 công nhân, lao động, chưa bao gồm rất nhiều doanh nghiệp sản xuất thuộc các cụm công nghiệp hoặc độc lập. Một số doanh nghiệp có quy mô rất lớn nằm ngoài khu công nghiệp như Công ty Giày Pou Yuen tại phường Tân Tạo, quận Bình Tân hiện có khoảng 50.000 công nhân (lúc cao điểm có hơn 80.000 công nhân). Trong số này, khoảng 80% công nhân, người lao động nhập cư, phần lớn thuê phòng trọ tại các khu nhà trọ.
Thống kê trên toàn thành phố hiện có khoảng 60.470 khu nhà trọ do các hộ gia đình, cá nhân đầu tư kinh doanh với khoảng 560.000 phòng trọ cho thuê, giải quyết được chỗ ở cho khoảng 1,4 triệu công nhân, lao động (chưa bao gồm các hộ gia đình dành một vài phòng cho thuê).
Khảo sát của Liên đoàn Lao động TP. Hồ Chí Minhcho thấy, với chi phí thuê phòng trọ khoảng trên dưới 1,5 triệu đồng/tháng, số tiền thuê nhà đã chiếm tới 25 - 30% thu nhập của người lao động. Khoảng 60% người lao động chỉ có nhu cầu thuê ở trong thời gian 10 - 15 năm làm việc tại thành phố, có tích lũy chút vốn rồi sau đó trở về quê. Các chủ nhà trọ hiện phải chịu mức thuế khoán 7%/doanh thu cho thuê và chưa được hưởng chính sách hỗ trợ cải thiện nhà ở do Luật Nhà ở chưa quy định.
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA cho biết, TP. Hồ Chí Minh thường chiếm 25-30% so với cả nước, nên từ số lượng khoảng 560.000 phòng trọ giải quyết cho khoảng 1,4 triệu người thuê ở thì có thể nội suy cả nước có khoảng 1.866.000 - 2.240.000 phòng trọ, giải quyết cho khoảng 4,2-5,6 triệu người thuê ở.
Rõ ràng, các chủ nhà trọ là lực lượng chủ lực đã đóng góp rất lớn trong việc đáp ứng chỗ ở thuê cho hàng triệu công nhân, lao động, sinh viên học sinh và người nhập cư. Do đó, rất cần thiết có cơ chế, chính sách để hỗ trợ các chủ khu nhà trọ để nâng cao chất lượng và các dịch vụ, tiện ích phục vụ người thuê ở.
Điều chỉnh mức thuế khoán xuống còn 5%
Tuy nhiên, Luật Nhà ở 2014 và dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) chưa quy định chính sách “hỗ trợ cải thiện nhà ở”, về tín dụng, về thuế đối với các hộ gia đình, cá nhân đầu tư xây dựng, sửa chữa, cải tạo, nâng cấp các khu nhà trọ cho công nhân, lao động thuê ở.
Theo Nghị quyết số 43/2022/QH13 của Quốc hội và Nghị định 31/2022/NĐ-CP của Chính phủ về hỗ trợ lãi suất đối với doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh dành gói 40.000 tỷ đồng hỗ trợ giảm 2%/năm lãi suất vay tín dụng cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cải tạo chung cư cũ. Quyết định 08/2022/QĐ-TTg của Chính phủ quy định hỗ trợ tiền thuê nhà cho công nhân lao động tối đa 03 tháng, nhưng các chính sách này cũng chưa áp dụng cho các hộ gia đình, cá nhân là chủ các khu nhà trọ.
Trong văn bản góp ý Luật Nhà ở (sửa đổi) vừa gửi lên các cơ quan của Quốc hội, Bộ Xây dựng, HoREA đề xuất cần thiết phải bổ sung đối tượng là “hộ gia đình, cá nhân đầu tư xây dựng các khu nhà trọ cho công nhân, lao động thuê ở” được Nhà nước “hỗ trợ cải thiện nhà ở” tùy theo nguồn lực ngân sách và điều kiện cụ thể của địa phương vào Điều 108, Điều 109 Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) quy định cơ chế, chính sách hỗ trợ “hộ gia đình, cá nhân tự xây dựng hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở”.
Một điểm đáng chú ý nữa là hiện thu thuế kinh doanh của các hộ gia đình, cá nhân chủ nhà trọ là 7%/doanh thu. Điều này đã dẫn đến tình trạng giấu doanh thu, khai thấp doanh thu để “né thuế”. HoREA đề xuất, rất cần thiết có cơ chế hỗ trợ chủ nhà trọ chỉ phải chịu mức thuế khoán 5%/doanh thu cho thuê thì hợp tình, hợp lý hơn, đồng thời khuyến khích chủ nhà trọ chuyển đổi thành doanh nghiệp.
Mặt khác, quy định pháp luật hiện hành chỉ cho phép hộ gia đình, cá nhân đầu tư xây dựng các khu nhà trọ cho công nhân, lao động thuê ở, nhưng chưa cho phép doanh nghiệp bất động sản thực hiện các dự án khu nhà trọ cho công nhân, lao động thuê ở.
“Nếu cho phép doanh nghiệp được tham gia thì bảo đảm chất lượng xây dựng khu nhà trọ và các tiện ích, dịch vụ phục vụ công nhân, người lao động tốt hơn, tạo áp lực cạnh tranh lành mạnh buộccác hộ gia đình, cá nhân đang sở hữu các khu nhà trọ phải bảo đảm chất lượng công trình và tăng các tiện ích, dịch vụ phục vụ người thuê tốt hơn. Điều này cũngphù hợp với định hướng khuyến khích việc chuyển đổi các hộ kinh doanh cá thể lên thành doanh nghiệp”, HoREA nêu rõ.
